Loading AI tools
polska aktorka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anna Ewa Krzyżewska Kwiatkowska, primo voto Spława-Neyman (ur. 7 lutego 1939 w Warszawie, zm. 30 lipca 2003 w Hiszpanii) – aktorka filmowa i teatralna o polskim i amerykańskim obywatelstwie.
 Ewa Krzyżewska, z tyłu reżyser Veljko Bulajić (1960) | |
| Imię i nazwisko |
Anna Ewa Krzyżewska Kwiatkowska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 lutego 1939 |
| Data i miejsce śmierci |
30 lipca 2003 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Wacław Andrzej Spława-Neyman (rozwód), |
| Lata aktywności |
1958–1973 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy 1962–1967 | |
Była aktorką przede wszystkim filmową[1]. Jej uroda i usposobienie powodowały, że reżyserzy obsadzali ją przeważnie w rolach kobiet podszytych wewnętrznym bólem i goryczą, posiadających melancholijny, delikatny i tajemniczy wizerunek[2].
W czasie II wojny światowej zmieniała z rodziną miejsce zamieszkania; mieszkała w Warszawie (przy ul. Podchorążych 87) i Międzylesiu, a w 1940 zamieszkała przy ul. Bartosza Głowackiego w Chrzanowie, gdzie uczęszczała do Szkoły Podstawowej nr 3 im. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i do Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Licealnego[3]. Była pilną uczennicą i zdobywała dobre oceny[4]. Podczas występów na szkolnych akademiach ujawniły się jej zdolności aktorskie[3][4].
Po wojnie zamieszkała z matką w Krakowie, gdzie w 1956 rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego[5][6]. Jej uroda została zauważona, kiedy zdjęcie zrobione przez fotografkę Joannę Plewińską zostało zamieszczone na tytułowej okładce „Przekroju” w 1959[7][6]. Po pierwszym roku studiów, pracując jako praktykantka na planie filmu Kalosze szczęścia, została dostrzeżona przez Janusza Morgensterna (asystenta Andrzeja Wajdy) i zaangażowana do roli barmanki Krystyny Rozbickiej w Popiele i diamencie[7][6]. Na potrzeby roli odbyła kilkutygodniową praktykę w restauracji „Ratuszowa” we Wrocławiu[1]. Za rolę w tym filmie otrzymała w 1962 nagrodę „Kryształowej Gwiazdy” od Francuskiej Akademii Filmowej[8].
Po docenionym przez krytyków debiucie, wystąpiła w roli Marii w jugosłowiańskim filmie Veljki Bulajicia Wojna (1960) i choć sam obraz został krytycznie przyjęty przez ekspertów, Krzyżewska zebrała za swój występ przychylne recenzje[9]. Następnie, w 1961 zagrała tytułową rolę gwiazdy filmowej w obrazie Stanisława Możdżeńskiego Zuzanna i chłopcy[10]. W tym samym roku wystąpiła jako Wala, główna bohaterka filmu Tadeusza Konwickiego Zaduszki i za tę rolę uzyskała Nagrodę Polskiej Krytyki Filmowej[11].
W 1961 ukończyła studia teatralne, jednak dyplom odebrała dopiero we wrześniu 1970[5][12]. W latach 1962–1967 była aktorką warszawskiego Teatru Dramatycznego. Incydentalnie użyczyła swojego głosu w dubbingu, w kilku obcojęzycznych filmach. W 1963 zaprezentowała się w Londynie podczas galowego seansu w kinie sieci „ODEON” przed królową matką Elżbietą oraz członkami rodziny królewskiej[a][13]. Była członkinią Stowarzyszenia Filmowców Polskich[14]. W 1963 wystąpiła w teledysku Telewizji Polskiej do piosenki „Narzeczona”, którą wykonał Mieczysław Wojnicki[15][16].
Przez widzów zapamiętana została m.in. dzięki roli w barwnym filmie Faraon (1965) Jerzego Kawalerowicza oraz roli w kryminale Zbrodniarz i panna (1963) Janusza Nasfetera. Reżyser Janusz Majewski tak ją scharakteryzował[13]:
Należała do tych aktorek, o których sile oddziaływania decydował już sam wygląd. Niebywale fotogeniczna, miała w sobie to „coś”, co przykuwało wzrok. Otoczona nimbem tajemniczości, była przy tym niezwykle introwertyczna, niechętna do zwierzeń.
W latach 1966–1970 zawiesiła działalność aktorską[17]. Powróciła na wielki ekran drugoplanową rolą w filmie Jerzego Gruzy Dzięcioł (1970) i pierwszoplanową rolą kochanki w Akcji Brutus (1970) Jerzego Passendorfera[18]. Następnie zagrała Zosię w filmie Jak daleko stąd, jak blisko (1971) oraz zdobyła uznanie krytyków dzięki odważnym erotycznym scenom w filmie Janusza Majewskiego Zazdrość i medycyna (1973), gdzie wcieliła się w postać Rebeki[13][19]. Wkrótce po premierze tego filmu wycofała się ostatecznie z życia artystycznego i wyjechała z mężem do Nowego Jorku, gdzie pracowała m.in. w bibliotece ONZ w Nowym Jorku, a także jako agentka nieruchomości, projektantka mody i kosmetyczka[20][5][13]. Wówczas wraz z mężem zmieniła nazwisko na Caron, łatwiejsze do wymówienia przez obcokrajowców, ponadto uzyskała amerykańskie obywatelstwo[20]. W 1989 osiedliła się z mężem w Almuñécar[5] na terenie Hiszpanii.
28 lipca 2003, jadąc wieczorem z mężem (który w szpitalu w Grenadzie przeszedł zabieg chirurgiczny barku) i kierując samochodem marki Mercedes na wąskiej górskiej drodze, uległa wypadkowi drogowemu; zjechała na lewy pas ruchu i zderzyła się z jadącym z przeciwka samochodem marki Audi[20]. W wypadku zginął jej mąż, Bolesław, a Krzyżewska zmarła dwa dni później w szpitalu[20]. Pochowano ją na cmentarzu w Almuñécar, ale kilka lat później została ekshumowana i przewieziona do Polski, gdzie spoczęła w grobowcu rodziny Krzyżewskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 85, rząd 5, grób 17/18)[21][5]. Na lewej tablicy tego grobowca, u góry, umieszczono po lewej stronie owalną porcelanową czarno-białą jej fotografię z umieszczoną po prawej stronie inskrypcją[22].
Była córką Juliusza Waleriana Krzyżewskiego i Marii Stanisławy z Piotrowskich[5] oraz prawnuczką Ludwika Nowakowskiego, powstańca styczniowego[13][23]. Jej chrzestnymi byli satyryk i poeta Jeremi Przybora oraz stryjenka Ewelina Krzyżewska[5].
Pierwszym mężem aktorki był Wacław Andrzej Spława-Neyman, pracownik Centrali Handlu Zagranicznego[5][24], którego poznała w samolocie lecącym na trasie Warszawa – Belgrad[25]. Ich ślub odbył się 14 października 1960 w krakowskim Urzędzie Stanu Cywilnego, a rozwód nastąpił 19 lipca 1963[25][26]. W trakcie trwania pierwszego małżeństwa nosiła podwójne nazwisko męża. Po rozwodzie wróciła do nazwiska panieńskiego[25].
30 czerwca 1971 poślubiła architekta, prawnika i dyplomatę Bolesława Kwiatkowskiego[5].
 Filmy fabularne | |||
| Rok | Tytuł | Reżyser dubbingu | Rola |
| 1964 | Winnetou II: Ostatni renegaci | Jerzy Twardowski | Ribanna |
| 1965 | Zbrodnia doskonała[27] | Maria Olejniczak | Gina Bianchi |
 Role teatralne[28] | |||||
| Rok | Sztuka | Autor | Reżyser | Rola | Teatr |
| 1962 | Elektra | Sofokles | Mieczysław Górkiewicz | Klitajmestra | PWST Kraków |
| Hamlet | William Szekspir | Gustaw Holoubek | Ofelia | Teatr Dramatyczny w Warszawie | |
| 1963 | Dziewiąty sprawiedliwy | Jerzy Jurandot | Ludwik René | Tamar | |
| Śmierć porucznika | Sławomir Mrożek | Aleksander Bardini | |||
| 1964 | Don Juan, czyli miłość do geometrii | Max Frisch | Ludwik René | Donna Anna | |
| 1965 | Po upadku | Arthur Miller | Ludwik René | Elsie | |
 Role w Teatrze Telewizji[28] | |||||
| 1964 | Pantofelki z krokodyla | Branislav Crnčević | Slavoljub Stefanović Ravasi | Cecylia Bay-Bay | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
