Język tamilski

தமிழ்
Obszar	głównie Indie i Sri Lanka
Liczba mówiących	ok. 68 mln
Pismo/alfabet	tamilskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki drawidyjskie; Języki południowodrawidyjskie; Język tamilski;
Status oficjalny
język urzędowy	Indie (Tamil Nadu), Sri Lanka, Singapur
Ethnologue	2 prowincjonalny↗
Kody języka
ISO 639-1	ta
ISO 639-2	tam
ISO 639-3	tam
IETF	ta
Glottolog	tami1289
Ethnologue	tam
GOST 7.75–97	там 655
WALS	tsp, tml
	Występowanie
	; Zasięg języka tamilskiego
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku tamilskim
	Słownik języka tamilskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język tamilski (tamil), tamilski: தமிழ் (tamizh) – język z rodziny drawidyjskiej, jej grupy południowej. Drugi, obok języka telugu, pod względem liczby użytkowników język tej rodziny – posługuje się nim około 65 mln Tamilów. Zamieszkują oni głównie południowoindyjski stan Tamil Nadu (60 mln) oraz wyspę Cejlon (4 mln). Językiem tym posługuje się także ponad milion emigrantów tamilskich w Malezji i Singapurze. Język urzędowy Singapuru, Sri Lanki i stanu Tamil Nadu.

Ten artykuł od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Szybkie fakty Obszar, Liczba mówiących ...

Zamknij

Tamilski język literacki wykształcił się już w I w. n.e. Do zapisu używa się odrębnego pisma południowoindyjskiego (pisma tamilskiego).

System fonologiczny

Samogłoski

Więcej informacji Krótkie, Długie ...

	Krótkie			Długie
	Przednie	Centralne	Tylne	Przednie	Centralne	Tylne
Wysokie	i		u	i ː		u ː
Wysokie	இ		உ	ஈ		ஊ
Średnie	e		o	e ː		o ː
Średnie	எ		ஒ	ஏ		ஓ
Niskie		a		(a i )	a ː	(a w )
Niskie		அ		ஐ	ஆ	ஒள

Zamknij

Spółgłoski

W przeciwieństwie do większości języków indyjskich, w tamilskim nie ma rozróżnienia spółgłosek przydechowych i nieprzydechowych. W poniższej tabelce podano fonemy języka tamilskiego wraz z odpowiadającymi im znakami graficznymi w alfabecie tamilskim. W nawiasach obok podstawowej formy fonemu podano tzw. alofony, czyli najważniejsze warianty danego dźwięku.

Więcej informacji Wargowe, Zębowe ...

	Wargowe	Zębowe	Dziąsłowe	Retrofleksywne	Podniebienne	Tylnojęzykowe
Zwarte	p (b )	t̪ (d̪)		ʈ (ɖ )	ʨ (ʥ )	k (g) (x )
Zwarte	ப	த		ட	ச	க
Nosowe	m	n̪	ṉ	ɳ	ɲ	ŋ
Nosowe	ம	ந	ன	ண	ஞ	ங
Uderzeniowe		ɾ̪
Uderzeniowe		ர
Drżące			r
Drżące			ற
Półotwarte centralne	ʋ			ɻ	j
Półotwarte centralne	வ			ழ	ய
Półotwarte Boczne		l̪		ɭ
Półotwarte Boczne		ல		ள

Zamknij

W zależności od pozycji w wyrazie, poszczególne grafemy mogą oznaczać różne dźwięki. Podobnie jak w wielu innych językach, sąsiadujące ze sobą spółgłoski wykazują skłonność do upodobnienia pod względem miejsca i sposobu artykulacji. Wyrazy zapożyczone (zwykle z sanskrytu lub angielskiego) zazwyczaj zachowują wymowę języka pierwotnego, np. bas z ang. bus. Poniższa tabelka przedstawia wykaz grafemów spółgłoskowych i odpowiadające im dźwięki:

Więcej informacji Grafem, Wymowa ...

Grafem		Wymowa		Przykłady
க்	k	k	w nagłosie i przy podwojeniu bezdźwięcznie, jak polskie k	கால் kāl [kɑ ː l] „stopa”, பக்கம் pakkam [ˈ p ak ːʌ m] „strona”
		g	po spółgłoskach nosowych dźwięcznie, jak polskie g	நாங்கள் nāṅkaḷ [ˈ n̪ɑ ː ŋɡə ɭ] „my”
		x	między samogłoskami tylnymi i centralnymi jak polskie ch	போகும் pōkum [ˈ p o ːxu m] „pójdzie”
		ɣ	między samogłoskami przednimi dźwięcznie jak h w "Bohdan"	செய்கிறேன் ceykiṟēṉ [ˈ s e jɣi r e ː n] „robię”
ங்	ṅ	ŋ	jak ng w ang. sing	இங்கே iṅkē [ˈ iŋɡ e ː] „tutaj”
ச்	c	s	w nagłosie i między samogłoskami bezdźwięcznie jak polskie s	சோறு cōṟu [ˈso ː r ɯ] „gotowany ryż”, பசி paci [ˈ p asi] „głód”
		ʨ	przy podwojeniu jak polskie ć	பேச்சு pēccu [ˈ p e ːʨɯ] „mowa”
		ʥ	po spółgłosce nosowej jak polskie dź	கொஞ்சம் koñcam [ˈ k ɔ ɲʥʌ m] „trochę”
ஞ்	ñ	ɲ	jak polskie ń	பஞ்சு pañcu [ˈ p aɲʒ ɯ] „bawełna”, ஞாபகம் ñāpakam [ˈɲɑ ː b ə x ʌ m] „wspomnienie”
ட்	ṭ	ʈ	w nagłosie (jedynie wyrazów zapożyczonych) oraz przy podwojeniu jako bezdźwięczna spółgłoska retrofleksywna (t z wygiętym do tyłu językiem)	டீ ṭī [ʈi ː] ang. „tea”, கட்டு kaṭṭu [ˈ k aʈ ːɯ] „wiązać”
ட்	ṭ	ɖ	po spółgłoskach nosowych oraz między samogłoskami wymawiana jako d z wygiętym do tyłu językiem	ஆண்டு āṇṭu [ˈ ɑ ː ɳɖɯ] „rok”, படம் paṭam [ˈ p aɖʌ m] „obraz”
ண்	ṇ	ɳ	retrofleksywne (wymawiane z wygiętym do tyłu językiem) n	பணம் paṇam [ˈ p aɳʌ m] „pieniądze”
த்	t	t̪	w nagłosie i przy podwojeniu jak polskie t	தாய் tāy [t̪ɑ ː j] „matka”, சத்தம் cattam [ˈ s at̪ːʌ m] „upadek”
		d̪	po spółgłoskach nosowych wymawiane dźwięcznie, jak polskie d	அந்த anta [ˈ a n̪d̪ə] „tamten”
		ð	między samogłoskami jak th w ang. the	மாதம் mātam [ˈ m ɑ ːðʌ m] „miesiąc”
ந்	n	n̪	jak polskie n	நான் nāṉ [n̪ɑ ː n] „ja”
ப்	p	p	w nagłosie i przy podwojeniu jak polskie p	பல் pal [pa l] „ząb”, உப்பு uppu [ˈ up ːɯ] „sól”
		b	po spółgłoskach nosowych wymawiane dźwięcznie, jak polskie b	பாம்பு pāmpu [p ɑ ː mbɯ] „wąż”
		β	między samogłoskami wymawiane dźwięcznie	தீபம் tīpam [ˈ t̪i ːβʌ m] „lampa”
ம்	m	m	jak polskie m	மீன் mīṉ [mi ː n] „ryba”
ய்	y	j	jak polskie j	யார் yār [jɑ ː ɾ] „kto”
ர்	r	ɾ	jak polskie r z jednym uderzeniem czubka języka	அரை arai [ˈ aɾa i̯] „połowa”
ல்	l	l	jak polskie l	காலம் kālam [ˈ k ɑ ːlʌ m] „czas”
வ்	v	ʋ	podobne do polskiego w	வானம் vānam [ˈʋɑ ː n ʌ m] „niebo”
ழ்	ḻ	ɻ	spółgłoska retrofleksyjna dźwięczna, brzmiąca pośrednio między polskim ż, l i „angielskim” r	வழி vaḻi [ˈ ʋ aɻi] „droga”
ள்	ḷ	ɭ	retrofleksyjne l	நீளம் nīḷam [ˈ n̪ɨ ːɭʌ m] „długość”
ற்	ṟ	r	między samogłoskami jako "wibrujące" r z kilkoma uderzeniami czubkiem języka	அறை aṟai [ˈ ara i̯] „pokój”
		tː r	przy podwojeniach wymawiane jako połączenie dziąsłowego t i r	காற்று kāṟṟu [ˈ k ɑ ːt ː rɯ] „wiatr”
		d r	po nosowych wymawiane jako połączenie dziąsłowego d i r	பன்றி paṉṟi [ˈ p a nd ri] „świnia”
ன்	ṉ	n	dziąsłowe n	பூனை pūṉai [ˈ p u ːna i̯] „kot”
ஜ்	j	ʥ	jak polskie dź	ஜாதி jāti [ˈʤɑ ː ð i] „kasta”
ஷ்	ṣ	ʂ	retrofleksywne (wymawiane z odgiętym do tyłu językiem) sz	கஷ்டம் kaṣṭam [ˈ k aʂʈ ʌ m] „trudność”
ஸ்	s	s	jak polskie s	புஸ்தகம் pustakam [ˈ p ust ʌ x ʌ m] „książka”
ஹ்	h	ɦ	dźwięczne h	ஹஜி haji [ˈɦa ʤ i] „hadżdżi”
ஃ	ḵ	h	przydech krtaniowy, jak angielskie h w have	அஃறிணை aḵriṇai [ˈ ahr ɨ ɳ ɛ i̯] „rodzaj nijaki”

Zamknij

Morfologia

Z punktu widzenia typologicznego tamilski jest językiem aglutynacyjnym, relacje gramatyczne odzwierciedlane są za pomocą systemu sufiksów i postpozycji.

Składnia

Tamilski jest językiem typu SOV, czyli czasownik występuje zwykle na końcu zdania. Jednak składnia języka jest dość elastyczna i może on pojawiać się także w innych miejscach, powodując subtelne różnice w znaczeniu.

Tamilski preferuje postpozycję w stosunku do prepozycji. Podmiot zdania nie musi być wyrażony bezpośrednio (podmiot gramatyczny), może pozostać domyślny. Nie jest też obowiązkowe występowanie zarówno orzeczenia, jak i dopełnień. Zdanie może składać się jedynie z czasownika (np. muṭintuviṭṭatu – ukończony) lub tylko z podmiotu i dopełnienia (atu eṉ vīṭu – to [jest] mój dom). Język tamilski nie posiada łącznika, a więc formy osobowej czasownika być, służącej do łączenia cech obiektu z samym obiektem w ramach zdania.

Słownictwo

Zasób leksykalny w większej części drawidyjski, istnieje pewna ilość zapożyczeń z sanskrytu, języków munda i innych. W odróżnieniu od innych języków drawidyjskich stopień sanskrytyzacji słownictwa jest stosunkowo niewielki.

System pisma

Osobny artykuł: Pismo tamilskie.

Pismo tamilskie to alfabet sylabiczny, a więc jeden znak oznacza jedną sylabę. Większość znaków składa się z elementu spółgłoskowego i samogłoskowego, choć istnieją też grafemy oznaczające samodzielne samogłoski. Alfabet tamilski zawiera 12 elementów samogłoskowych, 18 spółgłoskowych, co daje razem 276 znaków kombinowanych. Oprócz tego jest też 5 znaków grantha, służących do zapisu słów zapożyczonych z sanskrytu.

Zobacz też

Tamilska Wikipedia

Linki zewnętrzne

Szybkie fakty

Zamknij