Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cezary Franciszek Andrzej Ponikowski (ur. 27 sierpnia 1853[1] w Warszawie, zm. 6 marca 1944 tamże) – polski adwokat, pierwszy prezes Naczelnej Rady Adwokackiej po jej utworzeniu i ukonstytuowaniu się w 1919 roku w niepodległej Polsce. Godność tę w okresie dwudziestolecia międzywojennego piastował jeszcze w licznych następnych kadencjach[2].
Cezary Ponikowski (przed 1939) | |
Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1853 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 marca 1944 |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość |
polska |
Alma Mater | |
Odznaczenia | |
Urodził się 27 sierpnia 1853 roku w rodzinie Juliusza (1820–1873) i Krystyny z Choynackich (1828–1869). Był uczniem II Gimnazjum Rządowego w Warszawie. W 1870 roku podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1875 roku. Był specjalistą w zakresie prawa cywilnego. Został początkowo pomocnikiem adwokata przysięgłego, a od 1877 roku – adwokatem przysięgłym.
Ponikowski już wcześnie – w roku 1880 angażował się czynnie w zalążkach działalności samorządowej w środowisku adwokatury pod zaborami. Świadczy o tym jego udział w różnorodnych akcjach samopomocy koleżeńskiej. I tak, w 1885 roku był współzałożycielem Kasy Pomocy Adwokatów Przysięgłych, którą można traktować jako pierwociny samorządu adwokackiego pod zaborami. W tym okresie był też członkiem adwokackich sądów koleżeńskich. Czynnie uczestniczył w działalności powstałego we Lwowie w 1911 roku Związku Adwokatów Polskich (ZAP).
Aktywny był też w różnorodnych, szerzej zakrojonych, inicjatywach społecznych i obywatelskich w okresie poprzedzającym I wojnę światową i w czasie jej trwania. Był jednym z inicjatorów i założycieli Biura Pracy Społecznej w Warszawie. W roku 1916 został sekretarzem Rady Nadzorczej reaktywowanej Polskiej Macierzy Szkolnej. Podczas wojny brał czynny udział w pracach Komitetu Obywatelskiego w Warszawie (jako jego członek w latach 1914–1916). W sierpniu 1915 roku brał udział w tworzeniu Sądów Obywatelskich. Innym dowodem jego wieloletniego społecznego i filantropijnego zaangażowania jest jego trwająca 56 lat aktywność w powstałym w 1882 roku Towarzystwie Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie, w którym sprawował funkcje w Komisji Rewizyjnej, a następnie w Zarządzie, gdzie był odpowiedzialny za sprawy prawne i finansowe[3].
Z chwilą powołania 16 września 1915 roku trzydziestoosobowej reprezentacji adwokatury polskiej („Delegatury”) do spraw organizacji adwokatury według reguł samorządowych, Ponikowski został wybrany jako jeden z jej członków. Był pracownikiem Komisji Organizacji Adwokatury Tymczasowej Rady Stanu[4]. Przede wszystkim jednak był współautorem pierwszych po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przepisów o adwokaturze. Weszły one w życie 1 stycznia 1919 roku jako „Statut tymczasowy palestry państwa polskiego” wprowadzony „Dekretem Naczelnika Państwa z dnia 24 grudnia 1918 w przedmiocie statutu tymczasowego Palestry Państwa Polskiego” („Dziennik Praw Państwa Polskiego” 1918, Nr 22, poz. 75). Ponikowski został wybrany pierwszym w niepodległej Polsce, prezesem nowo utworzonej Naczelnej Rady Adwokackiej. Był to marzec 1919 roku. O jego wyjątkowym autorytecie w środowisku polskiej adwokatury, świadczy fakt, że godność tę w dwudziestoleciu międzywojennym piastował jeszcze wielokrotnie w następnych kadencjach – w latach: 1921–1922, 1922–1923, 1924–1925, 1925–1926, 1928–1929.[5]
W okresie dwudziestolecia międzywojennego brał czynny udział w działalności Związku Adwokatów Polskich (ZAP). Między innymi był przewodniczącym komitetu organizacyjnego II Zjazdu Adwokatury (27–29 września 1919). Walne Zgromadzenie ZAP odbywające się podczas III Zjazdu ZAP w Poznaniu (25–27 września 1925) wybrało go na wiceprezesa Zarządu Głównego ZAP podnosząc do godności członka honorowego. Czynną rolę odegrał na IV Zjeździe Adwokatów w Toruniu wygłaszając podstawowy referat o praworządności w państwie. W 1935 roku wybrany został Prezesem ZAP.
O szacunku, jakim się cieszył, świadczy fakt, że przez wiele lat był stałym plenipotentem Adama Ludwika Czartoryskiego i jego żony Marii z Krasińskich, prowadząc ich rozległe sprawy majątkowe. Zamieszkiwał i prowadził swą kancelarię w domu Marii Czartoryskiej przy ul. Krakowskie Przedmieście 7 w Warszawie[6], w tzw. „Kamienicy Józefa Grodzickiego” vis-à-vis Uniwersytetu Warszawskiego. Pod tym adresem w październiku 1810 – po opuszczeniu Żelazowej Woli – zamieszkała rodzina Chopinów, by wkrótce, na jesieni tego samego roku, przenieść się do służbowego lokalu na drugim piętrze prawego skrzydła Pałacu Saskiego[7]. Natomiast później Bolesław Prus umieścił tam sklep Wokulskiego[8] opisany w powieści „Lalka”. Zaś po II wojnie światowej pod tym adresem powstała „Główna Księgarnia Naukowa im. B. Prusa”[9][10].
Dowodem uznania, jakim się cieszył był fakt, że był wykonawcą testamentu adw. Henryka Krajewskiego – legendarnego powstańca styczniowego, konspiratora i filantropa, wielokrotnie represjonowanego przez carat. Przypadające w 1926 roku 50-lecie jego aktywności zawodowej stało się pamiętnym wydarzeniem, w którym wzięli udział najważniejsi przedstawiciele świata prawniczego, władz stolicy i duchowieństwa[11]. Nic więc dziwnego, że jego podwarszawska willa „Wrzos”[3] w Konstancinie, stała się miejscem spotkań wybitnych przedstawicieli palestry i warszawskiego środowiska artystycznego[12].
Był bratem Anieli (1864–1940), od 1897 żony art.-malarza Stanisława Masłowskiego (1853–1926).
Był żonaty z Eweliną Stefanią Władysławą Łuczycką (ur. 1858), z którą miał czworo dzieci: Marię (1894–1969), Janinę (żonę adwokata osiadłego w Lublinie Janusza Zdzienickiego), Krystynę (1890–1954), żonę Stanisława Wierzbickiego, matkę Teresy – „Reni” – zamężnej Schmidtke i Wacława (1884–1944), żonatego z Zofią z Marczewskich, ekonomistę rolnego, profesora i wykładowcę Politechniki we Lwowie, Uniwersytetu Wileńskiego i SGGW. Według niektórych źródeł (serwis genealogiczny „Minakowski” i artykuł Witolda Rawskiego w witrynie „okolicekonstancina.pl”) – ich córką była również Zofia Ponikowska, urodzona ok. 1890 zamężna za N.Malewskim[13].
Był spokrewniony z Eugenią Umińską poprzez swoją matkę Krystynę z Chojnackich Ponikowską (1827–1869) i babkę Teresę z Umińskich Chojnacką (1796–1868) – zob.: nagrobek na Starych Powązkach w Warszawie (kwatera 30), zdjęcie z 2018 roku i widok płyty poziomej na tym samym nagrobku, zdjęcie z 2018 roku
Zmarł w Warszawie 6 marca 1944. Jego grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 26-1-1)[14], zob. także: tablice informacyjne za wejściem przez bramę Św. Honoraty w prawo, w kategorii „Prawnicy”.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.