Jan Skrzek

Jan „Kyks” Skrzek (ur. 21 listopada 1953 w Siemianowicach Śląskich, zm. 29 stycznia 2015 w Katowicach^[1]) – polski muzyk i kompozytor bluesowy, grał na harmonijce ustnej i fortepianie, młodszy brat Józefa Skrzeka. Jan Skrzek identyfikował się z kulturą Górnego Śląska i ją współtworzył, poruszał w swojej twórczości problemy dnia codziennego mieszkańców tego regionu. Brał udział w licznych koncertach i festiwalach, nagraniach, programach telewizyjnych i filmach. Wydano szereg jego płyt. Muzyk przez lata mieszkał w Katowicach^[2].

Jan „Kyks” Skrzek

Jan Skrzek, 2009
Imię i nazwisko	Jan Skrzek
Pseudonim	Kyks
Data i miejsce urodzenia	21 listopada 1953 Siemianowice Śląskie
Data i miejsce śmierci	29 stycznia 2015 Katowice
Przyczyna śmierci	udar mózgu
Instrumenty	harmonijka ustna, fortepian
Gatunki	blues
Zawód	muzyk
Aktywność	1973–2015

Życiorys

Działalność artystyczną rozpoczął w jazz-rockowym zespole Rak, w którym występował w latach 1973–1976^[3]. Na zaproszenie swojego starszego brata, Józefa Skrzeka, wziął udział w sesji nagraniowej albumu grupy SBB, zatytułowanego „Memento z banalnym tryptykiem” oraz jego solowych wydawnictw, jak Józefina czy ścieżka dźwiękowa do filmu Wojna światów – następne stulecie^[3]. Efektem współpracy braci był również występ w ramach festiwalu Folk-Blues Meeting ’80 w Poznaniu. 28 lutego 1982 roku, kilkunastominutową introdukcją na harmonijce, otworzył IV Dyskotekę-Gigant w katowickiej hali koncertowej Spodek^[3]. Uczestniczył również w finałowych koncertach Rawa Blues Festival, podczas których występował w programach solowych, sporadycznie w skompletowanych składach, m.in. w duecie z Jerzym Styczyńskim, a także w towarzystwie saksofonisty sopranowego i wokalistek czy grupy Bezdomne Psy^[3]. Ponadto muzyk gościł na festiwalu Olsztyńskie Noce Bluesowe, koncertach „Blues Top 85” w Sopocie, Top Blues Feeling ’85 w Łodzi, Camping Muzyczny w Brodnicy, Zaczarowany Świat Harmonijki w Poznaniu oraz Blues nad Piławą w Głowaczewie (najpierw z grupą Bezdomne Psy, natomiast w latach 1991–1992 jako solista)^[3]. W 1985 roku miała miejsce premiera debiutanckiego wydawnictwa artysty – albumu koncertowego Górnik Blues, zawierającego zapis koncertu, zarejestrowany w klubie Leśniczówka w Chorzowie. W 1986, wcześniej zrealizowane przez Kyksa nagrania, ukazały się na jednej stronie kasety Blues po polsku vol. 1, a rok później na składance Greatest Hits. W 1988 roku, wraz z 6-osobowym chórkiem, muzyk zrealizował drugi album, pt. Nikt nie zawróci kijem Wisły^[3]. W późniejszym czasie ukazały się płyty „Kyksówka Blues” (1989) oraz „Nowy Świat Blues” (1992), utrzymane w ostrzejszej, blues-rockowej konwencji, z akompaniamentem zespołu Bezdomne Psy. Następnie muzyk skoncentrował swoją działalność głównie na występach klubowych, okazjonalnie w ramach festiwali, m.in. Bluesa na Dołku '94 w Ciechanowie. Ponadto wziął udział w musicalu „Pozłacany warkocz” oraz wystąpił w filmach Janusza Kidawy i Kazimierza Kutza. W 1997 roku ukazała się płyta Modlitwa bluesmana w pociągu, poświęcona pamięci Ryszarda Riedla, zrealizowana z zespołem Bezdomne Psy oraz Rafałem Rękosiewiczem i Bronisławem Dużym, zyskała miano „Bluesowego Albumu Roku 1997”. W 2003 po śmierci basisty Jerzego „Kawy” Kawalca zakończyła działalność grupa „Bezdomne Psy”. W tym samym roku zawiązał się zespół Śląska Grupa Bluesowa. W 2005 roku wydany został album Bo takie są dziewczyny, nagrany z Śląską Grupą Bluesową^[3]. Grupa wydała swoje koncertowe DVD „Blues Night” oraz nagrała jeszcze dwie płyty: w 2009 roku „Pełnia Słońca” oraz w 2014 roku ostatni album Jana Skrzeka „Kolory Bluesa”. W 2011 roku Skrzek wystąpił gościnnie na płycie katowickiego rapera Miuosha Piąta strona świata^[4]. Muzyk zaśpiewał w utworze tytułowym^[4]. Z zespołem Śląska Grupa Bluesowa^[3] koncertował do śmierci. Ostatnie koncerty odbyły się od 6 do 10 stycznia 2015 w Toruniu, Gdyni, Elblągu i Częstochowie.

Śmierć

Został znaleziony nieprzytomny w swoim mieszkaniu przez przyjaciół z zespołu, a następnie przewieziony do szpitala w Katowicach-Ligocie. Przyczyną stanu muzyka był udar mózgu^[5]. Zmarł 29 stycznia 2015 roku w Katowicach^[1]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 2 lutego o godz. 11.00 w kościele pw. św. Michała Archanioła w Siemianowicach Michałkowicach. W uroczystościach, poza rodziną, uczestniczyli koledzy z branży, śląscy artyści oraz władze Siemianowic Śląskich. Jan „Kyks” Skrzek został pochowany na cmentarzu przy parafii św. Michała Archanioła^[6]. Pośmiertnie, 20 kwietnia 2016, został uhonorowany przez Związek Górnośląski Nagrodą im. Wojciecha Korfantego^[7].

Dyskografia

• 1981 SBB, Memento z banalnym tryptykiem (LP Polskie Nagrania „Muza” SX 1966); wznowienie w 1998 (CD Polskie Nagrania „Muza” PNCD 407) i 2005 (CD Metal Mind Productions MMP CD 0329/MMP CD 0329 DG)^[8];
• 1981 Józef Skrzek, Józefina (LP Wifon LP 037); wznowienie w 2002 (CD Universal Music Polska 064 338-2) i 2009 (CD Metal Mind Productions MMP CD 0537 DG)^[9];
• 1982 Józef Skrzek, Wojna światów – następne stulecie (LP Polskie Nagrania „Muza” SX 2342), (Cass Polskie Nagrania „Muza” CK-398); wznowienie w 2005 (CD Polskie Nagrania „Muza” PNCD 998/SX 2342) i 2009 (CD Metal Mind Productions MMP CD 0538 DG)^[10][11];
• 1983 Elżbieta Mielczarek, Blues koncert (LP Pronit M-0008)^[12]; wznowienie 2005 (CD)^[13]; ponowne wznowienie Agencja Artystyczna MTJ 2008^[14].
• 1986 Górnik blues (LP PolJazz K-PSJ-004)^[12]; wznowienie w roku 2000 (CD/MC Metal Mind Productions MMP CD 0119)^[15][2];
• 1988 Nikt nie zawróci kijem Wisły (LP Tonpress SX-T 169)^[12]; wznowienie w 2001 (CD/MC Metal Mind Productions MMP CD 0013)^[16];
• 1989 Kyksówka blues Janek „Kyks” Skrzek i Bezdomne Psy, (LP/MC Polskie Nagrania „Muza” SX-2832)^[12]; wznowienie w 2001 (CD/MC Metal Mind Productions MMP CD 0152)^[17];
• 1992 Nowy Świat Blues (MC Silver-Ton ST 08-92)^[12];
• 1997 Modlitwa bluesmana w pociągu (CD JS CD001)^[12]; wznowienie w 1997 (CD/MC Pomaton EMI/ScenaFM 22824-2-5)^[18], i 2004 CD „SAT” bez numeru^[19];
• 2001 Leszek Winder, Śląski Blues, CD-R edycja autorska^[12];
• 2003 All Stars Band, Dla Kawy, CD SAT bez numeru^[12];
• 2004 Bo Takie są dziewczyny (CD Metal Mind Productions)^[20];
• 2006 Śpiewam pieśń dla bluesa (CD Metal Mind Productions)^[21];
• 2007 Dżem, Pamięci Pawła Bergera, EMI Music Poland^[22];
• 2009 Śląska Grupa Bluesowa, Pełnia Słońca, SAT^[23];
• 2011 Miuosh, Piąta strona świata, (CD Fandango Records 001); wznowienie w 2012 (CD, DVD Fandango Records FDG020)^[24]
• 2013 Śląska Grupa Bluesowa, Blues Night (DVD) SAT
• 2013 Śląska Grupa Bluesowa, Live HRPP (LP Pamela HRPP)
• 2014 Śląska Grupa Bluesowa, Kolory Bluesa (CD Metal Mind Productions)

Składanki

• Jan „Kyks” Skrzek, Greatest Hits, MC Polton PC-027 (1987)^[12]
• Różni wykonawcy, Olsztyńskie noce bluesowe, (12.08.1984, w Amfiteatrze w Olsztynie), MC Alma-Art Karolina (brak numeru) (198?)^[12]
• Różni wykonawcy, Blues po polsku vol. l, (A drogą mleczną płynie blues / Mój przyjaciel kazoo / O mama blues / Song o stryju Józefie), MC Polskie Nagrania „Muza” CK-521 (1986)^[12]
• Różni wykonawcy, FAMA’89 (12.08.1984, w Amfiteatrze w Olsztynie), MC ARP-077 (1987)^[12]
• Różni wykonawcy, Rawa Blues – Rozgrzewka, (17.05.1992, PR Katowice podczas „Rozgrzewki przed Rawą Blues’92”), MC bez numeru (199?)^[12]
• Różni wykonawcy, Golem Blues Fest 2000 – Zlin, 7.-9.7" (Nikt nie zawróci kijem Wisły / Modlitwa bluesmana w pociągu), CD Golem a.s. Promo Compilation (2000)^[12]
• Różni wykonawcy, Bluesowa nowina, (Twój blask ich poprowadzi), CD E-media 050/A/00 (2000)^[12]

Filmografia

• 1999: Bluesmeni. Ballada o Janku „Kyksie” Skrzeku
• 2010: Ewa jako kierowca mercedesa
• 2007: Raj za daleko
• 2001: Angelus jako Libero
• 1999: Wojaczek jako grabarz
• 1994: Śmierć jak kromka chleba jako górnik
• 1986: Budniokowie i inni
• 1986: Komedianci z wczorajszej ulicy jako Kyks

Udźwiękowienie filmów

• 2000: Bajland – wykonanie muzyki

Upamiętnienie

W 2015 w Galerii Artystów na pl. Grunwaldzkim w Katowicach odsłonięto jego popiersie^[25]. Od 2015 Śląskie Stowarzyszenie Artystów i Twórców SAT przyznaje osobom różnych dziedzin sztuki i twórczości Nagrodę Artystyczną im. Jana „Kyksa” Skrzeka^[26].