Beskid Makowski

Beskid Makowski (także Beskid Średni, 513.48) – grupa górska, część Beskidów Zachodnich.

Beskid Makowski

Pasmo Lubomira i Łysiny
Megaregion	Region karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Beskidy Zachodnie
Mezoregion	Beskid Makowski
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: • woj. śląskie • woj. małopolskie

Beskid Makowski w granicach według Jerzego Kondrackiego

Panorama Beskidu Makowskiego z szosy przed Jordanowem

Polana Pękalówka i panorama widokowa

Pasmo Koskowej Góry

Sucha Przełęcz

Regionalizacja

Według Jerzego Kondrackiego, autora naukowo opracowanej regionalizacji geograficznej Polski granice Beskidu Makowskiego są następujące^[1]:

• granica zachodnia: od przełęczy Głuchaczki na granicy polsko-słowackiej potokiem Przybyłka, rzeką Koszarawą w dół, zachodnim podnóżem Pasma Pewelskiego do rzeki Łękawki, Łękawką w górę i Kocońką w dół, Lachówką do Stryszawki, nią do ujścia do Skawy; Skawą dalej w dół na północ, do Skawiec.
• granica północna: po północnej stronie Pasma Babicy do Myślenic.
• granica wschodnia: od Myślenic w górę doliną Raby i jej dopływu Krzczonówki.
• granica południowa: doliną górnej Skawy do ujścia Skawicy oraz doliną Skawicy od ujścia po Przełęcz Jałowiecką Północną na granicy polsko-słowackiej.

Przy tak wyznaczonych granicach Beskid Makowski ma powierzchnię ok. 900 km², długość ok. 60 km i szerokość 15 km^[1], a najwyższym szczytem jest Mędralowa.

Według najnowszej regionalnej geografii fizycznej Polski, granice Beskidu Makowskiego są następujące^[2]:

• granica zachodnia i południowa: od Wadowic doliną Skawy do Jordanowa dalej potokiem Malejówka do Krzczonówki.
• granica północna: po północnej stronie Pasma Babicy od Wadowic do Myślenic dalej północnymi stokami Pasma Lubomira i Łysiny.

Opis regionu

Rzeźba terenu

Beskid Makowski zbudowany jest z piaskowców magurskich przewarstwionych warstwami łupków. W łupkach wyrzeźbione zostały doliny rzeczne. Składa się z wielu rozczłonkowanych pasm górskich i wzniesień^[1]. Są to (w nawiasie najwyższy szczyt pasma, podział według J. Kondrackiego)^[3]:

• Pasmo Chełmu (Chełm 603 m)
• Pasmo Babicy (Babica 727 m)
• Pasmo Koskowej Góry (Koskowa Góra 866 m)
• Pasmo Lubomira i Łysiny (Lubomir 902 m)
• Pasmo Przedbabiogórskie (Mędralowa 1169 m). Składa się z Grupy Mędralowej, Pasma Jałowieckiego i Pasma Solnisk^[4].

Klimat

Na klimat w Beskidzie Makowskim wpływa zróżnicowana rzeźba terenu i położenie geograficzne. Średnia temperatura wynosi od 5 do 7 °C. Wiosna trwa długo i jest chłodna i deszczowa, nawroty niskiej temperatury występują aż do maja. Lato bywa trochę cieplejsze niż w Beskidzie Żywieckim, lecz trwa tyle samo. Jesień jest długa i sucha. Notowane są częste wahania temperatury, tak, jak i w reszcie regionu. Zima utrzymuje się zazwyczaj od końca listopada do marca. Przeciętnie najwięcej opadów zaobserwowano w czerwcu i w sierpniu, a najmniej w październiku, średnia roczna wynosi 800 mm. Podobnie jak w Beskidzie Wyspowym zdarzają się tu inwersje temperatury^[5].

Ludność

Jest to obszar dość gęsto zaludniony. Lasy występują głównie na wyższych grzbietach górskich, natomiast doliny i śródgórskie zrównania zajęte są pod uprawy rolne i osady ludzkie^[1]. Na terenie Beskidu Makowskiego znajdują się 4 miasta: Maków Podhalański, Sucha Beskidzka, Jordanów oraz Myślenice^[3].

Turystyka

Na obszarze Beskidu Makowskiego znajduje się jedyne w tym mezoregionie Schronisko PTTK na Kudłaczach. Wybrane szlaki turystyczne^[3]:

Pasmo Koskowej Góry

Sucha Beskidzka – Mioduszyna – Maków Podhalański

Maków Podhalański – Stańkowa – Koskowa Góra – Parszywka – Przełęcz Dział – Groń – Pcim

łącznikowy pomiędzy niebieskim i żółtym (jw.)

Maków Podhalański – Budzów

Bieńkówka – Koskowa Góra – Przełęcz Jabconiówka – Groń – Zarębki – Jordanów

Osielec – Groń (810 m) – Skomielna Czarna – Tokarnia – Knapówka – Groń – Stróża

Zębalowa – Tokarnia – Groń – Zawadka – dojście do szlaku żółtego pod Kotoniem

Lubień – Zębalowa – Krzeczów

Pasmo Babicy

Mały Szlak Beskidzki na odcinku: Zembrzyce – Chełm – Zachełmna – Palcza – Bieńkowska Góra – Babica – Trzebuńska Góra – Sularzowa – Myślenice

Stryszów – Chełm

Budzów – Mysia Góra – Przełęcz Wrotka – Stronie

Przełęcz Wrotka – Skawinki

Przełęcz Sanguszki – Krowia Góra – Bieńkówka

łącznikowy pomiędzy szlakiem niebieskim (jw.) i czerwonym Małym Szlakiem Beskidzkim

Stróża – dojście do szlaku czerwonego Małego Szlaku Beskidzkiego pod Sularzową

Przypisy

1. JerzyJ. Kondracki JerzyJ., Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 318, 327–328, ISBN 83-01-12479-2.
2. AndrzejA. Richling AndrzejA. i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski: praca zbiorowa, Poznań: [Warszawa]: Bogucki Wydawnictwo Naukowe ; na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, 2021, ISBN 978-83-7986-381-5 [dostęp 2024-01-20]. Brak numerów stron w książce
3. Beskid Makowski. Mapa 1:50 000, Compass, 2012, s. 1, ISBN 978-83-7605-301-1.
4. Stanisław Figiel, Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki, Rewasz, 2006, ISBN 83-89188-59-7
5. AndrzejA. Matuszczyk AndrzejA., Beskid Średni: przewodnik turystyczny, EmiliaE. Krzyżanowska-Kalkowska (red.), wyd. 2, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1984, s. 5–6, ISBN 83-7005-019-0 (pol.).

Linki zewnętrzne

• Mapa turystyczna Beskidu Średniego (Makowskiego) wydawnictwa Compass w formie elektronicznej [online], compass.krakow.pl [zarchiwizowane z adresu 2011-05-15].
• Galeria zdjęć Beskidu Makowskiego

Kontrola autorytatywna (łańcuch górski):

• VIAF: 315526353
• LCCN: sh86007453
• J9U: 987007529871305171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3876577