Sojusz 90/Zieloni

Sojusz 90/Zieloni (niem. Bündnis 90/Die Grünen) – lewicowa partia polityczna w Republice Federalnej Niemiec, utworzona w 1993 r. w wyniku połączenia koalicji ruchów obywatelskich byłej NRD – Sojusz 90, z zachodnioniemiecką partią Zielonych^[2], której poprzednicy powstali w latach 70. XX wieku, jako element nowych ruchów społecznych i ekologicznych.

Sojusz 90/Zieloni

Bündnis 90/Die Grünen

Państwo	Niemcy
Lider	Franziska Brantner Felix Banaszak
Data założenia	13 stycznia 1980 – Zieloni 21 września 1991 – Sojusz 90 14 maja 1993 – fuzja
Adres siedziby	Platz vor dem Neuen Tor 1 D-10115 Berlin
Ideologia polityczna	Zielona polityka
Liczba członków	75 311 (2019)[1]
Członkostwo międzynarodowe	Europejska Partia Zielonych
Grupa w Parlamencie Europejskim	Zieloni – Wolny Sojusz Europejski
Młodzieżówka	Grüne Jugend
Barwy	Zielony
Obecni posłowie	85/630
Obecni senatorowie	14/69
Obecni eurodeputowani	12/96
Strona internetowa

Sojusz 90/Zieloni jest partią członkowską Europejskiej Partii Zielonych, w Parlamencie Europejskim jej posłowie należą do grupy Zieloni/WSE. Współpracował także z nieistniejącą już Obywatelską Koalicją Zielonych.

Od 1998 do 2005 Sojusz 90/Zieloni tworzył koalicję rządową z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec.

Z niemiecką partią Zielonych współpracuje niezależna polityczna Fundacja im. Heinricha Bölla.

Historia

Geneza partii

Geneza Zielonych wiąże się z ruchami ekologicznymi i protestami przeciwko elektrowniom jądrowym w Niemczech Zachodnich w latach 70. XX wieku^[3]. Do formalnego powołania sojuszu wyborczego doszło na konwencji we Frankfurcie 17–18 marca 1979 r. przed wyborami do Parlamentu Europejskiego^[3]. Ugrupowanie nazywało się wówczas Sonstige Politische Vereinigung/Die Grünen. W wyborach zdobyło 3,2% (900 tys. głosów) i nie zdobyło żadnych mandatów, ale przekroczyło próg uprawniający do uzyskania zwrotu kosztów kampanii wyborczej i subwencji z budżetu państwa^[3]. Umożliwiło to start w wyborach lokalnych, gdzie Zieloni odnieśli pierwsze sukcesy, w 1979 wprowadzili 4 posłów do landtagu w Bremie^[3].

W 1980 ugrupowanie zostało formalnie przekształcone w partię polityczną^[3]. Pomimo słabego wyniku w wyborach parlamentarnych w 1980 roku (1,5%) partia wprowadziła swoich przedstawicieli do kilku landtagów, w Badenii-Wirtembergii, Berlinie, Hesji, Hamburgu i Dolnej Saksonii^[3]. W tym okresie w Niemczech popularność zyskiwały protesty pokojowe i demonstracje przeciwko energii atomowej. Zieloni brali w nich aktywny udział i pozyskiwali wyższe poparcie, dzięki temu w 1983 r., pod przywództwem Petry Kelly, po raz pierwszy przekroczyli próg wyborczy w wyborach do Bundestagu (zdobyli 5,6% co przełożyło się na 27 mandatów)^[3].

W 1985 roku Zieloni dzięki koalicji z SPD po raz pierwszy weszli do rządu w landtagu w Hesji^[4]. Polityk Zielonych Joschka Fischer został w tym landzie ministrem środowiska^[4]. W 1987 roku partia poprawiła swój wynik w wyborach do Bundestagu, zdobywając 8,3% głosów, co przełożyło się na 42 mandaty^[4].

Po zjednoczeniu Niemiec

W 1990 roku doszło do zjednoczenia Niemiec^[5]. Zieloni na zachodzie Niemiec nie podzielali entuzjazmu co do zjednoczenia, obawiali się wzmocnienia władzy centralnej w Niemczech i wzrostu nacjonalizmu^[5]. W kampanii wyborczej pomijali temat zjednoczenia, ich hasło brzmiało: „Wszyscy mówią o Niemczech, my mówimy o pogodzie”^[5]. Strategia ta nie przyniosła sukcesu, partia zdobyła 4,8% i nie przekroczyła progu wyborczego w Niemczech Zachodnich^[5]. W lutym 1990 roku powołano jednak do życia Partię Zielonych w Niemczech Wschodnich. Partia weszła w koalicję z ruchami obywatelskimi, wystartowała w wyborach pod nazwą Sojusz 90/Zieloni i przekroczyła próg wyborczy na wschodzie Niemiec. Dzięki temu po fuzji wschodnich i zachodnich partii Zielonych partia miała swoich przedstawicieli w parlamencie krajowym^[5].

3 grudnia 1990 roku, po wyborach, doszło do fuzji wschodniej i zachodniej partii Zielonych^[6]. W 1993 roku już ogólnoniemiecka partia Zielonych połączyła się z działającym we wschodnich Niemczech ugrupowaniem Sojusz 90^[6]. W tym okresie nieformalnym liderem ugrupowania stał się Joschka Fischer^[6].

W 1994 roku partia powróciła do Bundestagu (wynik 7,3%, 49 mandatów)^[6]. Od tego czasu Zieloni zmienili strategię, przestali być partią zainteresowaną wyłącznie sprawami ekologii i rozwinęli program w innych tematach, takich jak gospodarka czy polityka społeczna^[6].

Rząd koalicyjny z SPD (1998–2005)

W wyborach w 1998 roku partia nie poprawiła znacząco swojego wyniku w wyborach krajowych (6,7%, 47 mandatów), ale po wyborach weszła w koalicję z SPD^[6]. Trzech przedstawicieli Zielonych objęło stanowiska w rządzie, Joschka Fischer objął resort spraw zagranicznych, Jürgen Trittin został ministrem środowiska, Andrea Fischer została ministrem zdrowia^[6].

Udział w rządzie doprowadził do podziałów w partii. W 1999 roku partia musiała zdecydować o poparciu Niemiec interwencji NATO w Kosowie^[6]. Było to sprzeczne z programowym pacyfizmem partii^[6]. Inną ważną decyzją była decyzja o likwidacji elektrowni atomowych^[6]. Było to zgodne z długofalowym programem partii, ale proces zamykania elektrowni był długotrwały, co rozczarowało wielu działaczy i skłoniło ich do odejścia^[7].

W wyborach w 2002 roku partia poprawiła swój stan posiadania w Bundestagu i ponownie weszła w koalicję z SPD, politycy Zielonych weszli w skład rządu Gerharda Schrödera^[7]. W 2005 roku Schröder ogłosił wcześniejsze wybory^[7].

W opozycji (2005–2021)

Po 2005 roku partia odnosiła sukcesy na szczeblu landtagów, wchodząc w niektórych landach do rządu^[8]. Niezwykle udany dla partii był rok 2011, kiedy to polityk partii po raz pierwszy stanął na czele rządu lokalnego (Winfried Kretschmann w Badenii-Wirtembergii)^[8]. W tym samym roku partia po raz pierwszy wprowadziła swoich przedstawicieli do wszystkich landtagów^[8]. W wyborach w 2013 roku partia odnotowała jednak słabszy rezultat, co wynikało między innymi z dyskusji o kontrowersyjnym stanowisku Zielonych wobec pedofilii we wczesnych latach 80^[8].

W wyborach w 2017 partia zdobyła 8,9% głosów i zdobyła 67 miejsc w Bundestagu^[9]. W przeprowadzonych dwa lata później wyborach do Parlamentu Europejskiego partia zajęła drugie miejsce, zdobywając 20,53% i wprowadzając do Europarlamentu 21 przedstawicieli^[10].

W wyborach w 2021, partia uzyskała największą zmianę miejsc o 51. Tym samym, osiągnęła swój rekord, wynoszący 118.^[11]

Rząd koalicyjny z SPD i FDP (2021–2025)

W wyniku wrześniowych wyborów w 2021 r. i odbytych po nich rozmowach koalicyjnych, Zieloni wraz z partiami SPD i FDP utworzyli rząd 8 grudnia 2021 r. na czele z Olafem Scholzem jako kanclerzem.

Poparcie w wyborach

Wybory do Bundestagu

Wyniki w wyborach parlamentarnych

Wybory	Poparcie	Zmiana punktów procentowych	Mandaty (Bundestag)	Zmiana
1980	1,5%	–	–	–
1983	5,6%	4,1	27	27
1987	8,3%	2,7	42	15
1990[a]	5%	3,3	8	34
1994[b]	7,3%	–	49	–
1998	6,7%	1,1	47	2
2002	8,6%	1,9	55	8
2005	8,1%	0,5	51	4
2009	10,7%	2,6	68	17
2013	8,4%	2,3	63	5
2017	8,9%	0,5	67	4
2021	14,8%	5,9	118	51
2025	11,6%	3,1	85	33

Wybory do Parlamentu Europejskiego

Wyniki w wyborach do Parlamentu Europejskiego

Wybory	Poparcie	Zmiana punktów procentowych	Mandaty	Zmiana	L. miejsc dla Niemiec
1979	3,2%	–	0	–	81
1984	8,2%	5	7	7	81
1989	8,45%	0,25	8	1	99
1994	10,1%	1,65	12	4	99
1999	6,4%	3,7	7	5	99
2004	11,9%	5,5	13	6	99
2009	12,1%	0,2	14	1	99
2014	10,7%	1,4	11	3	99
2019	20,5%	9,8	21	10	96
2024	11,9%	8,6	12	9	96

Uwagi

1. W wyborach startowały dwie partie zielonych: wschodnioniemiecka z wynikiem 1,2% i 8 mandatami oraz zachodnioniemiecka z wynikiem 3,8% i 0 mandatami.
2. Były to pierwsze wybory do Bundestagu po fuzji partii Zielonych z Sojuszem 90.