III Kielecki Batalion Etapowy

III Kielecki batalion etapowy – oddział wojsk wartowniczych i etapowych w okresie II Rzeczypospolitej pełniący między innymi służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

III Kielecki batalion etapowy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1921
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Antoni Domaradzki
Organizacja
Dyslokacja	Tarnopol
Formacja	Wojska Wartownicze i Etapowe
Podległość	DOE „Lwów” DGE Podolskie

Formowanie i zmiany organizacyjne

W myśl rozkazu Naczelnego Dowództwa WP L24550/IV, rozkazem oficerskim nr 1 z 19 sierpnia 1919, z wszystkich formacji etapowych podległych DOE „Lwów“, sformowano sześć batalionów etapowych. 3 batalion etapowy (III Kielecki be) uzupełniono z kadry wartowniczej przy batalionie zapasowym 25 pułku piechoty. W jego skład weszły wszystkie formacje etapowe w powiatach: Tarnopol, Zbaraż, Skałat i Trembowola. Były to kompanie etapowe nr: 13, 17, 30, 31, 32, 33, 34 i 60. Z nich utworzono etatowe cztery kompanie etapowe batalionu. Dowódcą batalionu został kpt. Antoni Domaradzki, a miejscem postoju dowództwa batalionu stał się Tarnopol^[1]. Otrzymał on nazwę okręgu generalnego, w którym powstał i kolejny numer porządkowy oznaczany cyfrą rzymską. W myśl rozkazu NDWP nr 2900/IV z 30 stycznia 1920 III batalion etapowy stacjonujący w Tarnopolu otrzymał nazwę III Kielecki batalion etapowy^[2].

Do batalionu wcielono żołnierzy starszych wiekiem i o słabszej kondycji fizycznej. Oficerowie i podoficerowie nie mieli większego doświadczenia bojowego. Batalion nie posiadał broni ciężkiej, a broń indywidualną żołnierzy stanowiły stare karabiny różnych wzorów z niewielką ilością amunicji^[3]. We wrześniu 1919 dowództwo batalionu stacjonowało w Grodnie^[4]. 10 września batalion przebywał na koncentracji wojsk etapowych 6 Armii w Winnikach. Liczył wtedy w stanie żywionych 15 oficerów oraz 622 podoficerów i szeregowców, w stanie bojowym zaś 15 oficerów oraz 525 podoficerów i szeregowców^[5].

W lutym 1921 bataliony etapowe przejęły ochronę granicy polsko-rosyjskiej^[6]. Początkowo pełniły ją na linii kordonowej, a w maju zostały przesunięte bezpośrednio na linię graniczną z zadaniem zamknięcia wszystkich dróg, przejść i mostów^[7].

W 1921 bataliony etapowe ochraniające granicę przekształcono w bataliony celne^[8]. III Kielecki batalion etapowy utworzył 23 Batalion Celny^[9].

Żołnierze batalionu

Obsada personalna pułku w 1920[10]
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca batalionu	kpt. Antoni Domaradzki
Adiutant baonu	ppor. Henryk Schmal
	por. Jan Fritz
Lekarz	por. lek. dr Karol Bilewicz
Oficer kasowy	ppor./por. Roman Misiak
Oficer żywnościowy	ppor. Tadeusz Bryczkowski
Dowódca 1 kompanii	ppor. Edmund Horak
Dowódca 3 kompanii	ppor. Jan Pawłowski
Dowódca 4 kompanii	ppor. Witold Nawarecki
Oficer baonu	ppor. Seweryn Chrzanowski
Oficer baonu	ppor. Zygmunt Rachwał

Przypisy

1. Rozkaz oficerski nr 1 DOE „Lwów” ↓, s. 3.
2. Numeracja baonów DOE „Lwów” ↓, s. 1.
3. Odziemkowski 2013 ↓, s. 28.
4. Odziemkowski 2013 ↓, s. 29.
5. Odziemkowski 2019 ↓, s. 183.
6. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 22.
7. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 23.
8. Dominiczak 1992 ↓, s. 64.
9. Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
10. Tuliński 2020 ↓, s. 801.

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Janusz Odziemkowski: Polskie formacje etapowe w Galicji Wschodniej na Wołyniu i Ukrainie w latach 1918-1920. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019. ISBN 978-83-8090-616-7.
• Janusz Odziemkowski. Użycie batalionów etapowych i wartowniczych wojsk polskich w walkach w Galicji, na Wołyniu i Lubelszczyźnie, 11 lipca-1 września 1920. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (249), 2013. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1440-6281.
• Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
• Rozkaz oficerski nr 1 Dowództwa Okręgu Etapowego nr 1 „Lwów” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Zarządzenie Dowództwa Okręgu Etapowego Lwów dotyczące nazw i numeracji baonów etapowych 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.29/45.)