Gałuszka kulecznica

Gałuszka kulecznica (Pilularia globulifera L.) – gatunek paproci wodnej należący do rodziny marsyliowatych. Występuje w zachodniej i środkowej Europie od Półwyspu Iberyjskiego po Półwysep Skandynawski. Poza tym na izolowanych obszarach w Azji Mniejszej, w Etiopii, w Kazachstanie i na wschodnich krańcach europejskiej części Rosji^[3]. W Polsce historyczne stanowiska znajdowały się w zachodniej części kraju, w zachodniej części województwa dolnośląskiego, na południu lubuskiego oraz w rejonie wybrzeża w zachodniopomorskim i pomorskim^[5]. W XXI wieku gatunek obserwowano w 5 lokalizacjach w południowo-zachodniej Polsce. Na stanowiskach gatunek obecny jest często efemerycznie – tylko przez jeden lub kilka sezonów^[6].

Gałuszka kulecznica

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	salwiniowce
Rodzina	marsyliowate
Rodzaj	gałuszka
Gatunek	gałuszka kulecznica
Nazwa systematyczna
Pilularia globulifera L. Sp. Pl.: 1100 (1753)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Morfologia

Kłącze z liśćmi

Sporokarpy

Sporofit jest zielony, tworzy kłącza, cylindryczne liście i korzenie^[6]. Cienkie kłącza^[7] mogą mieć długie międzywęźla (do 1 m) lub bardzo skrócone. Rozrastając się kłączowo jedna roślina może pokryć kilka do kilkunastu m² powierzchni^[6]. Z węzłów wyrastają liście za młodu ślimakowato skręcone^[7]. U roślin zanurzonych liście są cienkie i osiągają do 50 cm długości. U roślin rosnących w miejscach odsłoniętych liście są sztywno wzniesione i osiągają do 12 cm wysokości^[6]. Sporokarpia wyrastają z nasady liści na krótkich szypułkach i są kuliste, 4-komorowe^[7], zewnętrzna osłona jest gruba i owłosiona^[6].

Ekologia

Roślina porasta brzegi i dno zbiorników wodnych. Tworzy swój własny zespół Pilularietum globuliferae, dla którego jest gatunkiem charakterystycznym^[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku^[9][10].

Kategorie zagrożenia gatunku:

• Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[11]: E (wymierający); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[12].
• Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001, 2014): CR (krytycznie zagrożony)^[13].