Loading AI tools
amerykański matematyk i terrorysta Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ted Kaczynski, właśc. Theodore John Kaczynski, ps. Unabomber (ur. 22 maja 1942 w Chicago, zm. 10 czerwca 2023 w Butner[1]) – amerykański matematyk, terrorysta i seryjny morderca motywujący swoje działania sprzeciwem wobec społeczeństwa i cywilizacji opartych na nowoczesnej technice. Przydomek Unabomber powstał z kryptonimu UNABOM (ang. university and airline bombings), który agenci Federalnego Biura Śledczego (FBI) nadali sprawie Theodore’a Kaczynskiego.
 Theodore Kaczynski (1996) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Theodore John Kaczynski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 maja 1942 |
| Data i miejsce śmierci |
10 czerwca 2023 |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
 | |
Pochodził z rodziny o polskich korzeniach (Polakami byli jego dziadkowie)[2]. Jego rodzice byli wychowani jako katolicy, jednak później zadeklarowali się jako ateiści[3]. Od czasów młodości wykazywał ponadprzeciętne zdolności matematyczne, co łączyć można z wysokim IQ – jego iloraz inteligencji wynosił 170 w skali Stanforda-Bineta[4]. W wieku 16 lat rozpoczął studia na Uniwersytecie Harvarda[5]. W tym czasie Kaczynski był uczestnikiem poniżającego eksperymentu psychologicznego dotyczącego odporności na stres oraz dezintegracji osobowości prowadzonego przez psychologa Henry’ego Murraya. To doświadczenie mogło mieć wpływ na jego późniejsze antyspołeczne zachowania[6][7]. W roku 1962 rozpoczął studia na Uniwersytecie Michigan[8] w Ann Arbor. Na tej uczelni obronił doktorat z matematyki. W latach 1967–1969 jako matematyk pełnił funkcję docenta na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Wkrótce zrezygnował z tej posady i pozostawał bezrobotny, żyjąc samotnie bez udogodnień cywilizacyjnych w drewnianej chacie w stanie Montana[5].
Od 1978 do 1995 Kaczynski wysyłał listy-bomby do różnych ludzi, przyjmując filozofię zbliżoną do neoluddyzmu. Zamierzał walczyć w ten sposób ze złem wynikającym – w jego mniemaniu – z postępu technicznego. Swoje bomby wysyłał w starannie wykonanych przez siebie drewnianych pudełkach, oznakowanych literami „FC” (Freedom Club, czyli „klub wolności”). W ciągu prawie 18 lat od jego bomb zginęły trzy osoby, a dwadzieścia dziewięć zostało rannych.
Kaczynski działał bardzo ostrożnie, przez co był długo nieuchwytny. Stał się przedmiotem najdroższego, najdłuższego i najbardziej pracochłonnego w historii FBI śledztwa.
19 września 1995 dzienniki „The New York Times” i „The Washington Post” opublikowały manifest Kaczynskiego: zawierający 35 tysięcy słów esej filozoficzny dotyczący zagrożeń wynikających z postępu technicznego. W Polsce wydało go, pod tytułem Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość, anarchistyczne wydawnictwo „Inny Świat”[9]. Zdaniem Kaczynskiego nowoczesna technika pozbawia człowieka wolności i prowadzi do problemów psychologicznych poprzez pozbawienie go „procesu władzy” – przez co rozumiał indywidualną odpowiedzialność za zaspokojenie podstawowych potrzeb (jedzenia, bezpieczeństwa). Unabomber omawiał też psychologię zwolennika poglądów lewicowych, którego jego zdaniem cechuje kompleks niższości i „naduspołecznienie”.
Do schwytania Unabombera przyczynił się jego brat David, który w poglądach autora rozpoznał poglądy Teda, z którym od wielu lat nie utrzymywał kontaktu. Ted Kaczynski aresztowany został 3 kwietnia 1996, a w 1998 skazano go na karę dożywotniego więzienia. Przed atakami terrorystycznymi z 11 września 2001 Unabomber był symbolem terroryzmu w Stanach Zjednoczonych. Od 1997 Kaczynski przebywał w więzieniu o maksymalnie zaostrzonym rygorze ADX Florence, w stanie Kolorado. W więzieniu tym przebywają osoby uznawane przez amerykańskie władze za skrajnie niebezpieczne, m.in. Eric Rudolph, Ramzi Yousef oraz Timothy McVeigh[10]. Kaczynski zaprzyjaźnił się z McVeighem i prowadził z nim do czasu jego egzekucji rozmowy poświęcone polityce i filozofii[11].
W grudniu 2021 roku z powodów zdrowotnych został przeniesiony do więzienia w Butner, w stanie Karolina Północna[12]. Pod koniec życia chorował na nowotwór[13]. 10 czerwca 2023 roku został znaleziony martwy w swojej celi[14][1]. Niedługo później podano, że przyczyną śmierci było samobójstwo[13][15]. Powiesił się na sznurowadłach na poręczy dla niepełnosprawnych w swoim pokoju[16].
| Rok | Data | Lokalizacja | Ofiary | Obrażenia |
|---|---|---|---|---|
| 1978 | 25–26 maja | Northwestern University, Evanston, Illinois | Terry Marker, funkcjonariusz policji akademickiej |
drobne |
| 1979 | 9 maja | Northwestern University | John Harris, absolwent uczelni | drobne |
| 15 listopada | Chicago | 12 pasażerów American Airlines | zatrucie dymem | |
| 1980 | 10 czerwca | Chicago | Percy Wood, prezes United Airlines | skaleczenia i poparzenia |
| 1981 | 8 października | Uniwersytet Utah, Salt Lake City, Utah | brak – bomba rozbrojona | |
| 1982 | 5 maja | Uniwersytet Vanderbilta, Nashville, Tennessee | Janet Smith, sekretarka uniwersytecka | poważne obrażenia rąk, wymagające skomplikowanego leczenia |
| 2 lipca | Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, California | Diogenes Angelakos, profesor | obrażenia twarzy i prawej ręki, prawie całkowicie wyleczone | |
| 1985 | 15 maja | Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley | John Hauser, absolwent uczelni | częściowa utrata wzroku w lewym oku, utrata 4 palców prawej ręki, zerwanie tętnicy w ręce zagrażające życiu |
| 13 czerwca | Auburn, Washington | brak – bomba rozbrojona | ||
| 15 listopada | Ann Arbor, Michigan | James V. McConnell i Nicklaus Suino | McConnell: utrata słuchu, Suino: rany odłamkowe | |
| 11 grudnia | Sacramento, California | Hugh Scrutton, właściciel sklepu komputerowego | pierwsza ofiara śmiertelna | |
| 1987 | 20 lutego | Salt Lake City, Utah | Gary Wright, właściciel sklepu komputerowego | poważne uszkodzenie nerwu lewej ręki, wymagające chirurgicznej rekonstrukcji |
| 1993 | 22 czerwca | Tiburon, California | Charles Epstein, genetyk Uniwersytetu Kalifornijskiego | zniszczone obie błony bębenkowe, utrata części trzech palców |
| 24 czerwca | Uniwersytet Yale, New Haven, Connecticut | David Gelernter, profesor informatyki | obrażenia prawej ręki i oka | |
| 1994 | 10 grudnia | North Caldwell, New Jersey | Thomas J. Mosser, specjalista ds. reklamy | druga ofiara śmiertelna |
| 1995 | 24 kwietnia | Sacramento, California | Gilbert Murray, lobbysta w przemyśle drzewnym | trzecia ofiara śmiertelna |
Filmy
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
