Strzelcy podhalańscy

Strzelcy podhalańscy, potocznie podhalańczycy – tradycyjna nazwa na określenie polskich oddziałów piechoty górskiej. Charakterystycznym elementem umundurowania żołnierzy tej jednostki są długie peleryny i kłobuki^[1].

Strzelecy podhalańscy (podhalańczycy).

W latach 1918–1939 w Wojsku Polskim było sześć pułków strzelców podhalańskich:

Przemarsz strzelców podhalańskich podczas parady wojskowej na cześć króla Rumunii Karola II, Warszawa, 1937.

• 1 Pułk Strzelców Podhalańskich,
• 2 Pułk Strzelców Podhalańskich,
• 3 Pułk Strzelców Podhalańskich,
• 4 Pułk Strzelców Podhalańskich,
• 5 Pułk Strzelców Podhalańskich,
• 6 Pułk Strzelców Podhalańskich,

które wchodziły w skład dwóch dywizji piechoty górskich (21 i 22).

W czasie II wojny światowej sformowano:

• Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (1940)
• Batalion Strzelców Podhalańskich (1940)
• pułki Strzelców Podhalańskich AK (1943–1945)

Po wojnie dziedzictwo tradycji oddziałów podhalańskich kontynuował 5 Pułk Strzelców Podhalańskich im. gen. Andrzeja Galicy, a od 1993 roku - 21 Brygada Strzelców Podhalańskich.

Symbole

21 czerwca 1919 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził następujące odznaki dla pułków strzelców podhalańskich:

• kapelusz góralski, niski, okrągły, barwy ochronnej, opasany u oficerów podwójnym sznurkiem srebrnym oksydowanym, a u żołnierzy sznurem szarym wełnianym, z lewej strony za sznurek zatknięte piórko ciemne - orle lub jastrzębie, na przodzie kapelusza przepisowy orzełek srebrny oksydowany, u oficerów pod orzełkiem przepisowa gwiazdka oficerska,
• odznaka o wymiarach 45 x 30 mm w kształcie swastyki z gałązką jedliny noszona na kołnierzach, dla żołnierzy tłoczona z białej oksydowanej blachy, dla oficerów haftowana białymi oksydowanymi nićmi^[2].

• 
  Odznaka pułków strzelców podhalańskich
• 
  Odznaka pamiątkowa 2 Pułku Strzelców Podhalańskich
• 
  Odznaka pamiątkowa 5 Pułku Strzelców Podhalańskich
• 
  Odznaka pamiątkowa 6 Pułku Strzelców Podhalańskich

Osobny artykuł: Mundur Wojska Polskiego II RP.

Obecnie symbolem strzelców podhalańskich jest szarotka alpejska, umieszczana na mankietach, kołnierzach, rękawach umundurowania żołnierza. Motyw stylizowanej swastyki zachował się na odznakach pamiątkowych i sztandarach^[3]. Swastyki podhalańskiej (prasłowiański symbol pomyślności i powodzenia w walce, znany wśród górali jako „niespodziany krzyżyk”^[4]) nie należy mylić ze swastyką nazistowską. To dwa zupełnie różne symbole, o odmiennym znaczeniu i jedynie bardzo odległym, wspólnym rodowodzie.

• 
  Szarotka alpejska - współczesna korpusówka podhalańczyków
• 
  Współcześnie używany kapelusz podhalański - wersja oficerska
• 
  Odznaka pamiątkowa współczesnej 21 Brygady Strzelców Podhalańskich

Osobny artykuł: Kapelusz podhalański.

Przypisy

1. Mała Encyklopedia Wojskowa, tom III (R – Ż), Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1971, s. 223-224.
2. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 71 z 28 czerwca 1919 roku, poz. 2317.
3. „Rocznik Przemyski – Historia Wojskowości”, t. 49, z. 1, Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Przemyśl 2013, s. 197.
4. Decyzja Nr 134/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej oraz oznaki rozpoznawczej 21. Brygady Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza (Dz. Urz. MON z 2011 r., nr 9, poz. 110).

Zobacz multimedia związane z tematem: Strzelcy podhalańscy

Zobacz hasło podhalańczyk w Wikisłowniku