Województwo wołyńskie (I Rzeczpospolita)

Województwo wołyńskie – województwo Wielkiego Księstwa Litewskiego, później Korony I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej. Utworzone w 1566, na sejmie w Lublinie w roku 1569 przyłączone do Korony^[4]. Istniało do III Rozbioru Polski w 1795 r. Herbem województwa był biały krzyż w czerwonym polu z tarczą sercową z białym orłem. Senatorów większych było w województwie wołyńskim trzech: biskup łucki, wojewoda i kasztelan wołyńscy. Województwo dzieliło się na trzy powiaty: łucki, włodzimierski i krzemieniecki. Każdy z tych powiatów miał swoje starostwo grodowe w mieście powiatowym. Sejmikowało zaś województwo w Łucku, obierając z każdego powiatu po dwóch posłów sejmowych i jednym deputacie.

Ten artykuł dotyczy województwa wołyńskiego I Rzeczypospolitej. Zobacz też: Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita).

Województwo wołyńskie

Palatinatus Volhynensis

— województwo —
1566–1795
Herb
Sentencja: Cum Deo et pro Deo[1]
Państwo	I Rzeczpospolita
Prowincja	małopolska
Data powstania	1566
Siedziba wojewody i sejmiku	Łuck
Wojewoda	zobacz: wojewodowie wołyńscy
Popis	na płaszczyznach Łuska[2]
Powierzchnia	38 324 km²
Populacja (1790[3]) • liczba ludności	805 170
Podział administracyjny
Liczba powiatów 3
Liczba reprezentantów
Liczba senatorów 3
Położenie na mapie Rzeczypospolitej

Podział administracyjny

Powiaty województwa wołyńskiego^[5]

Powiat	Powierzchnia w mil²	Powierzchnia w km²
powiat łucki	374,30	20609,10
powiat włodzimierski	122,65	4212,00
powiat krzemieniecki	245,23	13502,70
Razem (województwo) Σ	742,18	38323,80

Wojewodowie

Prowincja małopolska Korony Polskiej (na czerwono) z zaznaczonym terenem województwa wołyńskiego, 1635

Osobny artykuł: Wojewodowie wołyńscy.

• Janusz Ostrogski (od 1558)
• Aleksander Czartoryski (od 1566)
• Aleksander Ostrogski (od 1593)
• Adam Aleksander Sanguszko (1630–1653)
• Mikołaj Jerzy Czartoryski (od 1657)
• Michał Jerzy Czartoryski (od 1661)
• Mikołaj Hieronim Sieniawski (od 1679)
• Jan Stanisław Jabłonowski (1693–1697)
• Jan Franciszek Stadnicki (do 1713)
• Atanazy Walenty Miączyński (25 sierpnia 1713–1723)
• Stanisław Ledóchowski (26 marca 1724–1726)
• Michał Potocki (od 1726)
• Seweryn Józef Rzewuski (do 1754)^[6]
• Franciszek Salezy Potocki (1755)
• Józef Kanty Ossoliński (1757–1775)

Miasta

Łuck w XVIII wieku

Miasta królewskie^[7][8]:

• Kowel
• Krzemieniec
• Łuck
• Świniuchy
• Włodzimierz

Prywatne miasta szlacheckie^[8][9]:

• Beresteczko
• Czartorysk
• Drohobuż^[10]
• Horochów
• Jampol
• Klewań
• Korzec
• Litowiż
• Łokacze
• Międzyrzecz
• Murawica
• Niesuchojeże
• Ołyka
• Ostróg
• Poryck
• Radziwiłłów
• Równe
• Starokonstantynów
• Stepań
• Tesłuhów
• Turzysk
• Włodzimierzec
• Zasław
• Zbaraż
• Zwiahel

Prywatne miasta duchowne^[11]:

• Kupiczów
• Rożyszcze
• Torczyn

Zobacz też

• Województwo wołyńskie (1793)
• Województwo włodzimierskie
• Wołyń

Linki zewnętrzne

• Województwo wołyńskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 920.

Bibliografia

Z. Zychyliński „Złota księga szlachty polskiej” T. XIII, s. 210 Miączyńscy herbu Suchekomnaty