Czarnuchy

Czarnuchy^[1] (Tenebrionoidea) – nadrodzina owadów z rzędu chrząszczy, podrzędu wielożernych i serii (infrarzędu) Cucujiformia. Zróżnicowana pod względem biologii i morfologii. Obejmuje około 34 tysięcy opisanych gatunków.

Ten artykuł dotyczy chrząszczy. Zobacz też: Czarnuchy (Wólka Łamana).

Czarnuchy

Tenebrionoidea
Latreille, 1802
Gonopus tibialis z rodziny czarnuchowatych
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Cucujiformia
Nadrodzina	czarnuchy
Synonimy
Tenebrionites Latreille, 1802

Notoxus senegalensis z rodziny nakwiatkowatych

Oleica krówka z rodziny oleicowatych

Cis boleti z rodziny czerwikowatych

Nadrodzina ta odpowiada mniej więcej wyróżnianemu dawniej taksonowi różnostopych (Heteromera)^[2][3].

Budowa i biologia

Grupa bardzo zróżnicowana pod względem budowy. Dwie początkowe pary odnóży mają u nich pięcioczłonowe stopy, a ostatnia czteroczłonowe. Niekiedy jednak u samców liczba członów może być zredukowana do czterech lub trzech u wszystkich stóp albo do trzech na stopach przednich i czterech na pozostałych parach^[4]. Ponadto ich odnóża cechuje silnie skośne połączenie krętarza z udem. U larw charakterystyczne jest występowanie mniej niż 6 par przyoczek bocznych^[1].

Biologia czarnuchów również jest różnorodna. Wiele z nich przystosowanych jest do suchych środowisk i pokarmów ubogich w wodę. W kilkunastu rodzinach znaleźć można wyspecjalizowane grzybojady^[1]. Liczne są gatunki żerujące na martwym drewnie i innej martwej materii organicznej^[4]. Niektóre z nich przystosowały się do żerowania na produktach spożywczych, stanowiąc kosmopolityczne szkodniki magazynowe^[1]. Wśród zalęszczycowatych i nakwiatkowatych częsta jest melitofagia. Nieliczne gatunki czarnuchów żerują na żywych tkankach roślinnych lub są drapieżnikami. Mycteridae żerują wewnątrz roślin jednoliściennych^[4]. Larwy oleicowatych i wachlarzykowatych są pasożytami innych owadów^[1][4].

Systematyka i filogeneza

Do czarnuchów zalicza się około 34 tysięcy opisanych gatunków, sklasyfikowanych w około 1250 rodzajach i 28 rodzinach^[4]. Układ rodzin według pracy Boucharda i innych przedstawia się następująco^[5]:

• Mycetophagidae Leach, 1815 – ścierowate
• Archeocrypticidae Kaszab, 1964
• Pterogeniidae Crowson, 1953
• Ciidae Leach, 1819 – czerwikowate
• Tetratomidae Billberg, 1820
• Melandryidae Leach, 1815 – śniadkowate
• Mordellidae Latreille, 1802 – schylikowate
• Ripiphoridae Gemminger, 1870 (1855) – wachlarzykowate
• Zopheridae Solier, 1834 – gwozdnikowate
• Ulodidae Pascoe, 1869
• Promecheilidae Lacordaire, 1859
• Chalcodryidae Watt, 1974
• Trachelostenidae Lacordaire, 1859
• Tenebrionidae Latreille, 1802 – czarnuchowate
• Prostomidae Thomson, 1859
• Synchroidae Lacordaire, 1859
• Stenotrachelidae Thomson, 1859
• Oedemeridae Latreille, 1810 – zalęszczycowate
• Meloidae Gyllenhal, 1810 – oleicowate
• Mycteridae Oken, 1843 – niryjki
• Boridae Thomson, 1859 – ponurkowate
• Trictenotomidae Blanchard, 1845
• Pythidae Solier, 1834 – rozmiazgowate
• Pyrochroidae Latreille, 1806 – ogniczkowate
• Salpingidae Leach, 1815 – trąbiki
• Anthicidae Latreille, 1819 – nakwiatkowate
• Aderidae Csiki, 1909
• Scraptiidae Gistel, 1848
• †Apotomouridae Bao et al., 1848^[6]

Filogeneza czarnuchów jest niejasna. Analiza Beutela i Friedricha z 2005, oparta na morfologii larw, wskazywała na ich monofiletyzm^[4]. Według wyników analizy morfologicznej Lawrence'a i innych z 2011, obejmującej cechy larw i imagines, czarnuchy tworzą kilka kladów i dla zachowania monofiletyzmu musiałyby obejmować Lymexyleoidea oraz niektórych przedstawicieli nadrodzin zgniotków i przekrasków^[7]. Analiza molekularna Gunter i innych z 2014 wskazuje na monofiletyzm kladu obejmującego czarnuchy i drwionki oraz, z ograniczonym wsparciem, na relację siostrzaną pomiędzy tymi nadrodzinami^[4].