Park w Strzelcach Opolskich
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park w Strzelcach Opolskich – zabytkowy park miejski w Strzelcach Opolskich w stylu angielskim. Powstał w XIX w. przy zamku na zlecenie Andrzeja Renarda, ówczesnego właściciela miasta.
 nr rej. 104/84 z 6.02.1984, 22/48 z 18.01.1948 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Strzelce Opolskie |
| Powierzchnia |
65 ha |
| Data założenia |
1832 |
| Projektant |
Schmidt; konsultacje Eduard Petzold |
Położenie na mapie Strzelec Opolskich  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |
Położenie na mapie gminy Strzelce Opolskie  | |
| 50,508278°N 18,299161°E | |
Park ma powierzchnię 65 ha i zamyka się w kształcie wydłużonego wieloboku. Park w zamyśle miał wyglądać jak wycinek naturalnego krajobrazu, więc miał być pozbawiony ściśle wytyczonych granic. Ze względów gospodarczych utworzono jednak ogrodzenie w postaci muru z łamanego kamienia wapiennego z wyjątkiem części południowej, gdzie trwałego ogrodzenia nie było[1].
Tereny parku mieszczą się na obszarze bagnistym na południe od miasta, na pograniczu fizycznogeograficznego regionu Chełm i równiny rozciągającej się do doliny Małej Panwi. Od północy park graniczy z zamkiem i zabudowaniami wzdłuż ul. Krakowskiej, od zachodu granicą jest ul. Opolska, a od wschodu zachowany we fragmentach mur[2].
Park dzieli się na dwie części, najstarszą jest tzw. mały park z ruinami zamku, masztalarnią oraz nieistniejącą już kaplicą-mauzoleum. Młodszą częścią jest tzw. duży park oddzielony od małego ulicą Parkową. Znajduje się w nim wieża Ischl i dawna bażanciarnia[2].
W XVIII w. między zamkiem a wałem obronnym istniał niewielki odzobny ogród. Większy, o układzie geometrycznym znajdował się za drogą prowadzącą do Suchych Łanów i prawdopodobnie także należał do zamku[3].
Andrzej Renard podczas studiów w Anglii zachwycił się z modnymi wówczas parkami otaczającymi zamki i pałace magnatów. Zainspirowało go to do stworzenia parku w stylu angielskim również w swojej posiadłości, przy strzeleckim zamku. W tym celu wysłał do Anglii swojego ogrodnika o nazwisku Schmidt, aby zapoznał się z tamtejszymi parkami i zrobił odpowiednie plany. Ogrodnik ten miał duże doświadczenie w tej dziedzinie, uzyskał je m.in. u księcia Pücklera. Schmidt wrócił w 1832 r. i rozpoczął niemal trzydziestoletnią pracę nad tworzeniem parku. W późniejszym okresie radami przy projektowaniu parku służył też Eduard Petzold[4]. Koszt urządzenia parku wyniósł 200 tys. marek i brały w nim udział setki pracowników[5].
Przez park nie przepływał żaden strumyk, który byłby źródłem wody dla roślin[4]. Po uprzednim osuszeniu bagnistych terenów[6] na południe od zamku i bramy opolskiej przeprowadzonym jeszcze w latach 20. XIX w.[3], wykopano dwa podłużne stawy i połączono je kanałem. Zarybiono je licznymi gatunkami ryb, a z uzyskanej ziemi utworzono sztuczne wzniesienia. Górkę przy zamku wykorzystywano jako chłodnię[4].
Podczas opuszczania Strzelec w 1945 r. wojska radzieckie spaliły zamek, zniszczyły większość budowli parkowych, a drzewostan uległ dewastacji[1].
Unikatowe, stare drzewa zwożono nie tylko z terenów powiatu strzeleckiego, ale i z okręgu lublinieckiego[5]. Przykładowo starą lipę z podwórza klasztoru z Jemielnicy musiało ciągnąć aż 16 wołów. Dzięki świetnym warunkom rośliny rosły w bardzo szybkim tempie, zadziwiającym samych ogrodników[4].
Do parku sprowadzono przede wszystkim rodzime drzewa liściaste z domieszką iglastych oraz niewielką liczbą aklimatyzowanych drzew egzotycznych jak tulipanowce amerykańskie, platany klonolistne i miłorząb[7][8]. Oprócz tych gatunków w parku rosną trzystuletnie cisy, topole białe, czarne, daglezje, klony (m.in. srebrzysty, jawor), choiny kanadyjskie, dęby błotne i inne gatunki, sosny wejmutki, limby, magnolie, forsycje, lilaki pospolite, kasztanowce, czerwonolistne buki, lipy szerokolistne, rokitniki, jodły, graby i jesiony[9][10]. Podmokłe tereny sprzyjają rozwojowi roślinności łęgowej[2].
Według publikacji Cezarego Pacyniaka z 1992 r. w parku rośnie jeden z najstarszych świerków pospolitych w Polsce, którego wiek wówczas obliczono na 337 lat, a obwód na wysokości pół metra od ziemi – na 490 cm. Poza tym w parku rośnie najwyższy wiąz pospolity w Polsce o wysokości 37,5 m[11].
W 2006 r. w parku wytyczono i oznakowano ścieżkę ekologiczno-edukacyjną „Szlak Hrabiego Renarda”[10].
W parku powstało wiele budowli i innych obiektów, które w większości już nie istnieją. Należy do nich oranżeria, ananasarnia, bażanciarnia, neoklasycystyczna świątynia nawiązująca architektonicznie do starożytnej Grecji, wieża Ischl, kaplica-mauzoleum, szkółka leśna, ogródek owocowy, pomnik rzymskiej bogini obfitości Ceres. W niedalekiej odległości od zamku hrabia Renard planował wybudować zamek myśliwski inspirowany architekturą średniowiecza, ale zamiaru tego nie zrealizował[12].
Około roku 1837 dzięki inicjatywie żony Andrzeja Renarda – Eufemii rozpoczęto budowę kaplicy-mauzoleum według projektu Hermanna Friedricha Wäsemanna. W kaplicy odprawiano msze dla rodziny hrabiego i mieszkańców zamku, a podziemia były miejscem pochówku członków rodziny Renarda. W latach 60. XX w. decyzją władz mocno zniszczoną kaplicę zdecydowano rozebrać, a podziemia zasypać. Zwłoki rodziny zostały przeniesione na miejski cmentarz obok kościoła św. Barbary[13]. W parku znajduje się natomiast grób zmarłego w 1940 r. właściciela zamku Wolfganga zu Castell-Castell[14].
Pomnik Ceres przedstawiał boginię trzymającą w lewej ręce róg obfitości, w prawej sierp, a u jej stóp leżał snopek zboża[15]. Związana jest z nim legenda. Córka Alberta strzeleckiego, Elżbieta, poślubiła w 1359 r. Władysława Białego, Piasta kujawskiego. Po roku jednak księżniczka zmarła w tajemniczych okolicznościach. Z miłości do ojcowizny Elżbieta wróciła do zamku strzeleckiego jako duch[16][17]. Chcąc ukoić zbłąkaną duszę księżniczki, żona Andrzeja Renarda – Eufemia poleciła zbudować jej pomnik. Ponieważ nie znała jej wizerunku, postanowiła nadać jej postać rzymskiej bogini Ceres[16]. Posąg został umyślnie uszkodzony przez radzieckich żołnierzy, którzy dla zabawy do niego strzelali[18]. Decyzją władz został w latach 60. XX w. rozebrany, ponieważ rzekomo miał przeszkadzać w obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego w parku[15].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
