![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/W%25C5%2582adys%25C5%2582aw_Skoczylas_-_Poch%25C3%25B3d_zb%25C3%25B3jnik%25C3%25B3w.jpg/640px-W%25C5%2582adys%25C5%2582aw_Skoczylas_-_Poch%25C3%25B3d_zb%25C3%25B3jnik%25C3%25B3w.jpg&w=640&q=50)
Zbójnicy
górale karpaccy parający się rozbojem / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Zbójnicy?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Zbójnik, zbójnicy – tradycyjne określenie członków góralskich band rozbójniczych, składających się głównie z chłopów i działających na terenach Karpat, przez folklor uznanych za bohaterów ludowych[1].
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/W%C5%82adys%C5%82aw_Skoczylas_-_Poch%C3%B3d_zb%C3%B3jnik%C3%B3w.jpg/640px-W%C5%82adys%C5%82aw_Skoczylas_-_Poch%C3%B3d_zb%C3%B3jnik%C3%B3w.jpg)
Termin zbójnika jest mniej negatywny niż pokrewne: rabuś, bandyta, rozbójnik. Czasem zbójnik może być przedstawiany jednocześnie jako pozytywny bohater (czego przykładem jest legenda Janosika, którego pierwowzorem był Juraj Jánošík). W ludowych opowieściach zbójnicy byli obrońcami wyzyskiwanych górali. Działalność zbójnika określana jest terminem: zbójnictwo i dotyczyła ona głównie rabowania szlachty, czyli bogatych[2]. Dzisiaj mylnie określa się tym terminem obrabowywanie bogatych i obdarowywanie biednych.
Zbójnicy z reguły działali w grupach liczących od kilku do kilkunastu osób, nazywanych „towarzystwami”, „kompaniami”, „bursami” lub „kupami zbójnickimi”[3]. Na czele tak zorganizowanych grup stali przywódcy, których nazywano hetmanami, harnasiami, kapitanami, starszymi, a w Karpatach Wschodnich watażkami[3]. Słynni przywódcy zbójniccy z terenów Karpat Zachodnich: Juraj Jánošík, Ondraszek, Marcin Portasz, Sebastian Bury oraz Jerzy Proćpak. W Karpatach zbójnictwo rozpowszechniło się w połowie XVI wieku, a zaczęło zanikać w początkach XIX wieku ze względu na poprawę ekonomicznej sytuacji chłopów. „Złoty” okres zbójnictwa przypada na XVII–XVIII wiek[4].
W Karpatach Wschodnich zbójnicy nazywani byli opryszkami, zaś na terenach południowokarpackich i bałkańskich Imperium Osmańskiego hajdukami[5].
Zbójnicy byli bohaterami wielu polskich utworów literackich (np. Karpaccy górale (1843) Józefa Korzeniowskiego, Na przełęczy (1889-1890) Stanisława Witkiewicza, Ballada o Janosiku i Szalamonównie Jadwidze (1904), Turniej Janosikowy (1904), Orlice (1904), Jak Janosik tańczył z cesarzową (1909) – Kazimierza Tetmajera)[6].