Chmielnicki

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

W czasach I Rzeczypospolitej nosiło nazwę Płoskirów i wchodziło początkowo w skład dóbr królewskich. Leżało w granicach województwa podolskiego prowincji małopolskiej Korony Królestwa Polskiego. W 1550 roku dzięki nadaniu króla Zygmunta II Augusta właścicielem miasta stał się rycerz Maciej Włodek z Hermanowa (zwycięzca w bitwie z Wołochami pod Gojścem, zasłużony w bitwie pod Obertynem). Od 1616 roku właścicielem miasta był Stanisław Lanckoroński z Brzezia, a w XVIII wieku w dożywotniej dzierżawie miał je ordynat Klemens Zamoyski. Płoskirów był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[4].

Po II rozbiorze Polski znalazł się w zaborze rosyjskim, został stolicą powiatu płoskirowskiego w guberni podolskiej. W 1801 roku powstał w mieście nowy kościół katolicki pw. św. Anny z fundacji Macieja Żurowskiego. W XIX wieku w mieście istniała znana fabryka powozów. Płoskirów stał się wówczas także znaczącym punktem handlu zbożem^[5]. W 1870 ukończono budowę linii kolejowej Wołoczyska-Żmerynka, wiodącej przez Płoskirów^[6]. W 1891 roku otwarto w Płoskirowie cukrownię, która stała się największym zakładem przemysłowym miasta^[7]. Na początku XX wieku istniało tu tajne nauczanie języka polskiego dla dziewcząt^[5].

W roku 1917 czasowo stacjonował w mieście polski oddział partyzancki Feliksa Jaworskiego^[8].

W lutym 1919 roku, gdy Płoskirów wchodził w skład Ukraińskiej Republiki Ludowej, miejscowi bolszewicy próbowali wywołać w mieście antyukraińskie powstanie, co doprowadziło do fali pogromów antyżydowskich, podczas których oddziały atamana Iwana Semesenki(inne języki) dokonały mordów na żydowskich mieszkańcach miasta, pozbawiając życia 1200–1400 osób, a spośród 600 rannych wkrótce umarło 300^[9]^[10].

Po zakończeniu I wojny światowej postulowano na konferencji w Wersalu powrót Płoskirowa do odrodzonego państwa polskiego ze względu na przeważający odsetek ludności polskiej. Pod zarządem polskim w 1920 roku Płoskirów przynależał administracyjnie do okręgu podolskiego. Ostatecznie miasto znalazło się w granicach ZSRR, zaledwie 40 km od nowej granicy państwowej, jednak prężnie działały tutaj organizacje polskie, m.in. klub piłkarski PKS Płoskirów, a w latach 1926–1928 wzniesiono kaplicę katolicką w podmiejskich Greczanach, będącą współcześnie główną świątynią rzymskokatolicką miasta^[5]. Stan ten trwał do czasu rozpoczęcia operacji NKWD skierowanej przeciwko Polakom. W 1936 roku decyzją bolszewików został zniszczony kościół św. Anny^[11]. Od lipca 1941 do marca 1944 roku miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 16000 osób. 1 grudnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano niedaleko wsi Mykołajiw^[12].

W 2003 roku założony został Ogród Botaniczny Chmielnickiego Uniwersytetu Narodowego.

Zabytki

Wybrane zabytki

Zamek w Proskurowie, siedziba starosty^[13]
kościół katolicki św. Anny z 1801 r. (przebudowany, obecnie kino)
cmentarz katolicki z XIX wieku w południowej części miasta, za wiaduktem po prawej stronie drogi do miejscowości Jarmolińce
Cerkiew Narodzin Matki Bożej z XIX w.
Sobór św. Andrzeja z 1889 r.
Cerkiew św. Jerzego^[14] z 1898 r.
stara poczta
wieża ciśnień
budynek szkoły muzycznej z drugiej połowy XIX w.
gmach szkoły realnej z pocz. XX w., współcześnie rada miejska^[15]
Teatr Schilmana
kamienice eklektyczne
Kino Planeta z lat 1951–1954
budynki socrealistyczne

Historia

Nazwa miasta

Transport

Zabytki

Sport

Miasta partnerskie

Urodzeni w mieście

Galeria

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on