Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku

Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 r. odbyły się 5 listopada (I tura) i 19 listopada (II tura). Wymagane ordynacją wyborczą 100 tys. podpisów dostarczyło Państwowej Komisji Wyborczej do 28 września 1995 18 kandydatów, lecz jeden z nich – Bolesław Tejkowski z Polskiej Wspólnoty Narodowej – nie został zarejestrowany, gdyż część jego podpisów PKW zweryfikowała negatywnie.

Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku

Państwo	Polska
Rodzaj	wybory prezydenckie
Data przeprowadzenia	5 listopada 1995 (I tura); 19 listopada 1995 (II tura)
Data zarządzenia	6 września 1995 przez: marszałka Sejmu Józefa Zycha[1]
Głosowanie
Wyniki pierwszej tury: AK 35,11% LW 33,11% JK 9,22% JO 6,86% WP 4,31% TZ 3,53% HGW 2,76% JKM 2,4% AL 1,32% JP 1,12% TK 0,15% KP 0,07% LB 0,04%
Wyniki drugiej tury: AK 51,72% LW 48,28%
Frekwencja: I tura: 64,70% II tura: 68,23%
poprzednie: wybory 1990 następne: wybory 2000

W rezultacie zarejestrowanych zostało 17 kandydatów, jednak Leszek Moczulski, Marek Markiewicz i Bogdan Pawłowski wycofali swe kandydatury przed wyborami na rzecz Lecha Wałęsy, zaś Lech Kaczyński zrezygnował na rzecz Jana Olszewskiego. Ostatecznie więc w I turze o urząd prezydenta ubiegało się 13 kandydatów. Dwaj z nich – urzędujący prezydent Lech Wałęsa i lider SLD Aleksander Kwaśniewski – przeszli do II tury. Wybory w II turze wygrał Aleksander Kwaśniewski. Frekwencja wyborcza w 1. turze wyniosła 64,70%, a w ponownym głosowaniu – 68,23%.

I tura

Kampania wyborcza

Aleksander Kwaśniewski – został kandydatem SLD 13 maja 1995. Na konwencji kandydata poparło 296 z 300 delegatów. Według sondaży dysponował elektoratem 20–25%^[2]. Szefową sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego została Danuta Waniek. Celem kampanii kandydata SLD było zatarcie historycznych podziałów oraz przekonanie niezdecydowanych, że nie będzie jedynie eksponentem interesów partii postkomunistycznej. Hasło wyborcze kandydata brzmiało: Wybierzmy przyszłość. Konsultantem kampanii był Jacques Séguéla. Początek kampanii miał miejsce na początku czerwca. Głównym celem kampanii była prowincja, na której znajdowało się wielu niezdecydowanych. Trasa objazdowa obejmowała miejsca, w których SLD zdobył dobre wyniki w wyborach parlamentarnych w 1993^[2]. Podczas podróży autobusem „Kwak” odwiedził około 120 miejscowości (głównie małe miasteczka), jednocześnie unikał regionów nastawionych antykomunistycznie (m.in. województwa nowosądeckiego). Incydentalnie dochodziło do zakłóceń wieców wyborczych przez działaczy antykomunistycznych. Incydenty miały miejsce w Jastrzębiu, Lublinie, Stalowej Woli i Warszawie. Najpoważniejszą akcją negatywną wymierzoną w Kwaśniewskiego była Inicjatywa 3/4^[3]. Aleksander Kwaśniewski zadał sobie także trud pozyskania głosów młodych wyborców. Wystąpił w teledysku piosenki zespołu Top One, w przygotowanej na kampanię piosence „Ole Olek!”. Telewizja przedstawiała zaś relacje ze spotkań i wieców^[4]. Słuszności obranego sposobu prowadzenia kampanii potwierdziło zwycięstwo lidera SLD w prawyborach we Wrześni. Szef SdRP zdobył 48,8% głosów^[4].

Lech Wałęsa – urzędujący prezydent, rozpoczynając kampanię, był w trudnej sytuacji. Na wiosnę 1995 cieszył się poparciem 5–10% badanych^[5]. Wyniki uzyskiwane przez Lecha Wałęsę nie dawały mu szans na II turę wyborów, lepszy wynik uzyskiwali m.in. Jacek Kuroń i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Słaby wynik w sondażach spowodował kolejny ostry atak Lecha Wałęsy na Józefa Oleksego za wywiad udzielony „Niezawisimijej Gazecie”, w którym wyraził chęć wzięcia udziału w 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej^[5]. Prezydent zagroził postawieniem premiera przed Trybunałem Stanu^[5]. Akcja zbierania podpisów była prowadzona z naciskami służbowymi, m.in. w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych i w wojsku. We wrześniu liczba zwolenników Lecha Wałęsy wynosiła 16%, zaś ostatni miesiąc kampanii przynosił wzrost o 3 pkt proc. co tydzień. Ostatnie przedwyborcze badanie dawało prezydentowi drugie miejsce z poparciem 29%^[6]. Prezydent odrabiał straty także w symulacjach II tury. W sierpniu przegrywał z Aleksandrem Kwaśniewskim 29–43%, miesiąc później 32–38%, zaś w badaniu CBOS przeprowadzonym w dniach 6–9 października 37–41%. Tydzień później różnica wynosiła 40–39% na korzyść urzędującego prezydenta^[6].

Hasło wyborcze prezydenta brzmiało: Kandydatów jest wielu – Lech Wałęsa tylko jeden. Kampania wyborcza skupiona była na zasługach prezydenta w walce z komunizmem oraz uznaniu, jakie budził na świecie, a także sukcesach w polityce zagranicznej (m.in. usunięciu wojsk radzieckich z Polski)^[7]. Popularyzacji dokonań Lecha Wałęsy służyły konferencje prasowe. Podczas kampanii Lech Wałęsa starał się zmienić wizerunek polityka skłóconego z wszystkimi, czego wyrazem było ogłoszenie, że istotą drugiej kadencji będzie „gra zespołowa”. Złagodził także język i doprowadził do poprawy stosunków z niektórymi politykami prawicy^[7]. W październiku podał rękę Janowi Olszewskiemu, którego wcześniej określił mianem „małpy z brzytwą”. Wydarzenie to spowodowało powrót części polityków, m.in. z ZChN, do obozu prezydenckiego^[7]. Lecha Wałęsę popierało również Radio Maryja kierowane przez o. Tadeusza Rydzyka^[7]. W sztabie Lecha Wałęsy narastały także konflikty pomiędzy sztabem wyborczym a kancelarią kierowaną przez Andrzeja Zakrzewskiego, prowadzeniu akcji wyborczej nie służył także konflikt pomiędzy Jerzym Stępniem a Jerzym Gwiżdżem prowadzący do niewpuszczania do siedziby sztabu wyborczego Jerzego Gwiżdża^[8].

Jacek Kuroń – hasło wyborcze kandydata brzmiało: Kandyduję, bo zmiany są konieczne^[8]. Kampania Jacka Kuronia była pełna perturbacji, gdyż będąc na czele rankingu zaufania miał on problemy wewnątrz własnego ugrupowania. Część polityków o orientacji prawicowej zdystansowała się od jego kandydatury. Niechęć części członków Unii Wolności była tak silna, że wywołała publiczną reakcję przewodniczącego Leszka Balcerowicza^[8]. Reakcja przewodniczącego nie zdała się jednak na wiele i w kampanii uczestniczyła jedynie część członków UW. Konflikty wewnątrzpartyjne spowodowały, że poparcie wśród elektoratu UW wynosiło 35%^[8]. Negatywnie na kampanię Jacka Kuronia wpłynęła majowa konwencja Unii Pracy, która wysunęła kandydaturę Tadeusza Zielińskiego. Działanie to przekreśliło możliwość popierania jednego kandydata przez polityków postsolidarnościowych o poglądach lewicowych. Początkowe sondaże dawały Jackowi Kuroniowi około 15% poparcia, lecz do początku października spadło do poziomu 6%^[8]. Program kandydata docierał głównie do inteligencji. W sondażach przeprowadzonych wśród przedstawicieli wolnych zawodów w czerwcu i październiku uzyskał 32 i 33% poparcia^[8].

Janusz Korwin-Mikke – kandydatura prezesa UPR została ogłoszona 1 kwietnia 1995 w czasopiśmie „Najwyższy Czas!”. Podczas kampanii głosił hasła prywatyzacji i reprywatyzacji, likwidacji biurokracji oraz zastąpienia armii poborowej zawodową. W kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego postulował dobre wyposażenie policji i sądzenie przestępców przez sędziów z daleka od ich miejsca zamieszkania^[9].

Prasa

Większość dzienników i gazet ogólnopolskich przewidywała, że wybory prezydenckie będą starciem pomiędzy Lechem Wałęsą a Aleksandrem Kwaśniewskim. Analiza przeprowadzona przez ośrodek badań prasoznawczych dowodziła, że najczęściej wspominanymi kandydatami byli Lech Wałęsa (645 razy) i Aleksander Kwaśniewski (591 razy). Trzecią w kolejności wymienianą osobą była Hanna Gronkiewicz-Waltz (389 razy), a czwartą Jacek Kuroń (308 razy)^[5].

Kandydaci i wyniki

Zdjęcie	Imię i nazwisko	Wiek	Wykształcenie	Przynależność partyjna i poparcie partii	Głosy	Procent
	Aleksander Kwaśniewski	40	średnie	Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (popierany przez Ruch Ludzi Pracy i prawdopodobnie inne niewielkie partie)	6 275 670	35,11%
	Lech Wałęsa	52	zawodowe	bezpartyjny (popierany przez Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Partię Chrześcijańskich Demokratów, Polskie Stronnictwo Ludowe – Porozumienie Ludowe, Ruch dla Rzeczypospolitej – Obóz Patriotyczny, Stronnictwo Demokracji Polskiej, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Ruch Stu, po rezygnacji innych kandydatów także przez Partię Republikanie i Konfederację Polski Niepodległej)	5 917 328	33,11%
	Jacek Kuroń	61	wyższe historyczne (mgr)	Unia Wolności	1 646 946	9,22%
	Jan Olszewski	65	wyższe prawnicze (mgr)	Ruch dla Rzeczypospolitej (popierany przez Ruch Chrześcijańsko-Narodowy Akcja Polska, Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, Polskie Stronnictwo Ludowe Mikołajczykowskie, Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie „Ojcowizna”, Stronnictwo Wierności Rzeczypospolitej, Polskie Forum Patriotyczne i po rezygnacji Lecha Kaczyńskiego także przez Porozumienie Centrum)	1 225 453	6,86%
	Waldemar Pawlak	36	wyższe techniczne (mgr)	Polskie Stronnictwo Ludowe	770 419	4,31%
	Tadeusz Zieliński	69	wyższe prawnicze (prof.)	bezpartyjny (kandydat Unii Pracy, popierany przez Polską Partię Socjalistyczną, Krajową Partię Emerytów i Rencistów i Polską Partię Socjalistyczną – Wolność, Równość, Niepodległość)	631 432	3,53%
	Hanna Gronkiewicz-Waltz	43	wyższe prawnicze (dr hab.)	bezpartyjna (popierana przez Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie, Zjednoczenie Polskie, Partię Konserwatywną, Koalicję Konserwatywną i Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy)	492 628	2,76%
	Janusz Korwin-Mikke	53	wyższe filozoficzne (mgr)	Unia Polityki Realnej	428 969	2,40%
	Andrzej Lepper	41	zawodowe	Przymierze Samoobrona	235 797	1,32%
	Jan Pietrzak	58	wyższe socjologiczne (mgr)	bezpartyjny	201 033	1,12%
	Tadeusz Koźluk	65	wyższe prawnicze (dr)	bezpartyjny	27 259	0,15%
	Kazimierz Piotrowicz	51	zawodowe	bezpartyjny	12 591	0,07%
	Leszek Bubel	38	średnie	Forum Walki z Bezprawiem	6825	0,04%

	Aleksander Kwaśniewski		Lech Wałęsa		Jacek Kuroń		Jan Olszewski		Waldemar Pawlak		Tadeusz Zieliński		Hanna Gronkiewicz-Waltz		Janusz Korwin-Mikke		Andrzej Lepper		Jan Pietrzak		Tadeusz Koźluk		Kazimierz Piotrowicz		Leszek Bubel		Frekwencja
Województwo	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%
bialskopodlaskie	45 002	32,22%	39 367	28,18%	8137	5,83%	15 585	11,16%	17 987	12,88%	3075	2,20%	3177	2,27%	1550	1,11%	3910	2,80%	1360	0,97%	366	0,26%	122	0,09%	39	0,03%	142 788	65,09%
białostockie	112 144	34,54%	122 894	37,85%	20 057	6,18%	33 893	10,44%	7003	2,16%	7471	2,30%	8328	2,56%	5914	1,82%	3448	1,06%	2973	0,92%	326	0,10%	136	0,04%	119	0,04%	331 063	64,58%
bielskie	118 531	26,17%	209 772	46,31%	37 448	8,27%	26 756	5,91%	7760	1,71%	17 616	3,89%	16 114	3,56%	8524	1,88%	4135	0,91%	5138	1,13%	579	0,13%	431	0,10%	178	0,04%	460 457	69,77%
bydgoskie	247 365	44,80%	149 723	27,11%	48 008	8,69%	25 818	4,68%	15 042	2,72%	22 014	3,99%	15 798	2,86%	12 517	2,27%	8679	1,57%	5729	1,04%	865	0,16%	400	0,07%	236	0,04%	562 317	69,42%
chełmskie	43 529	41,05%	24 281	22,90%	7957	7,50%	8380	7,90%	10 348	9,76%	2896	2,73%	2194	2,07%	1686	1,59%	3317	3,13%	1147	1,08%	205	0,19%	62	0,06%	48	0,05%	108 645	60,67%
ciechanowskie	79 770	43,82%	41 222	22,64%	12 549	6,89%	14 105	7,75%	19 256	10,58%	4586	2,52%	2995	1,65%	2215	1,22%	3202	1,76%	1576	0,87%	355	0,19%	156	0,09%	71	0,04%	186 167	60,17%
częstochowskie	151 904	41,08%	106 324	28,75%	29 085	7,86%	25 456	6,88%	13 163	3,56%	15 266	4,13%	8806	2,38%	8654	2,34%	5800	1,57%	4264	1,15%	643	0,17%	283	0,08%	164	0,04%	377 410	65,60%
elbląskie	90 490	43,96%	51 349	24,94%	22 736	11,04%	9836	4,78%	5081	2,47%	7089	3,44%	5871	2,85%	6445	3,13%	3411	1,66%	2843	1,38%	432	0,21%	180	0,09%	98	0,05%	210 069	61,59%
gdańskie	166 345	23,26%	328 768	45,96%	61 810	8,64%	48 878	6,83%	6434	0,90%	22 307	3,12%	32 279	4,51%	32 069	4,48%	6157	0,86%	8803	1,23%	768	0,11%	375	0,05%	267	0,04%	727 172	68,51%
gorzowskie	108 883	49,01%	52 571	23,66%	22 909	10,31%	8778	3,95%	5285	2,38%	7502	3,38%	6190	2,79%	3945	1,78%	3307	1,49%	2126	0,96%	410	0,18%	153	0,07%	101	0,05%	227 208	62,84%
jeleniogórskie	101 521	44,00%	63 805	27,67%	26 894	11,66%	8574	3,72%	4088	1,77%	9368	4,06%	5594	2,43%	4322	1,87%	2356	1,02%	3276	1,42%	513	0,22%	231	0,10%	92	0,04%	235 093	61,91%
kaliskie	150 689	43,71%	90 511	26,25%	30 650	8,89%	13 489	3,91%	24 128	7,00%	10 939	3,17%	8522	2,47%	5405	1,57%	6403	1,86%	3087	0,90%	533	0,15%	260	0,08%	147	0,04%	352 541	68,36%
katowickie	629 719	34,49%	635 729	34,82%	195 409	10,70%	96 789	5,30%	15 609	0,86%	87 818	4,81%	67 379	3,69%	48 093	2,63%	14 842	0,81%	28 595	1,57%	2850	0,16%	2021	0,11%	704	0,04%	1 849 950	63,39%
kieleckie	225 389	45,00%	107 683	21,50%	39 735	7,93%	34 006	6,79%	43 444	8,67%	19 539	3,90%	9006	1,80%	8340	1,67%	8181	1,63%	4224	0,84%	828	0,17%	340	0,07%	180	0,04%	510 640	61,35%
konińskie	94 339	45,13%	49 378	23,62%	16 626	7,95%	12 948	6,19%	15 381	7,36%	5848	2,80%	3908	1,87%	2948	1,41%	5159	2,47%	1903	0,91%	328	0,16%	140	0,07%	110	0,05%	213 734	62,98%
koszalińskie	117 724	50,29%	51 481	21,99%	25 027	10,69%	8487	3,63%	4019	1,72%	9175	3,92%	5226	2,23%	4743	2,03%	5537	2,37%	2138	0,91%	312	0,13%	123	0,05%	94	0,04%	237 981	64,31%
krakowskie	133 161	21,71%	288 369	47,01%	64 291	10,48%	38 732	6,31%	16 297	2,66%	24 676	4,02%	18 881	3,08%	18 969	3,09%	3807	0,62%	5276	0,86%	487	0,08%	321	0,05%	188	0,03%	623 042	66,83%
krośnieńskie	53 121	24,29%	95 078	43,48%	16 442	7,52%	23 481	10,74%	9784	4,47%	5740	2,62%	5205	2,38%	3316	1,52%	3739	1,71%	2168	0,99%	339	0,16%	166	0,08%	91	0,04%	223 617	62,95%
legnickie	107 298	46,03%	58 223	24,98%	22 968	9,85%	11 553	4,96%	5038	2,16%	10 622	4,56%	6195	2,66%	4574	1,96%	3187	1,37%	2777	1,19%	412	0,18%	190	0,08%	68	0,03%	237 456	64,20%
leszczyńskie	89 180	46,74%	43 029	22,55%	19 491	10,22%	6899	3,62%	11 498	6,03%	5931	3,11%	4940	2,59%	3369	1,77%	4551	2,39%	1398	0,73%	289	0,15%	150	0,08%	81	0,04%	195 468	70,51%
lubelskie	150 347	31,25%	145 164	30,17%	34 382	7,15%	48 797	10,14%	46 772	9,72%	14 107	2,93%	12 100	2,52%	13 799	2,87%	8095	1,68%	6295	1,31%	804	0,17%	275	0,06%	151	0,03%	489 698	65,20%
łomżyńskie	35 353	23,84%	60 549	40,82%	7123	4,80%	18 942	12,77%	13 692	9,23%	3022	2,04%	2840	1,91%	1805	1,22%	3064	2,07%	1528	1,03%	238	0,16%	94	0,06%	68	0,05%	151 703	60,96%
łódzkie	214 052	36,80%	180 774	31,08%	60 070	10,33%	38 718	6,66%	8616	1,48%	25 841	4,44%	13 906	2,39%	23 663	4,07%	4340	0,75%	10 213	1,76%	858	0,15%	345	0,06%	191	0,03%	588 973	66,91%
nowosądeckie	48 637	15,35%	193 723	61,16%	17 540	5,54%	20 816	6,57%	9673	3,05%	6560	2,07%	9553	3,02%	4126	1,30%	3123	0,99%	2339	0,74%	331	0,10%	211	0,07%	141	0,04%	324 031	64,47%
olsztyńskie	151 698	45,11%	75 013	22,30%	41 167	12,24%	18 437	5,47%	9804	2,92%	12 762	3,79%	8491	2,52%	7489	2,23%	5289	1,57%	4942	1,47%	758	0,23%	321	0,10%	140	0,04%	343 278	63,49%
opolskie	126 406	30,89%	163 115	39,86%	44 118	10,78%	20 272	4,95%	7842	1,92%	11 598	2,83%	15 350	3,75%	9070	2,22%	5040	1,23%	5279	1,29%	662	0,16%	321	0,08%	196	0,05%	419 028	56,52%
ostrołęckie	51 182	30,97%	58 361	35,31%	8912	5,39%	16 501	9,98%	14 843	8,98%	3491	2,11%	3754	2,27%	2570	1,56%	3419	2,07%	1627	0,98%	374	0,23%	131	0,08%	94	0,06%	169 453	59,40%
pilskie	107 080	46,18%	57 806	24,93%	24 813	10,70%	8165	3,52%	8928	3,85%	7849	3,39%	6138	2,65%	4046	1,75%	4397	1,90%	1951	0,84%	431	0,19%	159	0,07%	89	0,04%	237 499	69,15%
piotrkowskie	103 779	35,96%	86 077	29,82%	18 344	6,36%	28 189	9,77%	23 111	8,01%	8636	2,99%	5699	1,97%	5215	1,81%	5328	1,85%	3331	1,15%	577	0,20%	214	0,07%	135	0,05%	295 443	62,82%
płockie	97 316	42,04%	46 995	20,30%	14 922	6,45%	17 304	7,47%	35 705	15,42%	6194	2,68%	3748	1,62%	3373	1,46%	3442	1,49%	1980	0,86%	327	0,14%	115	0,05%	83	0,04%	236 188	62,33%
poznańskie	268 802	39,07%	216 282	31,44%	80 422	11,69%	25 535	3,71%	17 094	2,48%	26 385	3,84%	19 205	2,79%	19 933	2,90%	7639	1,11%	5204	0,76%	819	0,12%	382	0,06%	247	0,04%	699 957	70,95%
przemyskie	46 374	26,41%	73 480	41,84%	10 972	6,25%	14 138	8,05%	16 383	9,33%	3483	1,98%	4415	2,51%	2137	1,22%	2653	1,51%	1188	0,68%	233	0,13%	97	0,06%	64	0,04%	179 742	61,41%
radomskie	106 097	32,56%	104 266	32,00%	17 584	5,40%	30 724	9,43%	37 304	11,45%	8873	2,72%	5266	1,62%	6443	1,98%	5089	1,56%	3226	0,99%	594	0,18%	262	0,08%	153	0,05%	332 789	61,34%
rzeszowskie	66 273	19,38%	166 851	48,79%	19 862	5,81%	45 213	13,22%	14 485	4,24%	8873	2,72%	8120	2,37%	5257	1,54%	3986	1,17%	2366	0,69%	411	0,12%	229	0,07%	119	0,03%	349 168	67,17%
siedleckie	84 610	30,21%	90 327	32,25%	13 339	4,76%	28 983	10,35%	36 602	13,07%	6717	2,40%	5737	2,05%	4356	1,56%	5560	1,99%	2959	1,06%	569	0,20%	198	0,07%	136	0,05%	286 909	61,10%
sieradzkie	76 681	41,10%	42 670	22,87%	12 317	6,60%	12 853	6,89%	23 317	12,50%	6307	3,38%	3629	1,95%	3009	1,61%	3392	1,82%	1895	1,02%	310	0,17%	134	0,07%	60	0,03%	190 684	63,45%
skierniewickie	62 926	34,93%	47 202	26,21%	10 718	5,95%	15 840	8,79%	26 099	14,49%	5130	2,85%	3614	2,01%	3341	1,85%	2491	1,38%	2258	1,25%	316	0,18%	103	0,06%	86	0,05%	184 684	59,97%
słupskie	86 537	46,88%	46 264	25,07%	19 174	10,39%	6547	3,55%	3473	1,88%	6877	3,73%	5139	2,78%	3842	2,08%	4236	2,30%	1927	1,04%	349	0,19%	125	0,07%	84	0,05%	188 644	64,20%
suwalskie	76 050	39,21%	51 815	26,71%	19 041	9,82%	13 522	6,97%	9694	5,00%	5943	3,06%	5378	2,77%	4209	2,17%	4523	2,33%	3086	1,59%	454	0,23%	159	0,08%	89	0,04%	198 169	59,11%
szczecińskie	187 147	41,27%	118 063	26,04%	53 327	11,76%	27 701	6,11%	5590	1,23%	20 520	4,53%	13 378	2,95%	14 948	3,30%	5976	1,32%	5700	1,26%	644	0,14%	264	0,06%	169	0,04%	460 618	63,30%
tarnobrzeskie	88 299	33,55%	82 397	31,31%	12 467	4,74%	27 160	10,32%	29 279	11,13%	6936	2,64%	5436	2,07%	4065	1,54%	4475	1,70%	1948	0,74%	442	0,17%	179	0,07%	95	0,04%	269 482	62,64%
tarnowskie	56 144	18,86%	151 705	50,97%	17 954	6,03%	25 965	8,72%	18 591	6,25%	6830	2,29%	9249	3,11%	4500	1,51%	3852	1,29%	2213	0,74%	349	0,12%	211	0,07%	96	0,02%	305 094	63,66%
toruńskie	129 789	42,57%	82 432	27,04%	33 314	10,93%	14 302	4,69%	10 759	3,53%	11 002	3,61%	7885	2,59%	5952	1,95%	6056	1,99%	2573	0,84%	497	0,16%	187	0,06%	116	0,04%	310 800	64,58%
wałbrzyskie	149 866	45,35%	88 120	26,67%	37 155	11,24%	12 494	3,78%	5243	1,59%	14 715	4,45%	7819	2,37%	5988	1,81%	3688	1,12%	4322	1,31%	605	0,18%	311	0,09%	124	0,04%	336 225	61,65%
warszawskie	343 714	25,50%	508 808	37,75%	164 641	12,22%	142 900	10,60%	15 857	1,18%	51 016	3,79%	41 569	3,08%	53 146	3,94%	5682	0,42%	17 977	1,33%	1514	0,11%	521	0,04%	390	0,03%	1 362 643	69,43%
włocławskie	97 645	51,97%	40 405	21,50%	13 014	6,93%	8581	4,57%	11 469	6,10%	5654	3,01%	3104	1,65%	2545	1,35%	3475	1,85%	1510	0,80%	303	0,16%	127	0,07%	68	0,04%	192 227	61,13%
wrocławskie	183 239	33,63%	188 112	34,53%	71 268	13,08%	32 428	5,95%	8696	1,60%	21 638	3,97%	14 241	2,61%	13 751	2,52%	4881	0,90%	5434	1,00%	691	0,13%	307	0,06%	170	0,03%	552 529	65,20%
zamojskie	71 043	32,41%	60 705	27,70%	9706	4,43%	21 662	9,88%	38 284	17,47%	3908	1,78%	3479	1,59%	2493	1,14%	5521	2,52%	1784	0,81%	394	0,18%	138	0,06%	53	0,02%	224 320	62,83%
zielonogórskie	142 480	46,86%	80 290	26,41%	31 051	10,21%	10 321	3,39%	6569	2,16%	11 165	3,67%	7778	2,56%	6300	2,07%	3957	1,30%	3177	1,04%	565	0,19%	231	0,08%	142	0,05%	310 392	64,75%
Polska	6 275 670	35,11%	5 917 328	33,11%	1 646 946	9,22%	1 225 453	6,86%	770 419	4,31%	631 432	3,53%	492 628	2,76%	428 969	2,40%	235 797	1,32%	201 033	1,12%	27 259	0,15%	12 591	0,07%	6825	0,04%	18 203 218	64,70%

Pod względem województw w pierwszej turze głosowania Aleksander Kwaśniewski uzyskał największe poparcie w 33 spośród 49; największy odsetek padł w województwie włocławskim, gdzie głosowało na niego prawie 52% okolicznych mieszkańców. Lech Wałęsa zdominował głosowanie w 16 innych województwach, a największym poparciem cieszył się w województwie nowosądeckim – 61,16%, co było najwyższym współczynnikiem ze wszysztkich kandydatów we wszystkich województwach.

Zwycięzcy pierwszej tury w województwach

Zwycięzcy pierwszej tury w gminach

Kandydaci, którzy zrezygnowali:
Zdjęcie	Imię i nazwisko	Wiek	Partia wystawiająca kandydata
	Lech Kaczyński	46	Porozumienie Centrum
	Marek Markiewicz	43	Partia Republikanie
	Leszek Moczulski	65	Konfederacja Polski Niepodległej
	Bogdan Pawłowski	50

II tura

W drugiej turze wyborów o urząd prezydenta ubiegali się Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski. Sondaże przeprowadzone bezpośrednio po I turze wyborów wykazywały różnicę 1–2% głosów. Jednak większość ankietowanych (55%) była przekonana o zwycięstwie urzędującego prezydenta^[10].

Kampania wyborcza uległa zaostrzeniu. Sztab wyborczy Lecha Wałęsy zaatakował Aleksandra Kwaśniewskiego za zatajenie nieukończenia studiów wyższych i obrony pracy magisterskiej. Aleksander Kwaśniewski oświadczył następnie, że obronił pracę na Uniwersytecie Gdańskim, czemu zaprzeczyły władze uczelni. Pomimo to minister sprawiedliwości skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o ustalenie pojęcia „wyższe wykształcenie”^[5]. Kandydata SLD w negatywnym świetle postawiła sprawa zatajenia w deklaracji majątkowej akcji Towarzystwa Ubezpieczeniowo-Reasekuracyjnego „Polisa”^[11]. Odpowiedzią sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego było oskarżenie Lecha Wałęsy o niezapłacenie podatku od miliona dolarów, który otrzymał od firmy Warner Bros. Wiarygodność Lecha Wałesy starano się skompromitować sprawą oszusta-recydywisty Andrzeja Pastwy. Podając się za szefa komitetu wyborczego prezydenta, uzyskał on pomoc organizacyjną Komendanta Warszawskiej Policji^[11].

Debaty

Przed drugą turą wyborów doszło do dwóch debat pomiędzy kandydatami. Debatę transmitowało Polskie Radio i Telewizja Polska. Pierwsza z nich odbyła się 12 listopada. Tuż przed początkiem debaty kandydat SLD wręczył prezydentowi swoje oświadczenie majątkowe i zaapelował, aby prezydent uczynił to samo^[10].

Podczas debaty Aleksander Kwaśniewski przedstawiał się jako człowiek kompromisu, natomiast Lech Wałęsa przypuścił atak na lidera SLD. Lechowi Wałęsie nie udało się osiągnąć celów, jakimi były pozyskanie wyborców Jana Olszewskiego oraz wyprowadzenie kontrkandydata z równowagi^[10]. Po zakończeniu pierwszej debaty prezydent zareagował emocjonalnie na propozycję podania ręki Aleksandrowi Kwaśniewskiemu^[12].

Podczas debaty 15 listopada prezydent był bardziej opanowany^[12], mimo to nie zdołał jednak zniwelować skutków błędów z pierwszej debaty. Według badań CBOS 76% ankietowanych uznało, że Aleksander Kwaśniewski zachęcił ich do głosowania na siebie. Natomiast Lech Wałęsa zachęcił 27% badanych. Sytuację prezydenta pogorszył również brak możliwości głosowania przez Polaków za granicą^[13].

Kandydaci i wyniki

Kandydaci:
Zdjęcie	Imię i nazwisko	Wiek	Przynależność partyjna	Głosy	Procent
	Aleksander Kwaśniewski	41	Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej	9 704 439	51,72%
	Lech Wałęsa	52	bezpartyjny	9 058 176	48,28%

Wyniki drugiej tury według województw.

Wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich w Polsce w 1995 w powiatach (według stanu po reformie z 1999).

Zwycięzcy drugiej tury w gminach

Województwo	Aleksander Kwaśniewski		Lech Wałęsa		Frekwencja
	#	%	#	%	#	%
bialskopodlaskie	80 264	55,22%	65 079	44,78%	148 493	67,79%
białostockie	166 484	48,06%	179 895	51,94%	352 990	68,92%
bielskie	177 618	38,06%	289 119	61,94%	476 157	72,20%
bydgoskie	356 277	61,55%	222 519	38,45%	590 935	72,93%
chełmskie	74 166	64,26%	41 244	35,74%	117 644	65,71%
ciechanowskie	132 493	66,60%	66 450	33,40%	202 872	65,60%
częstochowskie	225 366	58,16%	162 125	41,84%	395 481	68,84%
elbląskie	141 092	63,38%	81 521	36,62%	226 798	66,64%
gdańskie	256 442	35,00%	476 206	65,00%	748 141	70,52%
gorzowskie	162 060	66,59%	81 307	33,41%	247 680	68,34%
jeleniogórskie	152 730	61,65%	95 005	38,35%	252 196	66,36%
kaliskie	229 157	63,15%	133 719	36,85%	370 774	71,97%
katowickie	918 180	49,31%	943 862	50,69%	1 895 077	64,92%
kieleckie	361 368	66,74%	180 115	33,26%	551 729	66,41%
konińskie	147 587	65,72%	76 979	34,28%	229 425	67,59%
koszalińskie	171 192	67,82%	81 246	32,18%	256 565	69,19%
krakowskie	207 682	32,58%	429 713	67,42%	649 855	69,48%
krośnieńskie	92 774	38,76%	146 593	61,24%	244 824	69,06%
legnickie	158 383	63,93%	89 373	36,07%	251 956	68,18%
leszczyńskie	133 246	67,21%	65 004	32,79%	202 704	73,12%
lubelskie	257 943	51,68%	241 219	48,32%	509 934	67,68%
łomżyńskie	64 479	41,82%	89 721	58,18%	157 979	63,62%
łódzkie	315 540	52,29%	287 959	47,71%	616 026	70,10%
nowosądeckie	82 593	23,47%	269 365	76,53%	359 228	71,44%
olsztyńskie	236 849	66,00%	122 040	34,00%	366 035	67,57%
opolskie	196 973	44,22%	248 434	55,78%	454 300	61,31%
ostrołęckie	89 424	49,88%	89 870	50,12%	183 467	64,46%
pilskie	158 324	64,63%	86 629	35,37%	250 140	72,92%
piotrkowskie	170 878	55,94%	134 576	44,06%	312 211	66,49%
płockie	165 573	67,56%	79 491	32,44%	250 253	66,14%
poznańskie	384 505	54,39%	322 414	45,61%	722 081	73,15%
przemyskie	83 644	42,45%	113 407	57,55%	201 173	68,77%
radomskie	184 878	53,07%	163 495	46,93%	355 529	65,62%
rzeszowskie	111 593	30,87%	249 910	69,13%	370 571	71,35%
siedleckie	152 258	51,40%	143 944	48,60%	303 337	64,73%
sieradzkie	129 451	64,84%	70 211	35,16%	204 102	68,08%
skierniewickie	113 272	58,87%	79 138	41,13%	197 131	63,93%
słupskie	128 958	65,10%	69 129	34,90%	201 805	68,47%
suwalskie	127 187	60,97%	81 425	39,03%	212 739	63,27%
szczecińskie	280 560	58,36%	200 219	41,64%	489 708	67,50%
tarnobrzeskie	148 314	53,36%	129 618	46,64%	283 944	66,11%
tarnowskie	96 998	30,14%	224 795	69,86%	329 730	68,94%
toruńskie	197 256	60,71%	127 646	39,29%	331 542	68,65%
wałbrzyskie	225 041	62,29%	136 229	37,71%	367 635	67,47%
warszawskie	492 172	37,76%	811 093	62,24%	1 332 926	70,45%
włocławskie	146 835	69,98%	63 004	30,02%	214 171	68,08%
wrocławskie	276 067	48,24%	296 206	51,76%	583 221	68,63%
zamojskie	132 107	56,10%	103 386	43,90%	240 416	67,59%
zielonogórskie	210 206	64,34%	116 529	35,66%	332 866	69,44%
Polska	9 704 439	51,72%	9 058 176	48,28%	19 146 496	68,23%

Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze głosowania, przeprowadzonej w dniu 19 listopada 1995

W ponownym głosowaniu geograficzna mapa zwycięzców pozostawała prawie taka sama. Jedynym województwem, gdzie w porównaniu do pierwszej tury najwięcej ważnych głosów zdobył inny kandydat, było województwo siedleckie. Tam 5 listopada najwięcej głosów przypadło na Lecha Wałęsę, zaś 19 listopada wygrał Aleksander Kwaśniewski. W związku z tym kandydat lewicy uzyskał większe zaufanie wyborców w 34 województwach, podczas gdy dotychczasowy prezydent – w 15.

Po wyborach do Sądu Najwyższego na podstawie przepisów ordynacji wyborczej wyborcy zgłaszali protesty z powodu podania przez Aleksandra Kwaśniewskiego fałszywych informacji o swoim wykształceniu. Jedyny oficjalny dokument, jakim było obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej, zawierało informację podaną przez Aleksandra Kwaśniewskiego, że posiada wykształcenie wyższe. Sąd Najwyższy w Izbie Administracyjnej uchwałą z 9 grudnia 1995 podjętą stosunkiem głosów 12:5^[14] uznał, że nie mogło to wpłynąć na wynik wyborów, oddalił zgłaszane protesty, a wybory uznał za ważne.

Przypisy

1. Dz.U. z 1995 r. nr 103, poz. 509.
2. Dudek 2013 ↓, s. 334.
3. Dudek 2013 ↓, s. 340.
4. Dudek 2013 ↓, s. 335.
5. Dudek 2013 ↓, s. 336.
6. Dudek 2013 ↓, s. 337.
7. Dudek 2013 ↓, s. 338.
8. Dudek 2013 ↓, s. 339.
9. Bogdan Borowik: Partie konserwatywne w Polsce 1989–2001. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011, s. 247. ISBN 978-83-227-3158-1.
10. Dudek 2013 ↓, s. 345.
11. Dudek 2013 ↓, s. 344.
12. Dudek 2013 ↓, s. 346.
13. Dudek 2013 ↓, s. 347.
14. Wymagana zwykła większość głosów w 17 osobowym składzie izby.

Bibliografia

• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 listopada 1995 r. o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 5 listopada 1995 r., Dz. U. Nr 126, poz. 604. bankier.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-28)].
• Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2012. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.