Loading AI tools
osoba, która dokonała przynajmniej trzech morderstw w czasie dłuższym niż miesiąc Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seryjny morderca – określenie opisujące osobę, która dopuściła się trzech lub więcej morderstw w oddzielnych epizodach.
Seryjne zabójstwo jest popełniane w wyniku patologii charakteru, np. dla patologicznej żądzy zupełnego panowania nad ofiarą. Odróżnia to seryjnych morderców od np. zabójców na zlecenie, którzy zabijają w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, albo terrorystów o motywach politycznych lub ideologicznych.
Jako pierwszego znanego nam seryjnego mordercę można wskazać Kubę Rozpruwacza, lub też Henry'ego Howarda Holmesa, natomiast jako pierwszego seryjnego mordercę na ziemiach polskich można wskazać Karla Denke.
Termin ten prawdopodobnie został użyty po raz pierwszy w artykule prasowym w wydaniu London Daily Post z 9 listopada 1888 r. w związku z Morderstwami na Whitechapel[1].
W 1927 roku nieznany holenderski dziennikarz napisał recenzję filmu „The Coming of Amos” (1925) w gazecie Algemeen Handelsblad. Film opowiada o australijskim poganiaczu owiec, który zakochuje się w rosyjskiej księżniczce, której adoratorzy są mordowani. W artykule morderca został opisany jako „serie-moordenaar”, co oznacza seryjnego mordercę[2].
Ernst Gennat, detektyw niemieckiej policji, po raz pierwszy użył terminu „seryjny morderca” w takim samym znaczeniu, jakie ma dzisiaj, już w 1930 roku[3][4][2]. W latach 1913–1929 pracował nad sprawami dotyczącymi niesławnych seryjnych morderców Petera Kürtena i Fritza Haarmanna, ale także zrewolucjonizował policyjną pracę detektywistyczną, opracował coś, co dziś nazywamy „profilowaniem” i założył pierwszy wydział zabójstw. W publikacji „Die Düsseldorfer Sexualverbrechen” z 1930 r. na temat Petera Kürtena użył on terminu „Serienmörder”, który bezpośrednio tłumaczy się jako „seryjny morderca”, ale ogólnie jest tłumaczony jako „seryjny zabójca”.
Termin „seryjne morderstwo” zostaje użyty w książce „The Complete Detective: The Life and Strange and Exciting Cases of Raymond Schindler, Master Detective” autorstwa Richarda Hughesa z 1950 roku. Rozdział drugi tejże książki zatytułowany jest „Seryjny morderca” i opowiada o Arthurze Warrenie Waite, który otruł dwie osoby w 1916 roku. Ale ten podwójny morderca tak naprawdę nie pasuje do współczesnej definicji seryjnego mordercy[2].
Według Petera Wronsky'ego termin seryjny morderca mógł zostać wymyślony przez agenta FBI z Jednostki Nauki Behawioralnych (obecnie Jednostki ds. Analiz Behawioralnych) Roberta Resslera, który twierdzi, że uważał, iż termin „nieznajome zabójstwa” jest niewłaściwy, ponieważ nie wszystkie ofiary seryjnych morderców były nieznajome. Ressler twierdzi, że w 1974 roku wykładał w Anglii w Bramshill, brytyjskiej akademii policyjnej, gdzie usłyszał opis niektórych przestępstw jako serii - serii gwałtów, podpaleń, włamań lub morderstw[5].
Użycie terminu „seryjne morderstwo” i „seryjny morderca” ma miejsce w 1966 r. w książce Johna Brophy'ego "The Meaning of Murder"[6].
Według Ann Rule, terminu tego używał już na początku roku 1980 detektyw Los Angeles Police Department Pierce Brooks - twórca Programu Ścigania Brutalnych Przestępców (Vi-CAP)[7].
Dzięki temu terminowi kryminolodzy mogą odróżniać tych, którzy zabijają kilkoro ludzi w obrębie dłuższego czasu, od tych, którzy zabijają kilkoro ludzi podczas pojedynczego wydarzenia (np. masowego morderstwa). Trzecim typem wielokrotnego mordercy jest tzw. spree killer, czyli „szalony morderca”. Wielokrotnym mordercą może więc być:
Tego typu zbrodni zwykle dopuszczają się pojedyncze osoby, jednak znane są przypadki ze wszystkich trzech kategorii, gdy dwóch (lub więcej) sprawców działało razem. Przykładem takiej sytuacji jest sprawa seryjnych morderców Lee Boyd Malvo i Johna Muhammada, odpowiedzialnych za dokonanie ataków snajperskich z okolic miasta Waszyngton.
Seryjni mordercy są, według danych statystycznych policji, białymi[8] mężczyznami (95%)[9] między 25. a 35. rokiem życia, różnych orientacji seksualnych. Tego typu statystyki prowadzi się głównie w krajach zamieszkiwanych przede wszystkim przez ludność pochodzenia europejskiego oraz nie notuje się w nich wydarzeń uznanych za porachunki mafijne i zabójstwa na zlecenie. Także kobiety rzadko występują w tych statystykach. Wyjątkami są np. Aileen Wuornos, Myra Hindley i Elżbieta Batory.
Według badań przeprowadzonych przez FBI na 36 wielokrotnych mordercach większość z nich była dziećmi pierworodnymi. W rodzinach połowy z nich matka wychowywała syna samotnie od jego drugiego roku życia. W 70% rodzin nadużywano alkoholu, a w około 35% także narkotyków. Prawie wszyscy badani byli w dzieciństwie prześladowani fizycznie, psychicznie lub seksualnie. Wielokrotni mordercy jako dzieci znęcali się nad zwierzętami, przynajmniej 60% moczyło się w nocy nawet po ukończeniu dwunastego roku życia, a wielu podkładało ogień (np. Otis Toole podpalił dom sąsiada, a Carl Panzram poprawczak, w którym przebywał). Tylko 20% morderców miało stałą pracę.
Według modelu przyjętego przez Federalne Biuro Śledcze, seryjnych morderców można podzielić na dwa typy[10]:
Według modelu Roberta Keppela i Roberta Waltera, wśród seryjnych morderców można wyróżnić następujące typy[11]:
Według modelu Ronalda M. Holmesa i Stephena T. Holmesa, można wymienić dwa typy seryjnych morderców (model ten odzwierciedla typologię przyjętą przez FBI)[12]:
Oprócz tego, w swoim modelu wyróżniają zabójców, ze względu na motyw popełnienia zbrodni. Istnieją 4 podstawowe typy zabójców[13]:
Podziałowi temu zarzuca się jednak ograniczoną lub znikomą użyteczność w pracy oficerów śledczych, gdyż brak mu oparcia na doświadczeniu empirycznym[15].
Po schwytaniu seryjni mordercy podczas procesu często wnoszą o złagodzenie kary z powodu ich niepoczytalności podczas popełniania morderstw. Ta droga obrony jest mało skuteczna, jednak czasami pozwala wzbudzić współczucie w członkach składu sędziowskiego lub w przysięgłych.
Pojęcie seryjnego morderstwa nie funkcjonuje w polskim prawie karnym. Ponadto w Polsce morderstwem przez większą część doktryny jest nazywane jedynie zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem, a także popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
W znaczeniu kryminologicznym seryjny morderca jest zawsze recydywistą. Zazwyczaj seryjny morderca odpowiada w warunkach realnego zbiegu przestępstw (tzn. popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu), a czasami w warunkach ciągu przestępstw (odmiany realnego zbiegu przestępstw) – tzn. popełnił przestępstwa w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny wyrok).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
