Święta Katarzyna (województwo dolnośląskie)

Święta Katarzyna (niem. Kattern^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Siechnice.

Święta Katarzyna

wieś
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wrocławski
Gmina	Siechnice
Wysokość	125 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	2586[1]
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	55-010[2]
Tablice rejestracyjne	DWR
SIMC	0881213
Położenie na mapie gminy Siechnice Święta Katarzyna
Położenie na mapie Polski Święta Katarzyna
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Święta Katarzyna
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego Święta Katarzyna
51°01′34″N 17°06′54″E[3]

Wieś położona jest 9 kilometrów na południowy wschód od centrum Wrocławia, do 31.12.2009 r. była siedzibą gminy Święta Katarzyna.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.

Historia

Historia osadnictwa na tym terenie sięga 4200 lat p.n.e. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1257 roku jako sancte Katherine. Nazwa wsi ma charakter kultowy i pochodzi od imienia patronki miejscowego kościoła. Od XVII wieku notowano niemieckie formy, najpierw Cathern, później Cattern i Kattern. Swoje dobra kuchenne posiadały tam osadzone we Wrocławiu zakony rycerskie: szpitalników–joannitów oraz krzyżowców z czerwoną gwiazdą. Poważnie zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. W miejscowym kościele do około 1800 r. odprawiane były msze w języku polskim.

Dawny herb gminy Święta Katarzyna

Dawny herb gminy Święta Katarzyna

Herb gminy Święta Katarzyna przedstawiał na lewej (heraldycznie) połowie czarnego orła dolnośląskiego, z charakterystycznym półksiężycem i krzyżem na piersi – piastowskim symbolem wywodzącym się z czasów Henryka II Pobożnego. Prawa strona herbu przedstawiała koło i miecz na czerwonym tle – symbole męczeństwa świętej Katarzyny Aleksandryjskiej, od której wywodzi się nazwa miejscowości.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[5]:

• kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, z XIII w. (1257 r),
• zespół klasztorno-szpitalny ss. ze Zgromadzenia Chrystusa Dobrego Pasterza (obecnie prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej) z początku XX w. (1925 r.):
  • kaplica I pw. Dobrego Pasterza,
  • kaplica II północna,
  • dom mieszkalny sióstr,
  • budynek szpitalny,
  • 6 budynków mieszkalno-gospodarczych,
  • cmentarz,
  • kaplica na cmentarzu,
  • zespół kapliczek drogi krzyżowej.

Pozostałe zabytki:

• głowica późnogotyckiej kapliczki słupowej na koronie muru przykościelnego^[6],
• dworzec kolejowy, XIX w.,
• kaplica cmentarza parafialnego, XIX w.,
• klasztor Sióstr Elżbietanek, XIX w.,
• budynek dawnego Urzędu Gminy, XIX w.,
• zespół zabudowań folwarcznych (ul. Powstańców Śl.), XIX w.

Edukacja, kultura i rozrywka

W Świętej Katarzynie znajduje się Oddział Zespołu Przedszkoli w Żernikach Wrocławskich (ul. Dąbrowskiego 10); Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia (ul. Główna 94) oraz Oddział Zamiejscowy Gimnazjum im. Księżnej Anny z Przemyślidów w Siechnicach (ul. Główna 94). Funkcjonuje również Gminne Centrum Kultury oraz Biblioteka Publiczna im. Andrzeja Waligórskiego (ul. Główna 82). W miejscowym parku znajdują się "Ścieżka Zdrowia" i Hala Sportowa im. Andrzeja Grubby, a przy miejscowym boisku działa Klub Sportowy "Orzeł Święta Katarzyna".

Religia i społeczeństwo

Miejscowość jednolita wyznaniowo, choć podzielona kulturowo i mentalnie, szczególnie wśród starszego pokolenia jako pozostałość po okresie repatriacji z Kresów Wschodnich. Istnieje wyraźny podział na miejscowo rdzenną społeczność i na społeczność wrocławską, która nie utożsamia się ze społeczeństwem miejscowym. Święta Katarzyna nazywana jest "sypialnią Wrocławia". Dominuje wyznanie rzymskokatolickie. W Świętej Katarzynie znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, ustanowione 16 października 1999 r. decyzją kard. Henryka Gulbinowicza – ówczesnego Arcybiskupa Metropolity Wrocławskiego, a konsekrowane 3 maja 2000 r. przez bpa Józefa Pazdura – ówczesnego Biskupa Pomocniczego Archidiecezji Wrocławskiej. Ze względu na obecność łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, przywiezionego przez repatriantów w 1945 r. z miejscowości Dolina, miejscowość ma charakter pielgrzymkowy. W Świętej Katarzynie znajdują się dwa żeńskie domy zakonne: klasztor Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (Siostry Pasterki) oraz klasztor Zgromadzenia Sióstr Świętej Elżbiety (Siostry Elżbietanki)^[7].

Od 1948 r. posługę w parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej sprawował ks. Henryk Smoluk (1913-1974) były administrator parafii w Wełdzirzu w województwie stanisławowskim i były więzień sowieckich łagrów na Syberii^[8].

Transport i komunikacja

Święta Katarzyna jest miejscowością bardzo dobrze skomunikowaną. Miejscowość leży nieopodal drogi krajowej nr 94 oraz drogi wojewódzkiej nr 395 z dogodnym dojazdem do autostrady A4. Przez Świętą Katarzynę przechodzi Wschodnia Obwodnica Wrocławia (WOW). Do Świętej Katarzyny dawniej docierała komunikacja podmiejska: linie 900L, 900P oraz 910 obsługiwane przez Dolnośląskie Linie Autobusowe (DLA) Sevibus.

1 marca 2019 r. uruchomiona została Siechnicka Komunikacja Publiczna, w ramach której przez Świętą Katarzynę przejeżdżają autobusy 800, 840, 860 i 870 w stronę Siechnic i Żernik Wrocławskich. Zastąpiły one linie 900L, 900P i 910. Nowe autobusy jeżdżą częściej i obejmują nowe trasy na terenie Wrocławia, m.in. Tarnogaj^[9]. Dodatkowo przez Świętą Katarzynę przebiega trasa komunikacji autobusowej na trasie Oława-Wrocław oraz Wrocław-Oława obsługiwanej przez PKS Oława. Istnieje również połączenie kolejowe z Wrocławiem i z Opolem.

Miejsca Pamięci

• Dąb Pamięci tragicznie zmarłego Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz wszystkich ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 r. – znajduje się przed kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
• Dąb Pamięci posadzony dla uhonorowania porucznika Józefa Nawarowskiego, (zamordowanego w Katyniu w 1940 r.) w ramach projektu "Katyń, ocalić od zapomnienia" – znajduje się przed kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
• Dębem Pamięci Aleksandry Natalli-Świat Posłanki na Sejm RP, tragicznie zmarłej w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r., nazwano dąb, która sama posadziła, podczas jednej z wizyt w Świętej Katarzynie – znajduje się w miejscowym parku.

Ludzie związani ze Świętą Katarzyną

• Piotr Dzięcioł – polski producent filmowy

Przypisy

1. Gmina w liczbach - Portal - Gmina Siechnice i Urząd Miejski w Siechnicach. [dostęp 2021-10-21]. (pol.).
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1288 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138178
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
5. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 240-241 [dostęp 2014-05-01].
6. Święta Katarzyna - gotycka kapliczka słupowa. kapliczki.org.pl. [dostęp 2013-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-05)].
7. Kościół rzymskokatolicki na terenie obwodu stanisławowskiego w latach 1945–1991. Część 1 [online], Nowy Kurier Galicyjski, 25 maja 2021 [dostęp 2022-11-11] (pol.).
8. Historia parafii - Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świętej Katarzynie [online], swietakatarzyna.parafialnastrona.pl [dostęp 2022-11-11].
9. MW, Święta Katarzyna pod Wrocławiem. Jak się tutaj mieszka? [online], cytrynowelove.pl [dostęp 2019-10-04].

Linki zewnętrzne

• Retrotek@ – historia Świętej Katarzyny. retroteka.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-21)].
• Strona Rady Osiedla. sw-katarzyna.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].