Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wróbel żółtogardły[3] (Gymnoris xanthocollis) – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje od południowo-wschodniej Turcji po Indie i południowy Nepal. Częściowo wędrowny. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Gymnoris xanthocollis[1] | |||
(Burton, 1838) | |||
Samiec sfotografowany w Nagpur, w Indiach | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
wróbel żółtogardły | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
Po raz pierwszy gatunek opisał Edward Burton. Wzmianka o tym ptaku ukazała się w A catalogue of the Collection of Mammalia and Birds in the Museum of the Army Medical Department, at Fort Pitt, Chatham w 1838. Zawierała jedynie nadaną przez Burtona nazwę Fringilla xanthocollis oraz miejsce odłowienia holotypu – północne Indie. Według autora nie był on pierwszy wspominając o tym gatunku i miał o nim wspomnieć już James Franklin w 1830[4] lub 1831. Nadał mu nazwę Fringilla flavicollis. Była ona już wcześniej użyta przez Gmelina w 1789, jednak odnosiła się do innego gatunku, łuszczyka czarnogardłego (Spiza americana). Nazwa użyta przez Burtona jest więc nomen novum dla nazwy użytej przez Franklina[5].
Obecnie (2021) wróbel żółtogardły umieszczany jest przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny w rodzaju Gymnoris[6]; przez innych systematyków bywa włączany do Petronia. G. xanthocollis tworzy nadgatunek z wróblem ubogim (G. pyrgita), niekiedy te dwa ptaki bywają uznawane za konspecyficzne[7]. Wyróżniono dwa podgatunki wróbla żółtogardłego – nominatywny oraz G. x. transfuga[7][6][5]. Drugi z nich został opisany przez Harterta w 1904; opis ukazał się w Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische.... Holotyp pochodził z Beludżystanu i został odłowiony 2 marca 1901[8].
IOC wyróżnia następujące podgatunki[6]:
Częściowo wędrowny. Wędrujące ptaki stwierdzono w Kuwejcie, zimą – w Omanie; dwukrotnie zabłąkany osobnik został stwierdzony na Malcie (w listopadzie 1912 i w marcu 1971), raz w Izraelu (maj 1982), we wschodniej Arabii Saudyjskiej, w Bahrajnie i na Sri Lance (październik 1876). Ptaki z Turcji, Iraku, wschodniego Afganistanu i północno-zachodnich Indii migrują na południe, wschód lub południowy wschód, by zimować w Indiach[9].
Długość ciała wynosi 12,5–14 cm, masa ciała – 14–20 g[7]. Charakterystycznymi elementami upierzenia są: żółta plama na białym gardle, kasztanowa plama na ramieniu i podwójny pasek skrzydłowy; do tego rozpoznanie dorosłego samca w szacie godowej ułatwia ostro zakończony, czarny dziób. Samce w szacie spoczynkowej, samice oraz osobniki młodociane mają dziób jasnobrązowy[10].
Ptaki obojga płci są podobne, lecz możliwe do rozróżnienia. Głowa i wierzch ciała po kuper i pokrywy nadogonowe szare, jaśniejsze lub płowoszare w znoszonym upierzeniu. Ogon stosunkowo krótki, ciemnoszary, cienko obrzeżony płowo lub jasnoszaro. Pokrywy skrzydłowe mniejsze intensywnie brązowe lub kasztanowe u samca, brązowe lub szarobrązowe u samicy. Często te barwne pokrywy są zasłonięte przez barkówki. Pokrywy skrzydłowe średnie szarobrązowe u nasady, mają szerokie, białe zakończenia (u samicy płowe). Pokrywy skrzydłowe większe ciemnoszare, na końcu jaśniejsze i zwieńczone płową lub białawą plamką. Skrzydełko i pokrywy pierwszego rzędu ciemnobrązowe (wspomniane pokrywy jaśniejsze u nasady). Lotki ciemnobrązowe lub szarobrązowe; lotki II rzędu wyróżniają się jasnopłowymi lub szaropłowymi krawędziami. Kantarek i pasek oczny ciemnoszare; brew jedynie delikatnie zarysowana. Policzki i pokrywy uszne szare lub w kolorze grzbietu. Broda, gardło i jego boki brudnobiałe. W niższej części gardła znajduje się jaskrawożółta plama, u samicy mniejsza lub w ogóle niewystępująca. Pierś i boki pokrywa jasnoszary nalot. Brzuch, okolice kloaki i pokrywy podogonowe białe lub płowobiałe. Dziób stosunkowo długi i smukły, jak na wróbla. Nogi i stopy szare lub szarobrązowe[9].
Osobniki podgatunku G. x. transfuga cechuje bardziej piaskowoszare upierzenie niż u ptaków podgatunku nominatywnego; do tego cechuje je jaśniejsza kasztanowa plama na skrzydle i jaśniejsze końcówki pokryw skrzydłowych. Mają również jaśniejszy przód głowy z lepiej widoczną brwią. W terenie te różnice nie są jednak bardzo zauważalne[9].
Wymiary szczegółowe, w milimetrach[11]:
Długość dzioba | D. skrzydła | D. ogona | D. skoku | |
---|---|---|---|---|
3♂ | 14–14,5 | 79,5–85 | 46–52 | 16,5–17,5 |
3♀ | 14,5–15 | 78–80 | 43,5–50 | 16,5–18,5 |
Środowiskiem życia wróbli żółtogardłych są otwarte tereny i niskie wzgórza z drzewami oraz zadrzewione doliny rzeczne. Zamieszkują również obszary upraw z porozrzucanymi drzewami lub żywopłotami, wsie oraz tereny zamieszkałe przez człowieka, jeśli są na nich ogrody[12]. Zasiedla różnorodne lasy i obszary zadrzewione – suche lasy, dżunglę, zakrzewienia, zagajniki, oazy, przebywa również na daktylowcach. Zwykle wróble żółtogardłe przebywają w parach lub małych grupach, poza sezonem lęgowym w stadach do 100 osobników. Niekiedy pojawia się w stadach mieszanych z wróblami zwyczajnymi (Passer domesticus) lub trznadlami czarnogłowymi (Emberiza melanocephala). Odpoczywa zbiorowo w żywopłotach i w gałęziach głogu[9].
Ptaki tego gatunku żerują na materii roślinnej, głównie ziarnach (również roślin uprawnych), do tego zjadają niewielkie jagody i nektar[12], o czym świadczy ubrudzone na żółto czoło. W sezonie lęgowym uzupełniają dietę owadami[12], takimi jak mrówki, ryjkowce i inne chrząszcze oraz gąsienice[9].
Na tereny lęgowe wróble żółtogardłe przybywają od marca do maja, odlatują od września (wyjątkowo sierpnia) do listopada[9]. Nie wiadomo, w jakim okresie gniazdują te ptaki w Europie (w Turcji). W Iraku lęgną się od końca kwietnia do końca czerwca[12], w Afganistanie od kwietnia do czerwca[7]. Według Harterta w Indiach okres lęgowy trwa od marca do lipca[8].
Gniazdo może mieć formę zarówno poduszeczki z włosia, piór i trawy, jak i niechlujnej masy suchej trawy, wełny i włosia, wyściełanej piórami; takie gniazdo zapełnia otwór, w którym zostało umieszczone. Zwykle znajduje się w osłoniętym miejscu, jak szczelina w drzewie, otwór w ścianie lub budynku albo stare gniazdo innego ptaka[12]. Gniazdo buduje samica[7]. W zniesieniu 3 lub 4 jaja[12][8] o wymiarach blisko 18 na 14 mm[8]. W ciągu roku ptaki te wyprowadzają dwa lęgi[7].
IUCN uznaje wróbla żółtogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku (stan w 2016)[13]. Populacja w Europie w 2015, według BirdLife International, mogła liczyć od 500 do 2000 par[12][uwaga 1]. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[2][13].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.