Loading AI tools
Polski ród książęcy Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jełowiccy (hist. pol. Jałowieccy[1]) herbu własnego (Jełowicki), przydomku Bożeniec[2] – żyjący do dziś[3], polski ród książęcy[uwaga 1], pochodzenia ruskiego. Należeli do jednego z najbardziej zasłużonych i najwybitniejszych rodów w Rzeczypospolitej. Na przestrzeni dziejów członkowie tego rodu piastowali liczne funkcje dygnitarskie i kościelne. W swej historii Jełowiccy wielokrotnie przelewali krew w obronie ustroju Polski.
 Jełowicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Gniazdo rodzinne | |
| Tytuły |
książęta |
| Protoplasta |
Paszko Bożeniec Jełowicki |
| Pierwsza wzmianka |
1444 |
| Status rodziny |
żyje |
| Pochodzenie etniczne | |
| Gałęzie |
milczańsko-kamieniecka, łanowiecka, ozenińska, mirohowska, sokulska, ozenińska-arentowska, mychlińska, miroboska, hranowska |
Członkowie rodu Jełowickich wiązali się z takimi rodami jak Czartoryscy, Woronieccy, Sokolscy, Ostrogscy czy Wiśniowieccy[4].
Nazwisko Jełowickich ma charakter odmiejscowy, a dokładniej od Jałowicz (Jełowicz), obecnie zlokalizowanych na Wołyniu, gdzie wzmiankowani byli w Metryce Wołyńskiej w 1528 roku[5].
Przydomek, którym posługują się Jełowiccy – Bożeniec – został przez nich przyjęty z uwagi na pamięć o ich najdawniejszym przodku, Paszce Bożeńcu Jełowickim[2].
Tytuł książęcy Jełowickich wzbudzał wśród heraldyków wiele kontrowersji. Kasper Niesiecki w swym dziele podał informację jakoby Jełowiccy mieli pochodzić od książąt perejasławskich. Tego samego zdania był Józef Jabłonowski, który wyprowadził ich od Izasława, księcia perejasławskiego, wraz z innymi rodami książęcymi[2].
Adam Kosiński dodaje do tego, że Jełowiccy prawdopodobnie są linią zgasłej rodziny książęcej – Kropotków, a tytuł książęcy zarzucili w XVI-tym wieku. Powodem do tego twierdzenia była okoliczność, że członkowie Kropotków od posiadanej wówczas przez nich miejscowości Jełowicz, podpisywali się w dokumentach jako Jełowiccy (innymi słowy: z Jełowic)[2].
Przeciw książęcemu pochodzeniu Jełowickich stał Józef Wolff, który w swojej pracy przeznaczonej rodom kniaziowskim stwierdził, że protoplasta Jełowickich, Paszko Bożeniec Jełowicki, był zwykłym szlachcicem[2].
Nie podlega jednak dyskusji, że pochodzenie książęce Jełowickich zostało im przyznane dekretem komisji legitymacyjnej i zatwierdzone przez rosyjską heroldię dnia 28 lutego 1841 roku[4].
Według Józefa Wolffa, początków rodu Jełowickich należy szukać na Wołyniu, tam też w 1444 roku, protoplasta rodziny, Paszko Bożeniec Jełowicki[uwaga 2], otrzymał nadanie miejscowości Łanowce (powiat krzemieniecki na Wołyniu) od Kazimierza Jagiellończyka. Historyk Teodor Żychliński, określa dom Jełowickich jako jeden z najdawniejszych na Wołyniu, spokrewniony z najstarszymi rodami z tego regionu[4].
Metryka Wołyńska z 1528 roku wspomina o istnieniu Hniewosza Jełowickiego[6].
Miejscowość Łanowce przechodząc z pokolenia na pokolenie znalazła się w połowie XVI wieku w posiadaniu potomka Paszka – Hniewosza, syna Iwana. O wydarzeniu tym świadczy zachowany dokument przyznania miejscowości przez króla Zygmunta II Augusta w 1565 roku. Od tego momentu miejscowość Łanowce należała do rodu Jełowickich aż do 1848 roku[4].
W pewnym momencie Jełowiccy przenieśli się z Wołynia do województwa bracławskiego, w którym mieli znaczne dobra ziemskie. Ziemie powiększyły się jeszcze bardziej po otwarciu portu odeskiego w 1794 roku. Z biegiem czasu bogacili się coraz szybciej, żyjąc z nowego handlu i żyznych ziem, w których byli posiadaniu. Stefan Jełowicki, ożeniony z Iwankiewiczówną, otrzymał też znaczny zapis od bezdzietnego Antoniego Jaroszyńskiego, i nabył Siennicę[4].
.jpg)
W 1830 roku Jełowiccy dali przykład szczerego poświęcenia do ojczyzny. Wacław z trzema synami (Edwardem, Eustachym i Aleksandrem) stanął do walki w powstaniu listopadowym. Poproszony o powrót do domu z synami odrzekł, że chce spłacić swój dług i nikt nie może go w tej kwestii zastąpić. Poświęcenie Jełowickich było uwieńczone śmiercią Wacława na polu bitwy w 1831 roku[4][7].
Rozgałęzienie linii Jełowickich, opracowanie na podstawie tekstu poniżej:
| Linia Główna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Linia Milczańsko-Kamieniecka | Linia Łanowiecka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Linia Ozenińska | Linia Łanowiecka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Linia Ozenińska | Linia Mirohowska | Linia Sokulska | Linia Łanowiecka | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Linia Ozenińska-Arentowska | Linia Mychlińska | Linia Miroboska | Linia Hranowska | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gniewosz Jełowicki (zm. 1565), miał czterech synów. Z czego drugi syn, Antoni zapoczątkował linię Milczańsko-Kamieniecką, a od trzeciego syna Sawy, idzie linia Łanowiecka[4].
Sawa miał synów Hieronima, Adriana i Krzysztofa. Hieronim kasztelan Chełmski zszedł bezpotomnie[4].
Adrian, dał początek linii Ozenińskiej, która rozdzieliła się na Ozenińską i Mirohoską. Ozenińska rozdzieliła się na Ozenińską Arentowską i Mychlińską. Szczep Mirohowski rozdzielił się na gałęzie Hranowską i Miroboską[4].
Krzysztof natomiast, dał początek linii Łanowieckiej, która na pradziadowskich została dobrach; przez wniosek po księżniczce Sokulskiej rozdzieliła się na dwa szczepy: Sokulski i Lanowiecki. Szczep Sokulski zszedł bez potomków płci męskiej[4].
Z linii Lanowieckiej natomiast pochodzą trzej rodzeni bracia, Konstanty Stefan i Wacław. Wacław poległ pod Danowem, jest ojcem zamordowanego Edwarda i Aleksandra[4]. Potomkowie min. Edwarda żyją do dziś w Polsce.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
