Ferdynand I Habsburg (cesarz austriacki)

Ferdynand I Habsburg-Lotaryński zwany Dobrotliwym (niem. Ferdinand I) (ur. 19 kwietnia 1793, zm. 29 czerwca 1875) – cesarz austriacki w latach 1835-1848, król Węgier 1830-1848 (jako Ferdynand V^[1]; koregent do 1835). W czasie jego panowania przeprowadzono uwłaszczenie chłopów i zniesiono pańszczyznę^[2].

Ferdynand I Habsburg

Ferdynand I Habsburg
Cesarz Austrii
Okres	od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848
Poprzednik	Franciszek I Habsburg
Następca	Franciszek Józef I
Król Węgier
Okres	od 28 września 1830 do 2 grudnia 1848
Koronacja	1830
Poprzednik	Franciszek I Habsburg
Następca	Franciszek Józef I
Król Czech
Okres	od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848
Koronacja	7 września 1836
Poprzednik	Franciszek I Habsburg
Następca	Franciszek Józef I
Król Galicji i Lodomerii
Okres	od 2 marca 1835 do 2 grudnia 1848
Poprzednik	Franciszek I Habsburg
Następca	Franciszek Józef I
Dane biograficzne
Dynastia	habsbursko-lotaryńska
Data i miejsce urodzenia	19 kwietnia 1793 Wiedeń
Data i miejsce śmierci	29 czerwca 1875 Praga
Ojciec	Franciszek II Habsburg
Matka	Maria Teresa Burbon-Sycylijska
Żona	Maria Anna Sabaudzka
Odznaczenia

Życiorys

Koronacja Ferdynanda w Pradze

Jeden z wielu krzyży pańszczyźnianych wzniesiony z inicjatywy galicyjskich chłopów upamiętniający zniesienie pańszczyzny w 1848 roku, w okresie panowania cesarza Ferdynanda I Habsburga. Na pomniku napis: TEN KRZYŻ POSTAWIŁA GROMADA RUDNIASKA NA PAMIĄTKĘ DANIA NAM WOLNOŚCI ZA PANOWANIA CES: FERDINANDA I DNIA 15 MAJA 1848

Ferdynand, syn Franciszka Habsburga i Marii Teresy Burbon^[3], urodził się 19 kwietnia 1793 roku. Cudem przeżył poród. Został utrzymany przy życiu dzięki wielkiemu wysiłkowi pielęgniarek i lekarzy. Cierpiał na epilepsję, krzywicę i wodogłowie. Z powodu choroby nigdy nie przeszedł zwyczajowego procesu edukacji. Późno nauczył się chodzić, jego zachowanie budziło niepokój wychowawców. Uczył się niewiele: czytania i pisania, jazdy konnej, tańca, szermierki, ponadto brał lekcje gry na fortepianie. Jego ulubionymi dziedzinami były botanika, heraldyka i nauki technologiczne. Miał talent do rysunku.

W 1830 koronowany na króla Węgier jako Ferdynand V. Koronacja miała miejsce jeszcze za życia jego ojca cesarza Franciszka, na co wyraził zgodę Sejm węgierski (na żądanie rządu austriackiego)^[4]. W 1835 przejął po ojcu koronę Cesarstwa Austriackiego, Królestwa Lombardii i Wenecji oraz Królestwa Czeskiego. Był ostatnim koronowanym królem Czech (7 września 1836)^[5]. Z powodu upośledzenia umysłowego i epilepsji cesarz nie był sam w stanie rządzić swoim imperium^[6]. Ferdynand I nie został jednak ubezwłasnowolniony i oficjalnie sprawował rządy. Teatr odgrywany przez dwór miał, zgodnie z intencją Franciszka I, zapobiec utracie wiary w dynastię przez poddanych. Sprawami państwowymi kierowała rada regencyjna (niem. Geheime Staatskonferenz – Tajna Konferencja Państwowa) którą powołano aby upośledzony umysłowo cesarz nie mógł sprawować władzy monarchy absolutnego, wynikającej z zasad legalizmu^[7]. Główną rolę odgrywali w niej: arcyksiążę Ludwik Habsburg (stryj Ferdynanda), książę Klemens Lothar von Metternich, hrabia Franz Anton von Kolovrat-Libštejnský. Do 1842 roku w radzie zasiadał także stroniący od polityki młodszy brat cesarza, arcyksiążę Franciszek Karol Habsburg (którego syn Franciszek Józef miał potem, w wyniku rewolucji, objąć tron)^[8]. Cesarz Ferdynand nie lubił Metternicha, jednak ufał mu w kwestiach politycznych i popierał większość jego działań, łącznie ze stanowczym tłumieniem buntów.

Ożeniony z Marią Anną, córką króla Sardynii Wiktora Emanuela I. W obliczu wybuchu Wiosny Ludów (1848) Ferdynand w marcu usunął Metternicha ze stanowiska, a 25 kwietnia zgodził się na nadanie konstytucji. W maju, w obawie przed agresją ludu wiedeńskiego, cesarz wraz z dworem wyjechał do Innsbrucku^[9]. Za namową swojego nowego premiera księcia Felixa Schwarzenberga oraz cesarzowej Marii Anny Ferdynand I abdykował. 2 grudnia w Pałacu Arcybiskupim w Ołomuńcu Ferdynand abdykował na rzecz swojego bratanka Franciszka Józefa I. Resztę życia spędził w Pradze, mieszkając w tamtejszym zamku królewskim. Zmarł w zapomnieniu^[10]. Został pochowany w Krypcie Cesarskiej w kościele Kapucynów w Wiedniu. Nie pozostawił potomków.

Odznaczenia

• Wielki Mistrz Orderu Złotego Runa^[11][12]
• Wielki Mistrz Orderu Marii Teresy^[11][12]
• Wielki Mistrz Orderu Świętego Stefana^[11][12]
• Wielki Mistrz Orderu Leopolda^[11][12]
• Wielki Mistrz Orderu Korony Żelaznej^[11][12]
• Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)
• Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia)
• Order Najwyższy Świętego Zwiastowania nadany w 1831 r. przez Karola Feliksa króla Sardynii^[13]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Ferdynanda (Sycylia)
• Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia)
• Krzyż Wielki Orderu Sokoła Białego (Weimar)
• Krzyż Wielki Orderu Wierności (Badenia)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Zeryngeńskiego (Badenia)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Złotego (Hesja)
• Krzyż Wielki Orderu Ludwika (Hesja)
• Krzyż Wielki Orderu Ernestyńskiego (Saksonia)
• Krzyż Wielki Orderu Albrechta Niedźwiedzia (Anhalt)
• Krzyż Wielki Orderu Gwelfów (Hanower)
• Order Słonia (Dania, 1831)^[11][12][14]

Pełna tytulatura

Ferdynand I, z Bożej łaski cesarz Austrii, król Węgier i Czech, piąty tego imienia, król Lombardii i Wenecji, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Illyrii, Galicji i Lodomerii, król Jerozolimy, etc. arcyksiążę Austrii, wielki książę Toskanii, książę Lotaryngii, Styrii, Karyntii i Karnioli, wielki książę Siedmiogrodu, margrabia Moraw, książę Górnego i Dolnego Śląska, Modeny, Parmy, Piacenzy i Guastalli, Oświęcimia, Zatora, Cieszyna, Friuli, Raguzy i Zadaru, uksiążęcony hrabia Habsburga, Tyrolu, Kyburga, Gorycji i Gradiszki, margrabia Górnych i Dolnych Łużyc oraz Istrii, hrabia Hohenems, Feldkirch, Bregentz, Sonnenbergu, etc. pan Triestu, Cattaro i Marchii Wendyjskiej, etc. prezydent Związku Niemieckiego, etc. etc.

Genealogia

Prapradziadkowie	Leopold Józef Lotaryński (1679-1729) ∞1689 Elżbieta Charlotta Orleańska (1676-1744)		cesarz rzymski Karol VI Habsburg (1685-1740) ∞1708 Elżbieta von Braunschweig-Wolfenbüttel (1691-1750)		król Hiszpanii Filip V Burbon (1683-1746) ∞1714 Elżbieta Farnese (1692-1766)		król Polski August III Sas (1696-1763) ∞1719 Maria Józefa Habsburżanka (1699-1757)
Pradziadkowie	cesarz rzymski Franciszek I Lotaryński (1708-1765) ∞ 1736 Maria Teresa Habsburg (1717-1780)				król Hiszpanii Karol III Burbon (1716-1788) ∞ 1738 Maria Amalia Wettyn (1724-1760)
Dziadkowie	cesarz rzymski Leopold II Habsburg (1747-1792) –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– królowa Sycylii Maria Karolina Habsburg (1752-1814)			∞ 1765 –––––––––––––––––––– ∞ 1768		cesarzowa rzymska Maria Ludwika Burbon (1745-1792) –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– król Sycylii Ferdynand I Burbon (1751-1816)
Rodzice	cesarz Austrii Franciszek II Habsburg (1768-1835) ∞1790 Maria Teresa Burbon-Sycylijska (1772-1807)
Ferdynand I Habsburg (1793-1875), cesarz Austrii