1919 w polityce

Wydarzenia polityczne w 1919 roku.

Theodore Roosevelt

Róża Luksemburg

Michaił Kałasznikow

Ryszard Kaczorowski

◄◄ | 1914 | 1915 | 1916 | 1917 | 1918

1919

1920 | 1921 | 1922 | 1923 | 1924 | ►►

Styczeń

• 5 stycznia – Anton Drexler i Karl Harrer utworzyli Niemiecką Partię Robotniczą^[1].
• 6 stycznia – zmarł Theodore Roosevelt, prezydent Stanów Zjednoczonych^[2].
• 14 stycznia – urodził się Giulio Andreotti, włoski polityk^[3].
• 15 stycznia – Róża Luksemburg została rozstrzelana^[4]. Razem z nią śmierć poniósł Karl Liebknecht^[5].
• 16 stycznia:
  • w Stanach Zjednoczonych uchwalono 18. poprawkę do Konstytucji wprowadzającą z dniem 17 stycznia 1920 prohibicję na terenie całego kraju^[6].
  • do dymisji podał się rząd Jędrzeja Moraczewskiego; powstał rząd Ignacego Jana Paderewskiego. Paderewski objął jednocześnie funkcję premiera i ministra spraw zagranicznych^[7][8].
• 18 stycznia – w Wersalu rozpoczęły się obrady przedstawicieli 32 krajów sprzymierzonych i stowarzyszonych^[1].
• 25 stycznia – podczas drugiej sesji plenarnej konferencji w Wersalu zaproponowano utworzenie Ligi Narodów^[1].
• 26 stycznia – odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego^[8].
• Na Śląsk Cieszyński wkroczyła armia czechosłowacka^[8].

Luty

• 5 lutego – urodził się Andreas Papandreu, grecki polityk, dwukrotny premier, lider socjalistów^[9].
• 10 lutego – odbyło się pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego w Warszawie, na którym przemówienie wygłosił Józef Piłsudski^[1].
• 11 lutego – Friedrich Ebert został pierwszym prezydentem Niemiec^[10][11].
• 13 lutego – Philipp Scheidemann został kanclerzem Niemiec^[12].
• 16 lutego – pod Maniewiczami doszło do pierwszej wymiany ognia między wojskiem polskim a Armią Czerwoną w wojnie polsko-bolszewickiej^[1].
• 20 lutego – Sejm uchwalił Małą Konstytucję, tymczasową ustawę zasadniczą, regulującą ustrój nowego państwa polskiego^[8].

Marzec

• 6 marca – powstała Międzynarodówka Komunistyczna^[13].

Kwiecień

• 19 kwietnia – do Wilna wkroczyły oddziały pułkownika Władysława Beliny-Prażmowskiego i generała Edwarda Rydza-Śmigłego^[1].

Maj

• 7 maja – urodziła się Maria Eva Perón, znana jako Evita, żona prezydenta Juana Peróna^[14].

Czerwiec

• 28 czerwca – w Wersalu podpisano traktat pokojowy pomiędzy państwami alianckimi a Niemcami. Na mocy dokumenty Niemcy straciły Alzację i Lotaryngię (na rzecz Francji, Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie bez Gdańska (na rzecz Polski)^[1].

Lipiec

• 29 lipca – został podpisany Traktat wersalski, oficjalnie kończący I wojnę światową i ustalający porządek polityczny w Europie na prawie 20 lat^[15].
• 31 lipca:
  • Sejm RP ratyfikował Traktat wersalski^[15].
  • w Weimarze Niemieckie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję^[1].

Sierpień

• 11 sierpnia
  • zmarł Andrew Carnegie, amerykański przemysłowiec i filantrop^[16].
  • została przyjęta nowa konstytucja niemiecka, ustanawiająca tzw. Republikę Weimarską^[17].
• 17 sierpnia – wybuchło I powstanie śląskie^[18].

Wrzesień

• 10 września – w Saint-Germain-en-Laye podpisano traktat pokojowy pomiędzy zwycięskimi mocarstwami a Austrią^[1].

Październik

• 17 października – urodził się Zhao Ziyang, premier Chin^[19].

Listopad

• 10 listopada – urodził się Michaił Kałasznikow, radziecki inżynier-rusznikarz i polityk^[20].
• 19 listopada – Senat Stanów Zjednoczonych odrzucił traktat wersalski^[1].
• 26 listopada – urodził się Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent Polski na uchodźstwie^[21].
• 27 listopada – w Neuilly-sur-Seine podpisano traktat pokojowy pomiędzy zwycięskimi mocarstwami a Bułgarią^[1].

Grudzień

• 10 grudnia – Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał Woodrow Wilson^[1].

Przypisy

1. Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 20. Poznań: Oxford Educational, 2006, s. 83, 85. ISBN 83-7425-500-5.
2. Roosevelt Theodore, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-26].
3. Andreotti Giulio, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
4. Luksemburg Róża (Rozalia), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-26].
5. Liebknecht Karl, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
6. prohibicja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-26].
7. Ryszard Jaśkowski: Rząd premiera Ignacego Jana Paderewskiego. spchd.lca.pl. [dostęp 2017-11-27]. (pol.).
8. Kalendarium. W: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał: Od niepodległości do niepodległości Historia Polski 1918–1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 474–475.
9. Ogólnogrecki Ruch Socjalistyczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
10. Ebert Friedrich, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
11. Friedrich Ebert - pierwszy prezydent Niemiec. polskieradio.pl. [dostęp 2017-11-23]. (pol.).
12. Scheidemann Philipp, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
13. Międzynarodówka Komunistyczna, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-26].
14. Perón Maria Eva, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
15. Traktat wersalski. muzhp.pl. [dostęp 2017-11-26]. (pol.).
16. Andrew Carnegie, Entrepreneur, Business Leader, Philanthropist(1835–1919). biography.com. [dostęp 2017-11-01]. (ang.).
17. Natalia Maria Tończyk: Konstytucja Republiki Weimarskiej z 11 sierpnia 1919 roku jako demokratyczna podstawa prawna totalitarnego państwa. apcz.umk.pl. [dostęp 2017-11-26]. (pol.).
18. Powstania śląskie. muzeumpowstanslaskich.pl. [dostęp 2017-11-26]. (pol.).
19. Zhao Ziyang, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
20. Kałasznikow Michaił T., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].
21. Kaczorowski Ryszard, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-23].