Loading AI tools
gwiazda w gwiazdozbiorze Korony Północnej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
T Coronae Borealis (T CrB) – gwiazda nowa, znajdująca się w gwiazdozbiorze Korony Północnej, oddalona od Słońca o ok. 2990 lat świetlnych.
Schemat układu: czerwony olbrzym (prawy) wypełnia powierzchnię Roche’a, a jego materia wypływa przez punkt libracyjny L1 na dysk akrecyjny (bladoniebieski, lewy) wokół białego karła | |||||||||||||||||
Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rektascensja |
15h 59m 30,162s | ||||||||||||||||
Deklinacja |
+25° 55′ 12,61″ | ||||||||||||||||
Paralaksa (π) |
0,00109 ± 0,000028[1] | ||||||||||||||||
Odległość | |||||||||||||||||
Wielkość obserwowana (pasmo V) |
10,247 ± 0,031[1] | ||||||||||||||||
Ruch własny (RA) |
−4,461 ± 0,016[1] | ||||||||||||||||
Ruch własny (DEC) |
12,016 ± 0,028[1] | ||||||||||||||||
Prędkość radialna |
−27,79 ± 0,13[1] | ||||||||||||||||
Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||
Typ widmowy |
M3IIIe_sh[1] | ||||||||||||||||
Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze |
Jest to układ podwójny złożony z czerwonego olbrzyma reprezentującego typ widmowy M3 i białego karła[2][3]. T CrB typowo ma obserwowaną wielkość gwiazdową zaledwie 10m (niewidoczna gołym okiem)[1]. Ze względu na bliskość obu składników, w układzie ma miejsce transfer masy: wodór z rozdętego czerwonego olbrzyma opada poprzez dysk akrecyjny na powierzchnię białego karła, gromadząc się, aż do eksplozji termojądrowej, która usuwa nagromadzoną materię[3]. Jest ona obserwowalna z Ziemi jako krótkotrwałe, bardzo silne pojaśnienie[3]. Podczas eksplozji jasność gwiazdy wzrasta około 1500 razy, osiągając wielkość około 2,5m[4]. Cykl powtarza się co około 80 lat, co sprawia, że T CrB jest klasyfikowana jako nowa powrotna[3][4].
Masa białego karła rośnie na skutek akrecji, dążąc do granicy Chandrasekhara, co oznacza, że system będzie ewoluował w stronę supernowej typu Ia[5].
T Coronae Borealis była pierwszą zidentyfikowaną nową powrotną[5]. Wybuchy T CrB obserwowano kilkakrotnie nieuzbrojonym okiem, dobrze udokumentowane są obserwacje z 1866 i w 1946 roku[5][6]. Rok przed erupcją z 1946 roku, dzięki ciągłym obserwacjom Lesliego Peltiera, zaobserwowano poprzedzające ją pociemnienie gwiazdy. Krzywa blasku ukazuje także, że kilkadziesiąt dni po wybuchu i powrocie do typowej jasności nastąpiło czasowe pojaśnienie; analiza archiwalnych danych wykazała, że takie samo zjawisko wystąpiło też w 1866, ale nie ma ono jednoznacznego wyjaśnienia[5]. Badania archiwalne wskazały także prawdopodobne wcześniejsze obserwacje nowej. W grudniu 1787 roku brytyjski astronom Francis Wollaston zaobserwował gwiazdę, której współrzędne zgadzają się z położeniem T CrB, a wielkość gwiazdowa wskazuje, że była ona w trakcie wybuchu[7]. W 1217 roku opat Burchard z Ursbergu zaobserwował gołym okiem jasny obiekt w Koronie Północnej; czas zdarzenia i jego opis odpowiadają obserwacji wybuchu nowej[7].
W 2015 jasność układu wzrosła w storunku do wieloletniej normy, a pomiędzy marcem a kwietniem 2023 roku znacznie spadła, podobnie jak miało to miejsce przed erupcją z 1946 roku[8]. Astronomowie oczekują, że następna eksplozja najprawdopodobniej wydarzy się we wrześniu 2024 roku[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.