Remove ads
Antoni Baraniak (ur. 1 stycznia 1904 w Sebastianowie, zm. 13 sierpnia 1977 w Poznaniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, salezjanin, kapelan i sekretarz prymasów Polski Augusta Hlonda (1933–1948) oraz Stefana Wyszyńskiego (1949–1951), biskup pomocniczy gnieźnieński w latach 1951–1957, arcybiskup metropolita poznański w latach 1957–1977. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1904 | |
| Data i miejsce śmierci |
13 sierpnia 1977 | |
| Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu | |
| Arcybiskup metropolita poznański | ||
| Okres sprawowania |
1957–1977 | |
| Biskup pomocniczy gnieźnieński | ||
| Okres sprawowania |
1951–1957 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Inkardynacja | ||
| Prezbiterat |
3 sierpnia 1930 | |
| Nominacja biskupia |
26 kwietnia 1951 | |
| Sakra biskupia |
8 lipca 1951 | |
| Odznaczenia | ||
 | ||
| Data konsekracji |
8 lipca 1951 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Gniezno | ||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Remove ads
1 września 1917 przyjechał do Oświęcimia i rozpoczął naukę w szkole średniej jako wychowanek salezjański. W 1920 wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Salezjańskiego w Kleczy Dolnej i 28 lipca 1921 złożył pierwszą profesję zakonną. W 1921–1924 przebywał na studiach filozoficznych w Studentacie Filozoficznym w Krakowie. 30 maja 1924 zdał maturę i 15 marca 1925 złożył śluby wieczyste w Zgromadzeniu Salezjańskim. W latach 1924–1927 pracował jako wychowawca w Kleczy Dolnej, Czerwińsku i Warszawie.
Przełożeni zakonni skierowali go na studia teologiczne, które w latach 1927–1931 odbył na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 3 sierpnia 1930 w kościele Sióstr Karmelitanek w Krakowie arcybiskup Adam Stefan Sapieha.
1 września 1933 został sekretarzem i kapelanem prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda. 14 września 1939 wraz z prymasem Hlondem opuścił terytorium Polski i udał się do Rzymu. Następnie od 9 czerwca 1940 do 1943 mieszkał w Lourdes, a w latach 1943–1945 wraz z kardynałem Hlondem w klasztorze cysterskim w Hautecombe w Sabaudii. W maju 1945 udał się przez Paryż do Rzymu, aby pracować u boku kardynała Hlonda. 20 lipca 1945 wraz z prymasem Hlondem powrócił do Polski do Poznania. Po jego śmierci został sekretarzem i kapelanem prymasa Stefana Wyszyńskiego.
Pełnił tę funkcję do 26 kwietnia 1951, kiedy to został nominowany biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej i biskupem tytularnym teodozjopolitańskim. Święceń biskupich udzielił mu 8 lipca 1951 prymas Wyszyński. Za swoje zawołanie biskupie przyjął słowa „Da mihi animas, caetera tolle” (Daj mi dusze, resztę zabierz).
W okresie od 1951 do 1953 pracował w sekretariacie Prymasa Polski.
W nocy z 25 na 26 września 1953 został aresztowany razem z prymasem Wyszyńskim[1]. Osadzono go w Areszcie Śledczym na Mokotowie. Tam przez 3 lata poddawany był brutalnemu śledztwu przez oprawców z Urzędu Bezpieczeństwa. Był m.in. 145 razy przesłuchiwany, niekiedy po kilkanaście godzin, zrywano mu paznokcie, przetrzymywano przez wiele dni bez ubrania w lodowatej, pełnej fekaliów celi[2]. Mimo okrutnych tortur nie dał się złamać i nie obciążył prymasa, na czym zależało komunistycznym służbom. Uzyskanie takich zeznań umożliwiłoby wytoczenie kard. Stefanowi Wyszyńskiemu procesu o zdradę państwa i działalność kontrrewolucyjną. Zwolniony 30 października 1956, ponownie podjął obowiązki kierownika sekretariatu.
30 maja 1957 został mianowany przez papieża Piusa XII arcybiskupem metropolitą poznańskim. 2 lipca 1957 objął rządy w archidiecezji. Paliusz przyjął 8 września 1958 z rąk infułata Bolesława Filipiaka w archikatedrze poznańskiej[3].
W latach 1962–1965 uczestniczył we wszystkich czterech sesjach soboru watykańskiego II[4]. Zasiadał w soborowej Komisji do Spraw Kościołów Wschodnich[5]. 16 i 17 kwietnia 1966 wraz z całym Episkopatem Polski przeżywał w Poznaniu uroczystości milenijne Chrztu Polski. 1 stycznia 1968 w bazylice archikatedralnej zainaugurował rok Tysiąclecia Biskupstwa Poznańskiego. 29 i 30 czerwca tego roku przewodniczył uroczystościom milenijnym, a 12 października w trakcie III sesji Synodu Archidiecezji Poznańskiej koronował w katedrze obraz Matki Boskiej Różańcowej z kościoła jezuitów.
6 grudnia 1972 otrzymał pismo Stolicy Apostolskiej potwierdzające tytuł metropolitalny dla archidiecezji poznańskiej, a 2 czerwca 1974 zostały uwieńczone sukcesem jego długoletnie starania o utworzenie Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu[6].
Po długotrwałej i ciężkiej chorobie zmarł 13 sierpnia 1977. Został pochowany w podziemiach poznańskiej katedry.
Jest kandydatem do wyniesienia na ołtarze[7]. W październiku 2017 arcybiskup Stanisław Gądecki poinformował o zamiarze rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego[8][9].
Remove ads
.jpg)
W 2018, w 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę, prezydent RP Andrzej Duda nadał mu pośmiertnie Order Orła Białego[10].
Sejm RP w 2017, w 40. rocznicę jego śmierci, przyjął upamiętniającą go uchwałę[11], a w 2023 wybrał go na jednego z patronów roku 2024[12].
W 2016 w areszcie śledczym przy ul. Rakowieckiej otwarto celę jego pamięci[13]. Jego pomnik znajduje się w Mchach, a popiersie w archikatedrze poznańskiej. Jego imieniem nazwano zespół szkół w Mchach[14] oraz ponadtrzykilometrową arterię w Poznaniu, biegnącą wzdłuż południowego brzegu Jeziora Maltańskiego[15].
O jego życiu opowiadają filmy dokumentalne Jolanty Hajdasz: Zapomniane męczeństwo (2012), Żołnierz Niezłomny Kościoła (2016) i Powrót (2018). W 2023 Poczta Polska wyemitowała znaczek pocztowy z jego wizerunkiem o nominale 3,90 zł. Projekt znaczka wykonał Jarosław Ochendzan, wydrukowano 120 000 sztuk techniką rotograwiury na papierze fluorescencyjnym[16].
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads