4 Armia Pancerna (III Rzesza)

4 Armia Pancerna (niem. 4. Panzerarmee) – niemiecka armia pancerna z okresu II wojny światowej.

Ten artykuł dotyczy niemieckiej 4 Armii Pancernej. Zobacz też: 4 Armia – stronę ujednoznaczniającą.

4 Armia Pancerna

4. Panzerarmee

Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1941
Rozformowanie	1945
Tradycje
Rodowód	XVI Korpus Armijny
Dowódcy
Pierwszy	gen. płk Erich Höpner
Obecny	gen. wojsk panc. Fritz-Hubert Gräser
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe

Formowanie i walki

Utworzona 17 lutego 1941 roku jako 4 Grupa Pancerna z dowództwa XVI Korpusu Armijnego.
W momencie rozpoczęcia ataku na Związek Radziecki, czyli 22 czerwca 1941 roku, składała się z XXXXI Korpusu Armijnego (1 DPanc., 6 DPanc., 36 DZmot., 269 DP) i LVI Korpusu Pancernego (8 DPanc., 3 DZmot., 290 DP oraz w rezerwie Dywizji SS "Totenkopf")^[1].

W styczniu 1942 roku nadano jej nazwę 4 Armii Pancernej^[2]. W grudniu 1942 brała udział w nieudanej próbie uwolnienia 6 Armii okrążonej pod Stalingradem. Od grudnia 1942 do stycznia 1943 roku zwana też Grupą Armijną Hotha. Toczyła ciężkie walki obronne nad Dońcem i Mjusem w styczniu i lutym 1943 osłaniając odwrót Niemców z Kaukazu i powstrzymując ofensywę Armii Czerwonej po bitwie stalingradzkiej. Wraz z II Korpusem Pancernym SS wyprowadziła kontruderzenie i odbiła Charków w marcu 1943. Walczyła pod Kurskiem w lipcu 1943, a następnie brała udział w walkach odwrotowych pod Charkowem, na linii Dniepru i pod Kijowem. W dalszej fazie wojny walczyła pod Chełmem, Lublinem i nad Wisłą, gdzie trzymała front do stycznia 1945.

Osobny artykuł: Bitwa o Kielce.

Do odwrotu z linii Wisły została zmuszona przez Armię Czerwoną, która 12 stycznia 1945 roku rozpoczęła operację wiślańsko-odrzańską. Wycofała się z Polski nad Odrę, gdzie wzięła jeszcze udział w walkach pod Zgorzelcem. Wojnę zakończyła nad Łabą.

Podporządkowana kolejno Grupom Armii B, C, Północ, Środek, Południe, B, Don, Południe, Północna Ukraina, A. Środek.

Dowództwo armii

Dowódcy:

• gen. płk Erich Höpner (styczeń 1941 – styczeń 1942)
• gen. płk Richard Ruoff (styczeń – maj 1942)
• gen. płk Hermann Hoth (maj 1942 – listopad 1943)
• gen. płk Erhard Raus (listopad 1943 – maj 1944)
• gen. wojsk panc. Walther Nehring (czerwiec – sierpień 1944)
• gen. wojsk panc. Hermann Balck (sierpień – wrzesień 1944)
• gen. wojsk panc. Fritz-Hubert Gräser (wrzesień 1944 – maj 1945)^[3]

Szefowie sztabów:

• płk Wilhelm Knüppel^[4]

Struktura organizacyjna

Jednostki armijne (m.in. 4 armijny pułk łączności)

Skład w październiku 1941^[5]:

• XII Korpus Armijny
  • 31 Dywizja Piechoty
  • 34 Dywizja Piechoty
  • 98 Dywizja Piechoty
• XL Korpus Zmotoryzowany
  • 2 Dywizja Pancerna
  • 10 Dywizja Pancerna
  • 258 Dywizja Piechoty
• XLVI Korpus Zmotoryzowany
  • 5 Dywizja Pancerna
  • 11 Dywizja Pancerna
  • 252 Dywizja Piechoty
• LVII Korpus Pancerny
  • Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej SS „Das Reich”
  • 3 Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej
  • 19 Dywizja Pancerna
  • 20 Dywizja Pancerna

Skład w kwietniu 1942:

• V Korpus Armijny
• IX Korpus Armijny
• VII Korpus Armijny
• XX Korpus Armijny

Skład w październiku 1944:

• LVI Korpus Armijny
• XXXXII Korpus Armijny
• XXXXVIII Korpus Armijny
• XXIV Korpus Pancerny
  • 501 batalion czołgów ciężkich^[6]

Skład w kwietniu 1945:

• V Korpus Armijny
• LVII Korpus Pancerny
• Grupa Korpuśna Moser
  • 193 Dywizja Zapasowa
  • 404 Dywizja Zapasowa
  • 464 Dywizja Zapasowa
• 20 Dywizja Pancerna
• 21 Dywizja Pancerna
• Dywizja Ochrony Führera
• 1 Dywizja Pancerno-Spadochronowa Hermann Göring