Loading AI tools
łotewski oficer Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jorģis Zemitāns (ur. 23 lutego 1873 w parafii Skrīveri, zm. 16 stycznia 1928) – łotewski wojskowy, uczestnik łotewskiej wojny o niepodległość.
Syn zamożnego chłopa. W 1892 r. uzyskał w trybie eksternistycznym świadectwo ukończenia szkoły realnej w Mitawie[1]. Od tego samego roku ochotniczo służył w armii rosyjskiej[1], w 1897 r. ukończył szkołę junkrów w Wilnie[2] ze stopniem podporucznika[1]. Służył kolejno w 116 pułku piechoty dyslokowanym w Rydze (1895–1903; od 1902 w stopniu porucznika), w 213 pułku piechoty stacjonującym w Penzie (1903–1904), następnie ponownie w 116 pułku piechoty (z przerwą na lata 1905–1906, kiedy z powodu choroby skierowano go do 81 pułku piechoty stacjonującego we Władykaukazie)[1]. W 1906 r. otrzymał awans na sztabskapitana, w 1914 r. – na kapitana[1].
Podczas I wojny światowej razem ze swoim pułkiem walczył, w ramach 20 korpusu armijnego, w Prusach Wschodnich. W listopadzie 1914 r. otrzymał awans na podpułkownika[1]. Kontuzjowany w II bitwie nad jeziorami mazurskimi, w lutym 1915 r. dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w obozie jenieckim na Śląsku do listopada 1918 r. i podpisania zawieszenia broni na froncie zachodnim[1]. Wrócił do Rygi w grudniu 1918 r. Jeszcze w tym samym miesiącu zgłosił się na ochotnika do tworzonych właśnie wojsk niepodległej Republiki Łotewskiej[1] – Rząd Tymczasowy Łotwy z Kārlisem Ulmanisem na czele ogłosił niepodległość Łotwy 18 listopada 1918 r.[3]
W końcu listopada 1918 r. na ziemie łotewskie wkroczyła Armia Czerwona, stopniowo zajmując kolejne miasta. W ostatnich dniach grudnia rząd Ulmanisa opuścił Rygę i udał się do Mitawy, a następnie do Lipawy, nie widząc możliwości obrony stolicy[4]. 7 stycznia 1919 r. Zemitāns odpłynął z Lipawy do Tallinna, by zostać oficjalnym wojskowym przedstawicielem Republiki Łotewskiej przy rządzie Estonii[1] i za zgodą władz estońskich rozpocząć tworzenie najpierw sześciu kompanii złożonych z Łotyszy[2], a następnie całej brygady łotewskiej podlegającej estońskiemu dowództwu. Do końca marca 1919 r. na ziemiach północnej Łotwy, które w toku wojny estońsko-bolszewickiej znalazły się pod kontrolą sił estońskich, sformowana została najpierw 2 Brygada Łotewska (Brygada Północna), a na jej bazie 1 Pułk Piechoty[5]. Zemitāns był dowódcą pułku początkowo w stopniu podpułkownika (od 28 lutego 1919 r.), następnie pułkownika (od 13 marca 1919 r.) i brygadiera (od 31 marca 1919 r.)[1].
Na przełomie maja i czerwca 1919 r. dowodzony przez Zemitānsa 1 Pułk Piechoty wziął udział w estońskiej ofensywie w Liwonii, wymierzonej w Łotewską SRR proklamowaną po sukcesach Armii Czerwonej na froncie łotewskim w ubiegłym roku[6]. Ofensywa ta była skoordynowana w czasie z uderzeniem na Rygę, jakie 22 maja rozpoczęły siły niemieckie również walczące na Łotwie z bolszewikami[7]. Sprzeczne interesy Niemców i sprzymierzonych rządów niepodległych Łotwy i Estonii doprowadziły do zbrojnej konfrontacji pod Kiesią w czerwcu 1919 r. W bitwie tej walczył również 1 Pułk Piechoty dowodzony przez Zemitānsa. Bitwa zakończyła się estońsko-łotewskim zwycięstwem[8]. Po tych wydarzeniach, pod naciskiem aliantów, wojska niemieckie 5 lipca odeszły z Rygi, a 8 lipca do miasta przybył rząd Ulmanisa. Przystąpiono również do reorganizacji armii łotewskiej. Dowództwo estońskie zgodziło się, by pułk dowodzony przez Zemitānsa został przekazany pod komendę łotewską. W strukturze sił zbrojnych Łotwy przemianowano go na 2 Dywizję Piechoty. Dywizja obsadziła pozycje na południe od Rygi, gdzie spodziewano się uderzenia białej rosyjskiej Zachodniej Armii Ochotniczej, dozbrajanej i wzmacnianej przez Niemców[9]. Zemitāns odpowiadał za obronę Rygi i jej okolic[1].
Po ataku Zachodniej Armii Ochotniczej pod dowództwem Pawła Bermondta-Awałowa na Rygę 8 października 1919 r. oddziały Zemitānsa nie zdołały utrzymać swoich pozycji na lewym brzegu Dźwiny[1][10]. Zemitāns wydał rozkaz odwrotu na linię Jugli, na wschód od centrum Rygi[1]. 12 października 1919 r. dowódca naczelny armii łotewskiej gen. Dāvids Sīmansons odwołał ten rozkaz, a następnie odwołał samego Zemitānsa ze stanowiska[1]. Nowym dowódcą 2 Dywizji został Mārtiņš Peniķis[1].
W 1920 r. Zemitāns zasiadał w komisjach regulujących kwestie emerytur żołnierskich, regulaminów garnizonowych i dyscyplinarnych. W kwietniu 1921 r., gdy łotewska o niepodległość Łotwy była już zakończona, został przeniesiony do rezerwy sztabu generalnego. W roku następnym odszedł z armii[1].
Zmarł w 1928 r. i został pochowany na Cmentarzu Braterskim w Rydze[1].
W 1928 r. uczczono jego pamięć, nadając stacji kolejowej Aleksandra Vārti w ryskiej dzielnicy Purvciems nazwę Zemitāni. Po II wojnie światowej i aneksji Łotwy do ZSRR nazwę tę zmieniono na Oškalni, na cześć Otomārsa Oškalnsa, radzieckiego partyzanta. Nazwa Zemitāni została przywrócona w 1995 r. W tym samym roku w dzielnicy Teika w Rydze odsłonięto poświęcony mu pomnik, usytuowany na placu, który również nosi jego imię[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
