Loading AI tools
wieś w województwie świętokrzyskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tursko Małe – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Połaniec[3][5].
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
165,5 m n.p.m. |
Liczba ludności (2009) |
174[1] |
Strefa numeracyjna |
15 |
Kod pocztowy |
28-230[2] |
Tablice rejestracyjne |
TSZ |
SIMC |
0803785[3] |
Położenie na mapie gminy Połaniec | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |
Położenie na mapie powiatu staszowskiego | |
50°26′49″N 21°20′50″E[4] |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
W latach 1867–1954 w granicach administracyjnych gminy Tursko (natenczas dzieliła się na: wioskę, osadę szkatułową i folwark); a w granicach obecnej gminy Połaniec dopiero od 1 stycznia 1973 roku po reaktywacji gmin w miejsce gromad.
Wieś Tursko była widownią jednej z ważniejszych walk z Tatarami, a mianowicie w 1241 roku, po zajęciu i zniszczeniu Sandomierza dnia 13 lutego, zwrócili się Tatarzy ku południowi, z zamiarem zajęcia grodu w Połańcu. W tym celu rozłożyli się obozem pod Turskiem. Hufiec małopolski, pod wodzą Włodzimierza wojewody krakowskiego, napadł niespodzianie na obóz tatarski i sprawił wielki zamęt. Korzystając z tego liczni jeńcy porozbiegali się, szukając schronienia w przyległych lasach puszczy strzegomskiej. Tatarzy widząc szczupłe siły atakujących, nabrali otuchy i utrzymali się na swoich stanowiskach, dzięki niekarności rycerstwa polskiego, którego część zajęła się zabieraniem łapów z taboru tatarskiego. Mężną śmiercią zginął między innemi Michał Przedwojowicz. Opowiadanie Długosza o bitwie pod Turskiem opiera się w części na relacyi katalogu biskupów krakowskich, w części na nieznanych źródłach[6]. Tu mamy dylemat historyczny, kiedy dokładnie dokonał się podział na Tursko większe i mniejsze. Bowiem król Kazimierz pozwala Bokszy (Boxae) z Janowic i bratu Janowi przenieść wieś Tursko Małe na prawo niemieckie[7]. „Bogssa” ten był świadkiem sprzedaży części wsi Zdanowa w roku 1362. Tenże Boksza podpisał się na akcie z roku 1371[7] i z roku 1381[7]. Ponadto w Spisie Beneficjów... w tomie II Tursko mniejsze wchodzi w skład ówczesnej parafii Połaniec jako samodzielna wioska. A obie wsie (tj. odpowiednio Tursko: minor i major, czyli mniejsze i większe) są starożytnemi osadami, położonemi przy starym trakcie handlowym i brodzie przez Wisłę, pomiędzy dwoma grodziskami pogranicznemi (w Osieku i Połańcu)[6].
Wieś wymieniana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich w dwóch tomach, pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku.
TURSKO MAŁE, wieś i folwark nad rzeką Wisłą, z lewego brzegu, o 2 wiorsty na zachód-południowy od Turska Wielkiego, należy do parafii Połaniec (o 4 wiorsty na zachód), ma 57 domów, 542 mieszkańców. W roku 1827 było (tu) 58 domów, 398 mieszkańców. Brzegi Wisty są obwałowane dla ochrony niziny nadbrzeżnej od wylewów. Obie wsi (tj. Trusko: minor i major, czyli Tursko: mniejsze i większe) są starożytnemi osadami, położonemi przy starym trakcie handlowym i brodzie przez Wisłę, pomiędzy dwoma grodziskami pogranicznemi (w Osieku i Połańcu).
(...) Tursko Małe, w parafii Połaniec, własność Noska i Spytka herbu Janina, miało 9 łanów kmiecych, 2 folwarki rycerskie, z których dziesięcinę, wartości 2 grzywien, płacono plebanowi w Połańcu (Długosz, L. B., II, 324, 325, 450).
(...) Tursko Małe w roku 1508 wraz z innemi płaciło gr. 22 (poboru). Część Turska należąca do Jana Turskiego płaciła 1 grzywnę (i). 1½ gr. W roku 1578 wieś Tursko (Małe) w parafii Połaniec, własność kasztelana radomskiego Stanisława Tarnowskiego, miało 14 osadników, 3 łany, 8 zagrodników z rolą, 4 zagrodników (bez roli), 5 komorników, 2 rzemieślników (Pawiński, Małp., 169, 458, 459).Bronisław Chlebowski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego..., t. XII[6].
Tursko Małe w 1867 roku wchodziło w skład gminy Tursko, z urzędem gminy w Strużkach. Sądem okręgowym dla gminy był IV Sąd Okręgowy w Staszowie (tam też była stacya pocztowa). Gmina miała 8 781 mórg rozległości ogółem (w tym 5 083 mórg włościańskich) i 4 613 mieszkańców (w tym 1,4 proc. pochodzenia żydowskiego, tj. 63 żydów). W skład gminy wchodziły jeszcze: Antoszówka, Dąbrowa, Luszyca, Matyaszów, Nakol, Niekrasów, Niekurza, Okrągła, Ossala, Pióry, Rudniki, Szwagrów, Strużki, Sworoń, Trzcianka, Tursko Wielkie, Tursko Wola, Zaduska Kępa i Zawada[6].
W 1895 roku ówczesna parafia Połaniec należała do ówczesnego dekanatu sandomierskiego i liczyła wówczas 5 514 dusz[8].
Tursko Małe wieś nad rz. Wisłą, gm. Tursko Wlk. – dm. 61, mk. 386, w tem 6 wyzn. mojż.
Posiada 1-kl. Szkołę Powsz. Jest to starożytna osada. W pobliżu był bród przez Wisłę. W połowie XV w. własność Noska i Spytka h. Janina, zaś w połowie XVI wieku Jana Turskiego. Był tu zamek z kaplicą, z którego nic nie pozostało jedynie figura św. Michała przed kościołem w Niekrasowie (ob).
We wsi znajduje się oryginalna kapliczka drewniana.
Tursko Małe folw. gm. Tursko Wlk. – dm. 4. mk.126, w tem 9 wyzn. mojż.
Należy do dóbr ks. Radziwiłła.Wacław Skarbimir Laskowski, Słownik krajoznawczy miejscowości powiatu sandomierskiego[9].
Współczesna struktura demograficzna wioski Tursko Małe na podstawie danych z lat 1995-2009 według roczników GUS, z prezentacją danych z 2002 roku[10]:
WYSZCZEGÓLNIENIE | J. m. |
POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w przedziałach wiekowych w 2002 roku) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
OGÓŁEM | 0-9 | 10-19 | 20-29 | 30-39 | 40-49 | 50-59 | 60-69 | 70-79 | 80+ | ||||||
I. | OGÓŁEM | os. | 205 | 23 | 42 | 30 | 15 | 38 | 15 | 12 | 25 | 5 | |||
– | odsetek | % | 100 | 11,2 | 20,5 | 14,6 | 7,3 | 18,5 | 7,3 | 5,9 | 12,2 | 2,5 | |||
1. | WEDŁUG PŁCI | ||||||||||||||
A. | Mężczyzn | os. | 100 | 10 | 22 | 13 | 6 | 21 | 9 | 5 | 13 | 1 | |||
– | odsetek | % | 48,8 | 4,9 | 10,7 | 6,3 | 2,9 | 10,2 | 4,4 | 2,6 | 6,3 | 0,5 | |||
B. | Kobiet | os. | 105 | 13 | 20 | 17 | 9 | 17 | 6 | 7 | 12 | 4 | |||
– | odsetek | % | 51,2 | 6,3 | 9,8 | 8,3 | 4,4 | 8,3 | 2,9 | 3,3 | 5,9 | 2 |
WYSZCZEGÓLNIENIE | J. m. |
POPULACJA MIESZKAŃCÓW (w grupach wiekowych w 2002 roku) | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
OGÓŁEM | Mężczyzn | Kobiet | |||||||||||||||||
I. | OGÓŁEM | os. | 205 | 100 | 105 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 100 | 48,8 | 51,2 | ||||||||||||||
1. | W WIEKU | ||||||||||||||||||
A. | Przedprodukcyjnym | os. | 54 | 26 | 28 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 26,4 | 12,7 | 13,7 | ||||||||||||||
B. | Produkcyjnym | os. | 111 | 57 | 54 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 54,1 | 27,8 | 26,3 | ||||||||||||||
a. | mobilnym | os. | 77 | 37 | 40 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 37,5 | 18 | 19,5 | ||||||||||||||
b. | niemobilnym | os. | 34 | 20 | 14 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 16,6 | 9,8 | 6,8 | ||||||||||||||
C. | Poprodukcyjnym | os. | 40 | 17 | 23 | ||||||||||||||
– | odsetek | % | 19,5 | 8,3 | 11,2 |
Rysunek 1.1 Piramida populacji – struktura płci i wieku wioski
W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Turska Małego zawarty w tabeli 1[11].
Nazwa wsi – miasta | Nazwy części wsi – miasta |
Nazwy obiektów fizjograficznych – charakter obiektu |
---|---|---|
I. Gromada TURSKO WIELKIE | ||
|
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.