Kraje związkowe Niemiec

Kraje związkowe Niemiec (również landy^[1]; niem. Land, Bundesland) – jednostki podziału administracyjnego najwyższego szczebla w Republice Federalnej Niemiec.

Republika Federalna Niemiec od zjednoczenia Niemiec

Dolna Saksonia

Brema

Hamburg

Meklemburgia-
Pomorze Przednie

Saksonia-
Anhalt

Saksonia

Brandenburgia

Berlin

Turyngia

Hesja

Nadrenia Północna-
Westfalia

Nadrenia-
Palatynat

Bawaria

Badenia-
Wirtembergia

Saara

Szlezwik-
Holsztyn

Kraje związkowe zostały wprowadzone w Niemczech republikańską konstytucją z 1919 roku, w miejsce monarchii wchodzących w skład Cesarstwa Niemieckiego^[2].

Kraje związkowe mają szeroką autonomię, z wyłączeniem obrony i spraw zagranicznych. Częściowo mogą decydować o finansach^[3].

Poszczególne kraje związkowe mają swoje konstytucje, własne parlamenty, władzę wykonawczą oraz sądowniczą. Same ustanawiają swoją organizację wewnętrzną^[4].

Organizacja administracji krajowej jest na ogół trójszczeblowa^[5]:

• szczebel wyższy (rząd krajowy bądź minister jako organy najwyższe, a także wyższe organy administracji),
• szczebel pośredni (prezydent rejencji),
• szczebel niższy (starosta).

flaga	herb	kraj związkowy	stolica	pow­stał w	szef rządu	miejsca w Bundes­racie	powier­zchnia (km²)[6]	liczba miesz­kańców[6]	liczba ludno­ści/​km²[6]
		Badenia-Wirtembergia	Stuttgart	1952	Winfried Kretschmann (Zieloni)	6	35 748	11 280 257	311
		Bawaria	Monachium	1949	Markus Söder (CSU)	6	70 542	13 369 393	187
		Berlin	–	1990	Kai Wegner (CDU)	4	891	3 755 251	4 127
		Brandenburgia	Poczdam	1990	Dietmar Woidke (SPD)	4	29 654	2 573 135	86
		Brema	Brema (de facto)	1949	Andreas Bovenschulte (SPD)	3	419	684 864	1 613
		Hamburg	–	1949	Peter Tschentscher (SPD)	3	755	1 892 122	2 455
		Hesja	Wiesbaden	1949	Boris Rhein (CDU)	5	21 116	6 391 360	298
		Meklemburgia-Pomorze Przednie	Schwerin	1990	Manuela Schwesig (SPD)	3	23 295	1 628 378	69
		Dolna Saksonia	Hanower	1949	Olaf Lies (SPD)	6	47 710	8 140 242	168
		Nadrenia Północna-Westfalia	Düsseldorf	1949	Hendrik Wüst (CDU)	6	34 113	18 139 116	525
		Nadrenia-Palatynat	Moguncja	1949	Alexander Schweitzer (SPD)	4	19 858	4 159 150	207
		Saara	Saarbrücken	1957	Anke Rehlinger (SPD)	3	2 572	992 666	382
		Saksonia	Drezno	1990	Michael Kretschmer (CDU)	4	18 450	4 086 152	219
		Saksonia-Anhalt	Magdeburg	1990	Reiner Haseloff (CDU)	4	20 464	2 186 643	106
		Szlezwik-Holsztyn	Kilonia	1949	Daniel Günther (CDU)	4	15 804	2 953 270	185
		Turyngia	Erfurt	1990	Mario Voigt (CDU)	4	16 202	2 126 846	130
		Niemcy	Berlin	–	Friedrich Merz (CDU)	–	357 592	84 358 845	236

Historia

Republika Weimarska

W latach 1920–1929 państwo składało się z 18 krajów związkowych, których korzenie wywodzą się z czasów Cesarstwa Niemieckiego. Jedynie kraj związkowy Turyngia został utworzony w 1920 r. W 1934 r., za rządów Adolfa Hitlera, z krajów związkowych Mecklenburg-Schwerin i Mecklenburg-Strelitz utworzono jeden kraj związkowy Meklemburgia. W 1937 r. Lubeka stała się częścią Prus.

Podział administracyjny Republiki Weimarskiej Podział administracyjny w 1925 r.[7] Kraj Powierzchnia [km²] Liczba mieszk. Gęstość zaludn. Stolica Anhalt 2 313,58 351 045 143 Dessau Badenia 15 069,87 2 312 500 153 Karlsruhe Bawaria 75 996,47 7 379 600 97 Monachium Brunszwik 3 672,05 501 875 137 Brunszwik Brema 257,32 338 846 1322 Brema Hamburg 415,26 1 132 523 2775 Hamburg Ludowa Republika Hesji 7 691,93 1 347 279 167 Darmstadt Lippe 1 215,16 16 648 135 Detmold Lubeka 297,71 127 971 430 Lubeka Meklemburgia-Schwerin 13 126,92 674 045 51 Schwerin Meklemburgia-Strelitz 2 929,50 110 269 38 Neustrelitz Oldenburg 6 423,98 545 172 85 Oldenburg Prusy 292 695,36 38 175 986 130 Berlin Saksonia 14 986,31 4 992 320 333 Drezno Schaumburg-Lippe 340,30 48 046 141 Bückeburg Turyngia 11 176,78 1 607 329 137 Weimar Waldeck  ?  ?  ? Waldeck Wirtembergia 19 507,63 2 580 235 132 Stuttgart Terytorium Saary 1 910,49 768 000 402 Saarbrücken Rzesza Niemiecka 470 026,62 63 156 689 134 Berlin

Porównanie granic landów z 1947 r. z landami z 1990 r. na obszarze NRD

     1945–1952

     1990

Niemiecka Republika Demokratyczna

Do 1952 r. Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) podzielona była na 5 krajów związkowych:

• Brandenburgia – utworzona z pruskiej prowincji Brandenburgia,
• Meklemburgia-Pomorze Przednie – utworzona z Meklemburgii i zachodniej części pruskiej prowincji Pomorze,
• Saksonia – utworzona z Wolnego Państwa Saksonia i zachodnich fragmentów pruskiej prowincji Śląsk,
• Saksonia-Anhalt – utworzona z pruskiej prowincji Saksonia i Wolnego Państwa Anhalt,
• Turyngia – funkcjonująca w granicach z 1944.

Po zjednoczeniu Niemiec (1990) na obszarze byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej ponownie utworzono 5 krajów związkowych, natomiast Berlin Zachodni włączono do Berlina (stolicy byłej NRD) i utworzono Berlin, miasto na prawach kraju związkowego.

Zobacz też

• flagi krajów związkowych Niemiec