Morawica (województwo małopolskie)

Morawica – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. Znajduje się w obrębie dwóch regionów geograficznych; Garbu Tenczyńskiego zaliczanego do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Obniżenia Cholerzyńskiego będącego mezoregionem Bramy Krakowskiej^[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Zobacz też: Morawica w innych znaczeniach tej nazwy.

Morawica

wieś
Kościół
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Liszki
Liczba ludności (2022)	1081[1]
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-084[2]
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0325624
Położenie na mapie gminy Liszki Morawica
Położenie na mapie Polski Morawica
Położenie na mapie województwa małopolskiego Morawica
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Morawica
50°04′32″N 19°45′07″E[3]

Przez miejscowość przebiega autostrada A4 (w tym miejsce obsługi podróżnych MOP-Morawica; w kierunku Krakowa).

Integralne części wsi

Integralne części wsi Morawica^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0325630	Bory	część wsi
0325647	Duża Morawica	część wsi
0325653	Granice	część wsi
0325660	Mała Morawica	część wsi
0325676	Pastwisko	część wsi
0325682	Zagrody	część wsi

Historia

Wieś w okresie średniowiecza stanowiła wraz z okolicznymi dobrami siedzibę rodu Toporczyków (Toporów), którzy później przyjęli nazwisko Tęczyńskich. Najstarsza wzmianka o rycerzach z Morawicy znajduje się w „Cudach św. Stanisława – Żywot większy” (łac. Vita Sancti Stanislai – Vita maior) Wincentego z Kielczy; wspomniany jest tam rycerz Andrzej z Morawicy oraz proboszcz z Morawicy o imieniu Świętek (1247–1253) – jest to również najstarsza wzmianka o parafii w Morawicy. W XIV wieku Toporczycy przenieśli swoją siedzibę do zamku Tenczyn, którego budowę rozpoczął w 1319 roku kasztelan krakowski Jan Nawój z Morawicy. Około 1408 roku kaplicę zamkową przekształcono w murowany kościół; wykorzystano do tego celu kamienie pochodzące z rozbiórki części zamku w Morawicy. W „Księdze uposażeń diecezji krakowskiej” (Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, 1470–1480) Jana Długosza znajduje się informacja, że kościół w Morawicy, wzniesiony w 1408 roku, był „zbudowany z białego kamienia” (łac. ex albo lapide murata).

W XVII wieku wieś przeszła w ręce Czartoryskich^[7]. W 1743 roku stary kościół rozebrano i na jego miejscu zbudowano obecny kościół ze środków przekazanych przez Augusta Aleksandra Czartoryskiego. Od połowy XIX wieku Morawica była własnością rodu Potockich, którzy przed II wojną światową sprzedali dobra w Morawicy Andrzejowi Jaworowskiemu.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8].

• Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, dzwonnica, ogrodzenie oraz wzgórze kościelne (dawne zamkowe). Kościół barokowy z 1743 roku, projekt arch. Franciszek Placidi;
• Plebania z otoczeniem. Pierwotnie zbudowane w XII wieku romańskie palatium rodu Toporczyków^[9]. Następnie budynek był częścią zamku obronnego w średniowieczu. Plebania przebudowana w 1666 roku w stylu barokowym^[7];
• zespół dworski: dwór, park;

Osobny artykuł: Zamek w Morawicy.

Mała Morawica