Białogard (gmina wiejska)

Białogard – gmina wiejska w Polsce położona w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Siedzibą gminy jest miasto Białogard, które nie wchodzi w skład gminy, jest osobną gminą miejską. Jest to jedyna gmina wiejska w powiecie.

Białogard

gmina wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	białogardzki
TERC	3201022
Siedziba	Białogard
Wójt	Jacek Smoliński
Powierzchnia	328,25[1] km²
Populacja (31.12.2016[2]) • liczba ludności	7767
• gęstość	23,7 os./km²
Nr kierunkowy	94
Tablice rejestracyjne	ZBI
Adres urzędu: ul. Wileńska 8 78-200 Białogard
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 33 Liczba miejscowości 53
Położenie na mapie powiatu
54°00′11″N 15°59′32″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 7767 mieszkańców^[2]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwały 7682 osoby.

Miejsce w województwie (na 114 gmin):
powierzchnia 16., ludność 50.

Gmina stanowi 38,8% powierzchni powiatu.

Położenie

Gmina znajduje się w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w środkowej części powiatu białogardzkiego. Gmina leży na Równinie Białogardzkiej. Przez gminę przepływają rzeki: Parsęta, wpadająca do niej Radew (wyznaczająca część północnej granicy gminy) oraz mniejszy dopływ Parsęty, Liśnica przez które prowadzi szlak kajakowy. Tereny leśne zajmują 33% powierzchni gminy, a użytki rolne 56%.

Sąsiednie gminy:

• Białogard (miejska), Karlino i Tychowo (powiat białogardzki)
• Biesiekierz i Świeszyno (powiat koszaliński)
• Połczyn-Zdrój, Rąbino i Sławoborze (powiat świdwiński)

Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego.

Najwyższy punkt gminy to wzniesienie Iwki niedaleko Rychówka o wysokości 114,87 m n.p.m., natomiast najniższy punkt o wysokości 11,3 m n.p.m. leży u ujścia rzeki Radwi do Parsęty.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 7767 mieszkańców. Gminę zamieszkuje 16,1% ludności powiatu^[2]. Gęstość zaludnienia wynosi 23,7 osoby na km².

Dane z 31 grudnia 2016 r.^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	7767	100	3771	48,55	3996	51,45

• Piramida wieku mieszkańców gminy Białogard w 2014 roku^[4].

Komunikacja

Transport drogowy

Przez gminę Białogard prowadzą następujące drogi wojewódzkie:

• 163 łącząca Białogard z Karlinem (8 km) przez Byszyno (9 km) do Połczyna-Zdroju (31 km)
• 169 z Byszyna w kierunku Tychowa (14 km)
• 166 z Białogardu do drogi krajowej nr 6 w kierunku Koszalina (7 km).

Transport kolejowy

Miasto Białogard jest węzłem kolejowym, uzyskało połączenie już w 1859 r. po doprowadzeniu linii ze Szczecina do Koszalina, 11 lat później linia została przedłużona do Gdańska. Także w 1859 r. wybudowano drugą ważną linię z Kołobrzegu, w 1878 r. przedłużoną do Szczecinka, a rok później do Poznania. W 1895 r. otwarto wąskotorową linię kolejową do Świelina, a w 1909 r. do Rarwina. Obie linie miały rozstaw torów 750 mm, a krótko po II wojnie światowej zmieniono rozstaw w obu liniach na 1000 mm oraz zbudowano odcinek z Rarwina do Lepina. Pod koniec lat 80. XX wieku obie linie normalnotorowe zostały zelektryfikowane. W 1991 r. zamknięto linię Białogard Wąsk.- Lepino Trójkąt, a 5 lat później tę do Świelina. Obecnie w gminie czynne są 3 stacje: Czarnowęsy Pomorskie, Kościernica i Nosówko (na trasie Szczecin – Gdańsk).

Poczta

Gminę obsługują urzędy pocztowe w Białogardzie.

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 16 zabytków nieruchomych, które chronione są prawem (stan na dzień 31 grudnia 2008):^[5]

• zespół pałacowy w Podwilczu
• kościoły w Białogórzynie, Pomianowie, Żytelkowie, Łęcznie, Stanominie, Rarwinie, Podwilczu
• parki dworski i pałacowe w Kamosowie, Laskach, Nasutowie, Nawinie, Rarwinie, Stanominie
• cmentarz w Dargikowie

Administracja i samorząd

W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy wynosiły 29,9 mln zł, a dochody budżetu 30,2 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 19,4 mln zł, co stanowiło 64,5% poziomu dochodów^[6].

Mieszkańcy gminy Białogard razem z mieszkańcami gminy Tychowo wybierają 5 radnych do Rady Powiatu w Białogardzie, a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Gmina wiejska Białogard jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Białogardzie i Sądu Okręgowego w Koszalinie^[7]. Gmina (właśc. powiat białogardzki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie^[8].

Podział administracyjny

Gmina wiejska Białogard utworzyła 33 jednostek pomocniczych, będących sołectwami.

Sołectwa

Białogórzyno, Buczek, Byszyno, Czarnowęsy, Dargikowo, Dębczyno, Góry, Gruszewo, Klępino Białogardzkie, Kościernica, Laski, Lulewice, Lulewiczki, Łęczno, Moczyłki, Nasutowo, Nawino, Nosówko, Pękanino, Podwilcze, Pomianowo, Pustkowo, Rarwino, Redlino, Rogowo, Rościno, Rychowo, Rychówko, Rzyszczewo, Zagórze, Żeleźno, Żelimucha i Żytelkowo

Miejscowości

Wsie

Białogórzyno, Buczek, Byszyno, Czarnowęsy, Dargikowo, Dębczyno, Góry, Gruszewo, Kamosowo, Klępino Białogardzkie, Kościernica, Laski, Lulewice, Lulewiczki, Łęczno, Moczyłki, Nasutowo, Nawino, Nosówko, Pękanino, Podwilcze, Pomianowo, Pustkowo, Rarwino, Redlino, Rogowo, Rościno, Rychowo, Rychówko, Rzyszczewo, Stanomino, Zagórze, Zaspy Małe, Żeleźno, Żelimucha, Żytelkowo

Osady

Białogórzynko, Leśniki, Liskowo, Łęczenko, Łęczynko, Pękaninko, Przegonia, Pustkówko, Sińce, Stajkowo, Strzelec, Tarpnowo, Trzebiele, Wronie Gniazdo, Wygoda, Ząbki i Żabiniec

Dawne miejscowości

Nowiec.

Współpraca międzynarodowa

• Amt Dömitz-Malliß, (Niemcy) od 2001^[9]

Przypisy

1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507. Brak numerów stron w książce
2. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017-05-30. ISSN 2451-2087. Brak numerów stron w książce
3. Gmina Białogard w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
4. Gmina Białogard w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-18], liczba ludności na podstawie danych GUS.
5. „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.brak numeru strony
6. Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].
7. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)
8. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925)
9. Partnerzy zagraniczni. UG w Białogardzie. [dostęp 2009-02-18]. (pol.).

Bibliografia

• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Białogard na lata 2005-2013, UG Białogard, 2005