1912 w polityce

Wydarzenia polityczne w 1912 roku.

Wernher von Braun w otoczeniu niemieckich oficerów w 1941

◄◄ | 1907 | 1908 | 1909 | 1910 | 1911

1912

1913 | 1914 | 1915 | 1916 | 1917 | ►►

Styczeń

• 1 stycznia – w Nankinie proklamowano Republikę Chińską. Tymczasowym prezydentem Chin został Sun Jat-sen^[1].
• 6 stycznia – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił nadanie terenom Nowego Meksyku statusu stanu^[1].
• 8 stycznia – powstał Południowoafrykański Tubylczy Kongres Narodowy (późniejszy Afrykański Kongres Narodowy)^[2].
• 18–30 stycznia – w Pradze miała miejsce konferencja Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, na której doszło do rozpadu ugrupowania na dwie odrębne partie, bolszewików^[3] i mienszewików^[4].
• Podczas wojny włosko-tureckiej włoskie samoloty organizacji Servizi Aeronautici dokonały pierwszego w historii propagandowego nalotu z powietrza^[1].

Luty

• 6 lutego – zmarł James Weaver, amerykański polityk^[5].
• 12 lutego – cesarski rząd w Pekinie ogłosił Chiny republiką. W ten sposób pojawiła się (obok państwa Sun Jat-sena) republika z premierem cesarskiego rządu generałem Yuanem Shikaiem na czele^[1].
• 14 lutego – Arizona została 48. stanem Stanów Zjednoczonych^[1].
• 25 lutego – zmarł Clarence R. Slocum, amerykański dyplomata, konsul w Warszawie w latach 1903-05^[6].

Marzec

• 10 marca – Yuan Shikai został prezydentem Chin^[1].
• 13 marca - Powstanie Ligi Bałkańskiej: w Sofii zostaje zawarta umowa o przyjaźni i sojuszu pomiędzy Bułgarią i Serbią^[7]
• 16 marca – urodził się C. Elmer Anderson, amerykański polityk^[8].
• 21 marca – zmarł Andrew Archibald Macdonald, kanadyjski polityk^[9].
• 23 marca – urodził się Wernher von Braun, niemiecki inżynier, budowniczy rakiet V-2, oficer SS, twórca amerykańskiego programu kosmicznego^[10].

Maj

• 9 maja – rosyjska III Duma Państwowa uchwaliła ustawę o przyłączeniu do cesarstwa rosyjskiego Chełmszczyzny. Decyzja ta wywołała protesty w polskim społeczeństwie^[1].
• 29 maja - Grecja dołącza do Ligi Bałkańskiej zawierając umowę o związku obronnym z Bułgarią^[11].

Lipiec

• 1 lipca – francuska Izba Deputowanych podpisała traktat o protektoracie Maroka^[1].
• 24 lipca – rosyjskim protektorem została Mongolia^[1].

Październik

• 8 października - I wojna bałkańska: oddziały czarnogórskie przekraczają granicę turecką w pobliżu Podgoricy^[12].
• 18 października – Bułgaria, Czarnogóra, Grecja i Serbia wypowiedziały wojnę Turcji – rozpoczęła się I wojna bałkańska^[1].
• 23 października - I wojna bałkańska: wojska serbskie zajęły Pristinę^[13].
• 26 października - I wojna bałkańska: wojska serbskie wkroczyły do Skopje^[14].

Listopad

• 3 listopada – Rosja i lamaicki rząd Mongolii podpisały układ o pomocy wojskowej i wymianie gospodarczej^[1].
• 5 listopada – 28. prezydentem Stanów Zjednoczonych został Woodrow Wilson^[1].
• 8 listopada - I wojna bałkańska: tuż przed północą turecki dowódca garnizonu Salonik Hasan Tahsim Pasza podpisuje kapitulację miasta przed Grekami^[15].
• 10 listopada - I wojna bałkańska: do opanowanych przez Greków Salonik na mocy wzajemnego porozumienia wkraczają wojska bułgarskie^[16].
• 10 listopada – w Wiedniu powstała Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KTSSN)^[1].
• 28 listopada - w Vlorze została ogłoszona przez Ismaila Kemala Beja deklaracja niepodległości Albanii^[17].

Grudzień

• 1 grudnia – KTSSN wyznaczyła Józefa Piłsudskiego na komendanta głównego wszystkich tworzonych oddziałów polskich^[1].
• 3 grudnia - I wojna bałkańska: Bułgaria, Serbia i Czarnogóra zawierają rozejm z Turcją w Czataldży^[18].
• 10 grudnia – Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał Elihu Root^[1].

Przypisy

1. Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 20. Poznań: Oxford Educational, 2006, s. 55, 57. ISBN 83-7425-500-5.
2. Lou-Anne Daniels: #ANC107: A brief history of Africa's oldest liberation movement. iol.co.za, 8 stycznia 2019. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
3. bolszewicy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-11].
4. mienszewicy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-11].
5. James B. Weaver, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-12-10] (ang.).
6. Slocum, Clarence Rice (1870-1912). politicalgraveyard.com. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
7. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 259-261, ISBN 978-83-11-13963-3.
8. C. Elmer Anderson Biography. collections.mnhs.org. [dostęp 2017-12-10]. (ang.).
9. Macdonald, Andrew Archibald. biographi.ca. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
10. Braun Werner, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-26].
11. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 265-267, ISBN 978-83-11-13963-3.
12. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 122, ISBN 978-83-11-13963-3.
13. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 117, ISBN 978-83-11-13963-3.
14. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 100-101, ISBN 978-83-11-13963-3.
15. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 162, ISBN 978-83-11-13963-3.
16. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 163, ISBN 978-83-11-13963-3.
17. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 33, ISBN 978-83-11-13963-3.
18. RobertR. Rabka RobertR., Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 268, ISBN 978-83-11-13963-3.