Stefan Andrejewicz Zbaraski

Stefan Andrejewicz Zbaraski herbu własnego (ur. ok. 1518 w Trokach, zm. w 1585) – wojewoda trocki od 1566, kasztelan trocki od 1564, wojewoda witebski od 1555, dworzanin królewski od 1543.

Stefan Andrejewicz Zbaraski

Zbaraski
Rodzina	Zbarascy herbu własnego
Miejsce urodzenia	Troki
Data śmierci	1585
Ojciec	Andrzej Semenowicz Zbaraski
Matka	Helena Herburt
Żona	Hanna Zabrzezińska Natalia (vel) Nastazja Mścisławska Dorota Firlej
Dzieci	z Hanną Zabrzezińską: Piotr Zbarski z Dorotą Firlej: Barbara Zbaraska (1582–1602)

Życiorys

Syn Andrzeja Zbaraskiego i Heleny z Herburtów herbu własnego rodziców nieznanych.

Dziedziczył dobra somiliskie, żosleńskie, rudnickie i doruniskie, dzierżawił mohylowskie.

Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta^[1]. Wyrażał pozytywny stosunek wobec unii lubelskiej; był jednym z niewielu magnatów ruskich, którzy pozostali dłużej w Lublinie po potajemnym wyjeździe z miasta większości litewskich magnatów w nocy 28 lutego 1569, podpisał unię lubelską 1569 roku^[2]. Jego syn Piotr jako jeden z pierwszych magnatów ruskich złożył przysięgę na wierność Koronie – 22 maja; sam Stefan zrobił to 26 maja. Niepomny na to, w czasie bezkrólewia w 1574 przyłączył samowolnie Międzyrzec Podlaski do województwa brzeskiego, by dochody z niego podlegały Wielkiemu Księstwu.

Pełnił również funkcje dyplomatyczne. W 1556 posłował do Moskwy, gdzie wynegocjował pokój na 6 lat. Wziął udział w wojnach Stefana Batorego; pod Połockiem wraz z Eustachym Wołłowiczem dowodził piechotą.

Żenił się trzykrotnie. Za pierwszym razem wziął za żonę Hannę z Zabrzezińskich (Leliwitów) rodziców nieznanych Sapiehową, wdową po Fiodorze, miał z nią syna Piotra. Owdowiały, wziął za żonę księżną Natalię vel Nastazję Mścisławską herbu Pogoń Litewska, córkę kniazia Michała Iwanowicza Mścisławskiego, lecz i to małżeństwo zakończyło się owdowieniem Stefana. Trzecią jego wybranką była Dorota z Firlejów, herbu Lewart, kasztelanka lubelska, córka Andrzeja Firleja i Barbary ze Szreńskich. Ta akurat go przeżyła. Miał z nią córkę Barbarę, którą wydano za kuzyna, a równocześnie jedną z ważniejszych osobistości Lubelszczyzny – między innymi dziedzica końskowolskiego – Gabriela Tęczyńskiego.

Przez ks. dr Tadeusza Wojaka wymieniany pośród znaczniejszych protestantów litewskich, bardzo aktywnie szerzył kalwinizm w województwie witebskim. Pomimo tego, według niektórych źródeł pod koniec życia przeszedł na katolicyzm. Kalwinistką pozostała jego żona.

Podpisał dyplom elekcji Henryka III Walezego^[3]. W 1575 podpisał elekcję cesarza Maksymiliana II Habsburga^[4].

Był wyznawcą kalwinizmu w 1569 roku. Umarł jako katolik^[5].

Przypisy

1. Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 312.
2. Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów. t. II., Wilno 1862, s. 330.
3. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.
4. Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.
5. Wanda Dobrowolska, Młodość Jerzego i Krzysztofa Zbaraskich (Ze wstępem o rodzie Zbaraskich i życiorysem Janusza Zbaraskiego, wojewody bracławskiego), Przemyśl 1927, s. 36-37.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 8058154260361224480004