Wilczków (powiat wrocławski)

Wilczków (niem. Wiltschau, po 1937 Herdhausen^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Żórawina. Wieś ma charakter owalnicowy (typu Angerdorf(inne języki))^[5].

Wilczków

wieś
Kościół Wniebowzięcia NMP w Wilczkowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wrocławski
Gmina	Żórawina
Liczba ludności (2017)	379[1]
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	55-020[2]
Tablice rejestracyjne	DWR
SIMC	0884803
Położenie na mapie gminy Żórawina Wilczków
Położenie na mapie Polski Wilczków
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wilczków
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego Wilczków
50°58′03″N 16°59′05″E[3]

Na terenie wsi znaleziono artefakty kultury ceramiki sznurowej^[6] oraz z I wieku p.n.e^[7].

Nazwa miejscowości (jako Wilkow) poświadczona jest już w 1307 roku, w dokumentach średniowiecznych pojawia się także jako Wilzow (1318) i Wilczow (1360)^[8], choć inne źródła podają za rok najwcześniejszej wzmianki 1521^[5][9]. W 1318 miejscowość, za zgodą księcia Henryka VI Dobrego, nabył Johann von Reste, zamożny wrocławski kupiec i kredytodawca^[10][11]. Jedenaście lat później król Jan Luksemburski dodał do jego domeny dziesięć dużych pól w miejscowości, w zamian za pożyczkę w wysokości 60 marek groszy praskich. Nadanie to było niezgodne z ówczesnym prawem, bowiem król Jan dokonał go jeszcze za życia księcia Henryka^[11].

W 1375 dobra w Wilczkowie kupił Johannes Rothe, w którego rodzinie wieś pozostała przynajmniej do XVI wieku^[12].

W połowie XIX wieku miejscowość należała do Grafa Louisa von Schlabrendorf. W 1845 znajdowało się w niej 45 domostw zamieszkanych przez 464 mieszkańców. Większość stanowili ewangelicy, ale we wsi mieszkało także 83 katolików. Miejscowość posiadała również pałac^[8], a także kościół ewangelicki (ufundowany w 1743)^[8][13]. W miejscowym kościele odprawiano polskie msze ewangelickie do około 1814, a sama wieś zachowała częściowo polski charakter do początku XIX w.

W czasie II wojny światowej dwór we wsi został skonfiskowany i na przełomie 1944 i 1945 część zabudowań zamieniono w magazyny. Przeniesiono do nich m.in. archiwa stacji nasłuchowych niemieckiego wywiadu dotyczące Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, dotąd składowane w koszarach artylerii przeciwlotniczej w Hartlieb (dzisiejsze Partynice), gdzie groziło im zniszczenie wskutek nalotu bombowego. 20 stycznia 1945 archiwum zostało zniszczone wobec postępów radzieckiej ofensywy, która wkrótce potem doprowadziła do oblężenia Wrocławia^[14].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[15]:

• kościół ewangelicki, brak decyzji w NID
• kościół fil. pw. Wniebowzięcia NMP, z XIV w.

Zobacz też

• Wilczków
• Wilczkowo
• Wilczkowice
• Dąb Wilczek

Przypisy

1. Gmina Żórawina – Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach na przestrzeni lat 2005-2017. Gmina Żórawina, 2017. [dostęp 2018-02-15]. (pol.).
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1469 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 147828
4. JózefJ. Domański JózefJ., Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego, Państwowe Wydawn. Naukowe, 1967, s. 107 [dostęp 2017-11-29] (pol.).
5. KurtK. Degen KurtK., Die Bau-und Kunstdenkmäler des LandKreises Breslau, Verlag Wolfgang Weidlich, 1965, s. 326-330 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
6. RolandR. Schroeder RolandR., Die Nordgruppe der Oderschnurkeramik, Walter de Gruyter, 1952, s. 80-81, ISBN 978-3-11-084362-0 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
7. EugeniuszE. Konik EugeniuszE., Śląsk starożytny a imperium rzymskie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1959, s. 203 [dostęp 2017-11-29] (pol.).
8. Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabetisch-statistisch- topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuss. Provinz Schlesien, Breslau: Graß, Barth und Co., 1845, s. 748 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
9. Prawdopodobnie jest to omyłka w druku, bowiem autor w następnym zdaniu opisuje nadania w okolicach miejscowości, poczynione przez Bolesława III Rozrzutnego na rzecz Joannitów
10. OskarO. Pusch OskarO., Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741, Auslieferung, Forschungsstelle Ostmitteleuropa, 1991, s. 44-45, ISBN 978-3-923293-31-5 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
11. RomanR. Zaoral RomanR., Money and Finance in Central Europe during the Later Middle Ages, Springer, 29 kwietnia 2016, s. 100-101, ISBN 978-1-137-46023-3 [dostęp 2017-11-29] (ang.).
12. RudolfR. Stein RudolfR., Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau: herausgegeben vom Göttinger Arbeitskreis, Holzner-Verlag, 1963, s. 107-108 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
13. Buchbesprechungen, „Jahrbuch für Schlesische Kirchengeschichte”, 72, Verein für Schlesische Kirchengeschichte; Unser Weg, 1993, s. 249-253, ISSN 0075-2762 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
14. Günther W.G.W. Gellermann Günther W.G.W., Und lauschten für Hitler: Geheime Reichssache; die Abhörzentralen des Dritten Reiches, Bernard & Graefe, 1991, s. 38-40, ISBN 978-3-7637-5899-9 [dostęp 2017-11-29] (niem.).
15. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 237. [dostęp 2012-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].