Loading AI tools
wojewoda wołyński, minister Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Józef Downarowicz (ur. 28 marca 1874 w Łochowie, zm. 11 marca 1941 w KL Auschwitz[1]) – polski inżynier, działacz polityczny, wolnomularz[2].
 | |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Józef Marian Downarowicz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
28 marca 1874 |
| Data i miejsce śmierci |
11 marca 1941 |
| Wojewoda poleski | |
| Okres |
od 18 maja 1922 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw wewnętrznych | |
| Okres |
od 19 września 1921 |
| Poprzednik | |
| Okres |
od 5 marca 1922 (p.o) |
| Następca | |
| Wojewoda wołyński | |
| Okres |
od 13 sierpnia 1921 |
| Poprzednik | |
| Następca |
Tadeusz Dworakowski (p.o.) |
| Odznaczenia | |
   | |
Syn Medarda i Stefanii z Hornowskich[3]. Miał trzech braci: Józefa, Kazimierza, Medarda i siostrę Marię. Uczęszczał do gimnazjum w Radomiu. Maturę zdał w Libawie. Następnie podjął studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, ale za działalność w PPS został z niego przez władze carskie relegowany oraz Od 2 lutego do 31 grudnia 1896 był więziony na Pawiaku i w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej[3][4]. Po opuszczeniu więzienia, przeniósł się do Lwowa, gdzie wstąpił na Uniwersytet Franciszkański, a następnie przeniósł się na Politechnikę Lwowską, gdzie w 1907 ukończył studia na wydziale inżynierii lądowej[3]. Później podjął pracę inżynier miejski we Lwowie[5].
Należał do współtwórców Związku Strzeleckiego. Z ramienia Polskiego Stronnictwa Postępowego[6] zasiadał w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Polskim Skarbie Wojskowym[7]. Od 22 listopada 1914 r. był zastępcą szefa Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego[8]. Od stycznia 1915 r. pełnił obowiązki przedstawiciela NKN-u w Warszawie, a 15.02.1917 r. mianowano go starszym referentem sekcji administracji w Departamencie Spraw Wewnętrznych Tymczasowej Rady Stanu[9]. Następnie od 1.01.1918 r. rozpoczął pracę jako naczelnik Wydziału Administracyjnego w MSW[10].
W latach 1919–1921 był szefem Sekcji Administracyjnej Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich i przedstawicielem władz cywilnych w dowództwie Frontu Litewsko-Białoruskiego[5]. Od marca 1921 r. sprawował funkcję kierownika Komisji Likwidacyjnej ZCZW, a od lipca 1921 r. delegata rządu polskiego przy władzach Litwy Środkowej w Wilnie. Z kolei 13.08.1921 r. został wojewodą wołyńskim, aczkolwiek urząd ten sprawował do 19 września, gdyż został powołany na funkcję ministra spraw wewnętrznych w pierwszym rządzie Antoniego Ponikowskiego[4]. Downarowicz przeprowadził zmiany organizacyjne w ministerstwie; utworzono Wydział Aprowizacyjny (po przekazaniu kompetencji likwidowanego Ministerstwa Aprowizacji), powołano Referat Polityczny (zajmujący się sprawami narodowościowymi i wyznaniowymi)[10]. Ponadto wiele uwagi poświęcał kwestiom bezpieczeństwa publicznego. Poprawiono zwalczanie przestępczości z przestępczością politycznej i pospolitej w województwach zachodnich i centralnych. Natomiast na Kresach Wschodnich sytuacja kreowała się dużo gorzej[5]. Brak skutecznej ochrony granic powodował napływ elementów antypaństwowych, np. grup dywersyjnych przygotowywanych przez Sowietów. Minister apelował o szybkie uchwalenie przepisów pozwalających organom bezpieczeństwa publicznego na skuteczną walkę z działalnością antypaństwową[4]. Nowe regulacje miały być używane wyłącznie przeciwko komunistom[5]. Ponadto prowadzono prace zmierzające do zwiększenia skuteczności aparatu policyjnego i zagwarantowania ochrony granicy. 3 września 1921 r. ministrowie spraw wewnętrznych, wojskowych oraz skarbu wydali wspólną instrukcję dotyczącą sprawowania kontroli granicznej na obszarze województw nowogródzkiego, poleskiego, tarnopolskiego i wołyńskiego[5]. Związane z tym obowiązki powierzono Batalionom Celnym MSW oraz przydzielonym do pomocy oddziałom PP. Rozwiązanie to nie gwarantowało skutecznego uszczelnienia granicy. Na przeszkodzie w osiągnięciu zadowalających efektów stały niedobory finansowe przekładające się na braki kadrowe i odpowiednie wyposażenie, a także brak jednolitego dowództwa[10].
Urząd ministra MSW przestał pełnić 5 marca 1922 r. Następnie został wojewodą poleskim[5]. Odwołany jednak został w 1924 r., w następstwie biernej postawy podczas napadu bolszewickiej bandy dywersyjnej na pociąg relacji Brześć-Łuniniec pod Łowczą 24.09.1924 r, którym podróżował[11]. Ówczesny premier Władysław Grabski zanotował, że był to najbardziej upokarzający napad na kresach[4]. Szef MSW Zygmunt Hubner, wszczął postępowanie wyjaśniające, które zakończyło się orzeczeniem, że Downarowicz powinien przestać pełnić obowiązki wojewody[5]. Jednakże pod wpływem opinii publicznej, powołano nową komisję, w składzie której znaleźli się byli szefowie resortu spraw wewnętrznych – Leopold Skulski i Władysław Sołtan – oraz były minister reform rolnych Zdzisław Ludkiewicz. Ich orzeczenie było podobne do wcześniejszego. 15 czerwca 1925 r. stanowisko komisji zaakceptowała Rada Ministrów[4]. W marcu 1926 r. minister spraw wewnętrznych Władysław Raczkiewicz wysłał do Downarowicza symboliczne oświadczenie, że jego zachowanie napadu na pociąg pod Łunińcem nie dyskwalifikowało go ze służby państwowej i dalszego wykorzystania na odpowiedzialnym stanowisku[10]. W związku z tą sprawą wkrótce potem wyzwał na pojedynek publicystę Władysława Rabskiego za rzekome zarzuty uwłaczające czci[12].
W kolejnych latach Downarowicz był wicedyrektorem Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie, następnie zaś jego prezesem i dyrektorem. Bez powodzenia startował do sejmu w 1928 r.[10]
Podczas okupacji niemieckiej, został aresztowany i osadzony w więzieniu na Pawiaku 4 października 1940 r. Następnie przez reżim III Rzeszy został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie zginął[10].
Od 12 sierpnia 1905 był mężem Jadwigi Szczuki[3], z którą miał dwie córki: Krystynę Alinę i Jadwigę[10].
Członek loży wolnomularskiej we Lwowie w okresie zaborów[13].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
