Loading AI tools
czeski poeta, literat i krytyk Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Petr Král, wcześniej Petr Chrzanovský (ur. 4 września 1941 w Pradze[1], zm. 17 czerwca 2020 tamże[2]) – czeski poeta, literat, tłumacz i historyk filmu piszący po czesku i francusku.
 Petr Král, fot. Ondřej Lipár | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 czerwca 2020 |
| Język |
czeski, francuski |
| Dziedzina sztuki |
literatura, krytyka filmowa |
Nazwisko Král przejął w 1950 roku po ojczymie. W latach 1960–1965 studiował dramaturgię na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, z przerwą na obowiązkową służbę wojskową. Po studiach pracował w wydawnictwie Orbis, w którym zajmował się redakcją serii dotyczących filmu. Publikował wiersze, eseje i teksty teoretyczne w takich periodykach, jak „Kultura”, „Literární noviny”, „Plamen”, czy „Host do domu”[1].
Po wkroczeniu sił zbrojnych państw Układu Warszawskiego do Czechosłowacji wyjechał do Paryża. Tam z początku imał się różnych zajęć, po czym pracował m.in. jako tłumacz, krytyk i scenarzysta. Jego recenzje filmowe i literackie ukazywały się w „Le Monde” oraz w „L´Express”. Należał m.in. do redakcji pisma „Le Mâche-Laurier” poświęconego poezji, czy filmowego magazynu „Positif”. Napisał także hasła dotyczące surrealizmu, czeskiego malarstwa i filmu do francuskich słowników encyklopedycznych, w tym do Dictionnaire Larousse du cinéma (1986) i do Dictionnaire universel des littératures (1994)[1].
Studiował historię i teorię filmu na uniwersytecie w Nanterre, a w 1995 roku uzyskał doktorat na Uniwersytecie Paryskim. Wykładał w Paryżu, Lyonie oraz na Uniwersytecie Masaryka w Brnie[1][3]. Od połowy 1990 roku do wiosny 1991 piastował stanowisko attaché kulturalnego ambasady Czechosłowacji w Paryżu. W 2012 powstał o nim telewizyjny film dokumentalny pod tytułem Král nic nedělá[1].
Jest laureatem nagrody im. Jeana Arpa (2016) oraz czeskiej Nagrody Państwowej w dziedzinie literatury (2016)[3]. W 2019 otrzymał nagrodę Akademii Francuskiej[4].
Jego pierwsze wiersze zostały opublikowane w 1958 roku. W latach 1959–1969 angażował się w działalność praskiej grupy postsurrealistycznej, której przewodził Vratislav Effenberger[1]. W tym okresie Král napisał kilka tomów wierszy w poetyce surrealizmu, których nie opublikowano[1], ale były kolportowane wśród znajomych[3]. Stworzył także dwie sztuki teatralne: Nebezpečné domy (wraz z Effenbergerem) oraz Počítání básníků (z Prokopem Voskovcem). Był również współautorem dwóch wystaw: Symboly obludnosti i Princip slasti[1].
We Francji dołączył m.in. do paryskich surrealistów, a jego teksty ukazywały się w ich periodykach. Pod koniec lat 70. zaczął publikować wiersze po francusku, a jego poezja nabrała w tym okresie lapidarności[1]. Jego pierwszym opublikowanym tomikiem poetyckim był napisany po francusku &Cie (Paryż, 1979). Z kolei jego pierwszy tomik po czesku, czyli Prázdno světa, ukazał się w 1986 roku w Monachium[3]. Na emigracji pisał nie tylko pod swoim nazwiskiem, ale korzystał także z pseudonimów Alex Bojar, René Sidkar, Tomáš Sýs oraz Vilém Turek[1]. Przetłumaczył na francuski m.in. trzytomowy zbiór wierszy Jaroslava Seiferta[3], prozę Ludvíka Vaculíka oraz trzy antologie czeskiej poezji[1].
Po 1989 roku teksty Krála zaczęły się ukazywać w czechosłowackich i czeskich pismach, takich jak „Literární noviny”, „Tvar”, „Světová literatura”, czy „Respekt”. Pisał także wprowadzenia i komentarze do czeskich i zagranicznych publikacji dzieł czeskiej literatury, w tym do dzieł Vratislava Effenbergera, Daniely Hodrové, Bohumila Hrabala, czy Vítězslava Nezvala[1]. Jego pierwszym tomikiem poetyckim, który ukazał się w kraju, był Právo na šedivou (1991)[3].
Fragmenty jego twórczości zostały przetłumaczone na polski m.in. przez Katarzynę Filgasovą, Zbigniewa Macheja i Leszka Engelkinga[5]. W 2020 roku, nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, ukazał się zbiór eseistycznych próz Pojęcia podstawowe w tłumaczeniu Zbigniewa Macheja[6].
Jest autorem następujących utworów:[1][3]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
