Loading AI tools
Adamantisaurus – rodzaj wymarłego dinozaura gadziomiednicznego, zauropoda z grupy tytanozaurów (Titanosauria)[1].
| Adamantisaurus | |||
| Santucci & Bertini, 2006 | |||
| Okres istnienia: 83–65 mln lat temu | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Titanosauria | ||
| Rodzaj |
Adamantisaurus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Skamieniałości dinozaura nieznanego wcześniej nauce znaleziono w Brazylii, na zachodzie stanu São Paulo. Znajdowały się w okolicy miejscowości Flórida Paulista, niedaleko torów kolejowych łączących Adamantina i Irapurú. Spoczywały wśród skał basenu sedymentacyjnego Bauru oraz formacji Adamantina, datowanej na kredę późną, dokładniej na kampan-mastrycht. Znalezione szczątki, zebrane przez Sérgio Mezzalirę, obejmują sześć proksymalnych kręgów ogonowych z zachowanymi połączeniami stawowymi, a także dwie hemapofyzy. Zbadane kości przedstawiały pewną nieobserwowaną wcześniej kombinację cech, wśród których Santucci i Bertini wymieniają proste bądź lekko opadające ku tyłowi wyrostki kolczyste o poszerzonych zakończeniach, solidne blaszki przedkolcowe, szerokie powierzchnie stawowe wyrostków stawowych przednich (prezygapofyzy), jak i tylnych (postzygapofyzy), te ostatnie wklęsłe. Po raz pierwszy w literaturze naukowej kości te wspomniał Sérgio Mezzalira. Dzięki wymienionym cechom Santucci i Bertini opisali nowy rodzaj dinozaura, którego nazwali Adamantisaurus. Miano to utworzyli, czerpiąc z nazwy formacji Adamantina, gdzie znaleziono kości. Do nazwy formacji dołączyli saurus oznaczający jaszczura po grecku. W rodzaju umieścili pojedynczy gatunek nazwany Adamantisaurus mezzalirai. Honoruje on Sérgio Mezzalirę, który zebrał i opisał szczątki[1].
Wcześniej grupa Bauru dostarczyła wielu skamieniałości, w tym ryb, płazów bezogonowych, żółwi, jaszczurek i Crocodyliformes, a także ssaków. Dinozaury reprezentują w niej zauropody i teropody[1]. Te pierwsze reprezentują antarktozaur[2], Gondwanatitan[3] czy odkryty w innym stanie Baurutitan[4].
Adamantisaurus zalicza się do zauropodów[1]. Ta grupa olbrzymich dinozaurów dzieli się na dwie główne linie: diplodokokształtne i Macronaria, wśród których istotną grupę stanowią tytanozaury[5] umieszczane w kladzie Titanosauriformes. To właśnie do nich zaliczono nowy rodzaj. Badacze poszli dalej, umieścili Adamantisaurus w macierzy danych[1] z wcześniejszej publikacji Leonardo Salgado i innych[6]. Nie uzyskano jednak interesujących wyników. Metodą strict consensus uzyskano 3 drzewa. Na wszystkich Adamantisaurus znajdował się w nierozwikłanej politomii z innymi rodzajami tytanozaurów[1].
Wcześniej grupa Bauru dostarczyła wielu skamieniałości, w tym ryb, płazów bezogonowych, żółwi, jaszczurek i Crocodyliformes, a także ssaków. Dinozaury reprezentują w niej zauropody i teropody. Pierwszego zauropoda z grupy tytanozaurów znaleziono w niej na początku XX wieku, jednak Pacheco (1913) wziął go na pozostałości krokodyla. W 1919 Huene zorientował się, że chodzi jednak o skamieniałości dinozaura i zaliczył je do rodzaju tytanozaur. Dużo czasu jednak minęło do ukazania się pierwszego opisu rodzaju tytanozaura z Bauru[1].
Kolejne pozostałości znaleziono w 1958, pośród skał formacji Adamantina. Odkryto je w okolicy miejscowości Flórida Paulista, na południowym zachodzie stanu São Paulo. Prowadzono roboty z okazji budowania torów kolejowych łączących Adamantina i Irapurú, w trakcie których natknięto się na skamieniałości. Wydobyto sześć proksymalnych ogonowych, dwa łuki naczyniowe i kość udową, które weszły pod opiekę Muzeum Geologicznego Valdemara Lefèvre w São Paulo. Holotyp skatalogowano jako MUGEO 1282. W 1959 Sergio Mezzalira wspomniał znalizisko w publikacji Nota preliminar sobre as recentes descobertas paleontologicas no Estado de Sao Paulo, no perıodo 1958–59. Na kreowanie rodzaju musiały poczekać znacznie dłużej[1].
W 1971 na XXV Brazylijskim Kongresie Paleontologii Fahad Moyses Arid, L. D. Vizotto ogłosili opis antarktozaura[2]. Opis bazował jednak na istotnie niekompletnych szczątkach. W 1989 w miejscu znalezienia szczątków z 1958 znaleziono ząb tytanozaura, opisany przez Mezzalirę. W 1998 opisano pierwsze brazylijskie osteodermy tytanozaura[1]. W 1999 Alexander WA Kellner, SAK de Azevedo opisali kolejny rodzaj Gondwanatitan[3]. Oba wspomniane rodzaje – antarktozaur i Gondwanatitan – pochodziły z formacji Adamantina[1]. W tym samym roku co opis ostatniego z wymienionych[3] Campos i Kellner opisali z Bauru miednice zauropodów tytanozaurów[7]. Kolejne szczątki tytanozaura, prawdopodobnie z rodziny saltazaurów, opisano z basenu São Luís-Grajau[1]. W 2005 Alexander Wilhelm Armin Kellner, Diogenes de Almeida Campos, Maecelo N.F. Trotta opublikowali opis kolejnego zauropoda z Bauru, nazwanego Baurutitan[4].
Rok później Rodrigo Miloni Santucci i Reinaldo J. Bertini opublikowali w czasopiśmie Palaeontology artykuł zatytułowany A new titanosaur from western São Paulo State, Upper Cretaceous Bauru Group, south‐east Brazil, w którym kreowali nowy rodzaj Adamantisaurus[1].
O rodzaju wspominały kolejne prace dotyczące tytanozaurów, jednak nie wnosiły nowej wiedzy o Adamantisaurus, a jedynie porównywały doń kolejne opisywane rodzaje[8][9][10][11].
Znalezione szczątki Adamantisaurus obejmują serię sześciu przednich kręgów ogonowych, od drugiego do siódmego. Do cech diagnostycznych rodzaju zaliczają się przednie kręgi ogonowe o prostych bądź nieco pochylonych do tyłu wyrostkach kolczystych i o poszerzonym bocznie dalszym końcu, dobrze zbudowane blaszki przedkolcowe, wyrostki stawowe przedni i tylne o szerokich powierzchniach stawowych, które w przypadku tych drugich były wklęsłe. Już pierwszy z nich jest proceliczny, a kolejne jeszcze bardziej. Trzon ma krótki, o brzegach brzusznym i bocznych wklęsłych. Wyrostek kolczysty ma też krótki i nieco pochylony w tył, autorzy zwracają uwagę na jego szeroką podstawę i dobrze zbudowaną blaszkę kolczysto-prezygapofyzalną, długości połowy wyrostka kolczystego, oraz na jeszcze lepiej zbudowaną blaszkę kolczystą. Wyrostki poprzeczne są dobrze zbudowane, poziomo ułożone. Kreatorzy rodzaju opisują także szeroki łuk, nieco węższy grzbietowo, oraz szerokie i eliptyczne powierzchnie stawowe wyrostków stawowych przednich. Wyrostki stawowe tylne są dłuższe niż szersze, wspierane przez blaszki, o których wspomniano wcześniej, a n naprzeciwko nich na wyrostku kolczystym autorzy wskazują szerokie boczne doły. Kolejny kręg przypomina swego poprzednika, choć ma szerszy trzon i jest bardziej proceliczny, a w przekroju poprzecznym zdaje się okrąglejszy. Nie dorównuje poprzednikowi wielkością wyrostka kolczystego, bardziej ku tyłowi pochylonego. Mniejszy ma też łuk i bardziej do przodu idące wyrostki stawowe przednie. Blaszka kolczysto-prezygapofyzalna znowu rozwinięta jest gorzej, w przeciwieństwie do blaszki pokolczystej. Trzeci z serii kręgów Santucci i Bertini opisują jako podobny do swych poprzedników, różniący się nieco krótszym i bardziej do tyłu idącym wyrostkiem kolczystym, bez dołu bocznego. Wskazują też pewne szczegóły budowy wyrostków stawowych oraz asymetrię wyrostków poprzecznych, nie wiadomo, czy wynikającą z procesów tafonomicznych, czy powstałą już za życia zwierzęcia. Czwarty z serii kręgów, czyli pewnie C5, przypomina poprzednika, mając niższy łuk i węższy wyrostek kolczysty. Autorzy zwracają na nim uwagę na pewne szczątkowe zagłębienia, być może związane ze stawem hematofyzealnym. Kolejny kręg nie przedstawia istotnych różnic prócz innego skierowania wyrostków poprzecznych: do tyłu i bocznie. Ostatni z kręgów cechuje się dłuższym trzonem i mniej okrągłym przekrojem, zachował się gorzej[1].
Nowo opisany rodzaj otrzymał nazwę Adamantisaurus. Nazwa rodzajowa pochodzi od nazwy formacji Adamantina, w skałach której znaleziono pozostałości zwierzęcia, oraz greckiego słowa saurus oznaczającego jaszczura. W obrębie rodzaju kreowano pojedynczy gatunek Adamantisaurus mezzalirai. Epitet gatunkowy honoruje doktora Sergio Mezzalirę, który odkrył kości i dokonał pierwszego ich opisu[1].
Adamantizaur zalicza się do zauropodów[1]. Ta grupa olbrzymich dinozaurów dzieli się na dwie główne linie: diplodokokształtne i Macronaria. Ta ostatnia obejmuje grupę Titanosauriformes[5], do której kreatorzy zaliczyli Adamantisaurus[1]. Wprowadzona przez Salgado, grupa ta obejmuje brachiozaura i Titanosauria[12], a więc zaliczają się do niej brachiozaury, euhelop i Titanosauria, przy czym te dwa ostatnie tworzą razem klad Somphospondyli[5]. Adamantisaurus zaliczał się do Titanosauria[1]. Klad ten definiuje się jako Titanosauriformes bliższe saltazaurowi niż brachiozaurowi czy euhelopowi[12]. Grupa ta łączy Saltasauridae, Nemegtosauridae i Malawisaurus[5].
Autorzy nie wskazują żadnego taksonu w obrębie tytanozaurów, do którego miałby należeć Adamantisaurus. Nie jest to sprawą łatwą, gdyż w rozwiązaniu tej zagadki posłużyć się można tylko cechami proksymalnych kręgów ogonowych, tymczasem wiele cech diagnostycznych Titanosauria dotyczy innych części kośćca. Z siedmiu synapomorfii Titanosauridae wskazanych przez Upchurcha udało się znaleźć jedną, z synapomorfii Titanosauria proponowanych przez Wilsona dwie. Jedna łączy go z Opisthocoelicaudiinae. Synapomorfii wskazanych przez Salgado w ogóle nie daje się znaleźć. Pewne cechy łączą go z bazalnymi Titanosauria. Kreatorzy rodzaju próbowali rozwiązać ten problem, budując kladogram. Zastosowali macierz danych użytą wcześniej przez Salgado, którą uzupełnili o dane dotyczące Adamantisaurus. Wyniki były niekonkluzywne, uzyskano znaczą politomię Titanosauriformes. W efekcie nie udało się określić bliższego pokrewieństwa nowego rodzaju w obrębie Titanosauria[1].
Znalezione kości spoczywały na południowym zachodzie brazylijskiego stanu São Paulo, wśród skał basenu sedymentacyjnego Baury oraz formacji Adamantina, datowanej na kredę późną, dokładniej na kampan-mastrycht. Formacja ta, zbudowana przez masywne czerwone piaskowce i beżowe mułowce, prawdopodobnie powstała z osadów rzeki, pozostawionych przez rzekę roztokową[1].
W otoczeniu znaleziono pozostałości ryb, płazów bezogonowych, żółwi, jaszczurek i Crocodyliformes, a także ssaków. Dinozaury reprezentują w niej zauropody i teropody[1]. Te pierwsze reprezentują antarktozaur[2], Gondwanatitan[3] czy odkryty w innym stanie Baurutitan[4]. Do Crocodyliformes należał Montealtosuchus[13].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
