Publiczne uczelnie zawodowe w Polsce

Publiczne uczelnie zawodowe w Polsce – uczelnie, działające w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 20 lipca 2018 – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, prowadzące kształcenie uwzględniające potrzeby otoczenia społeczno-gospodarczego oraz niebędące uczelniami akademickimi. Uczelnie zawodowe prowadzą kształcenie na studiach wyłącznie o profilu praktycznym^[1].

W latach 1998–2009 utworzono 36 publicznych uczelni zawodowych. W latach 2016–2020 zlikwidowano trzy z nich poprzez włączenie do uniwersytetów. Według stanu z 31 grudnia 2020 w 33 publicznych uczelniach zawodowych studiowało łącznie 51 751 osób, co stanowiło 4,25% wszystkich studentów oraz 6,08% studentów uczelni publicznych^[2].

Od września 2021 publiczna uczelnia zawodowa, po spełnieniu określonych warunków, może używać nazwy „akademia nauk stosowanych”^[3].

Historia

W czerwcu 1997 Sejm uchwalił Ustawę o wyższych szkołach zawodowych (projekt rządowy, druk nr 1612 z 15 marca 1996)^[4], która weszła w życie 28 sierpnia 1997 i umożliwiła Radzie Ministrów tworzenie w drodze rozporządzenia państwowych wyższych szkół zawodowych (państwowych uczelni zawodowych). Zgodnie z tą ustawą (art. 3 ust. 1), do podstawowych zadań państwowych wyższych szkół zawodowych należało: kształcenie studentów w zakresie kierunków i (lub) specjalności zawodowych oraz przygotowanie ich do zawodu; kształcenie w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych; kształcenie w celu przekwalifikowania w zakresie danej specjalności zawodowej oraz wychowanie studentów w duchu poszanowania praw człowieka, patriotyzmu, demokracji i odpowiedzialności za dobro społeczeństwa, państwa i własnego warsztatu pracy^[5]. W lipcu i sierpniu 1998 utworzono dziewięć takich uczelni; pierwszą była Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005 Prawo o szkolnictwie wyższym, która weszła w życie 1 września 2005 i obowiązywała do 1 października 2018, wprowadziła definicję uczelni zawodowej jako „uczelni prowadzącej studia pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolite studia magisterskie nieposiadającej uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora”^[6].

Wiceprezes Rady Ministrów oraz minister nauki i szkolnictwa wyższego w rządach Beaty Szydło i Mateusza Morawieckiego, Jarosław Gowin, wskazywał, powołując się na Komisję Europejską, że do problemów polskiego szkolnictwa wyższego należy nadmierne rozproszenie uczelni. Z tego względu nadzorowane przez niego ministerstwo wsparło proces konsolidacji uczelni. W 2016 Jarosław Gowin zapowiedział, że na wsparcie dla łączących się uczelni publicznych chce przeznaczyć ok. 250 mln zł z funduszy unijnych^[7]. Z końcem 2016 włączono Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Sandomierzu do Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, we wrześniu 2017 włączono Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Sulechowie do Uniwersytetu Zielonogórskiego, zaś w lipcu 2020 nastąpiło włączenie Państwowej Medycznej Szkoły Zawodowej w Opolu do Uniwersytetu Opolskiego.

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, która weszła w życie 1 października 2018, wskazała, że uczelnia zawodowa prowadzi kształcenie uwzględniające potrzeby otoczenia społeczno-gospodarczego. Kształcenie to odbywa się na studiach wyłącznie o profilu praktycznym. Zgodnie z ustawą, uczelnia zawodowa prowadzi studia pierwszego stopnia, może również prowadzić studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie oraz kształcenie specjalistyczne^[1].

Lokalizacja

W Polsce istnieje 27 publicznych uczelni zawodowych. Zlokalizowane są one w 13 województwach. Publicznych uczelni zawodowych nie ma w województwach: lubuskie, pomorskim i świętokrzyskim (przy czym do 2016 w województwie lubuskim istniała Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, a w świętokrzyskim Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sandomierzu).

Spośród 27 publicznych uczelni zawodowych 15 ma swoje siedziby w miastach na prawach powiatu, dodatkowo 17 zlokalizowane są w miastach, które w latach 1975–1998 były miastami wojewódzkimi.

Największym miastem pod względem liczby ludności z publiczną uczelnią zawodową jest Elbląg (114 tys.), najmniejszym zaś Wałcz (25 tys.). Do 15 lipca 2020 największym miastem pod względem liczby ludności, w którym znajdowała się publiczna uczelnia zawodowa, było Opole (128 tys.) Do 1 września 2017 najmniejszym miastem pod względem liczby ludności, w którym zlokalizowano publiczną uczelnię zawodową, był Sulechów (17 tys.).

Koszalin jest jedynym miastem, w którym są 2 uczelnie zawodowe, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych i Wyższa Szkoła Straży Granicznej.

Wykaz publicznych uczelni zawodowych

Wykaz opracowano na podstawie danych z bazy POLon^[8]. Liczba studentów w roku akademickim 2019/2020 w oparciu o dane portalu studia.gov.pl.

Uczelnia	Siedziba	Data utworzenia	Liczba studentów
Akademia Nauk Stosowanych w Elblągu	Elbląg	01.07.1998[9]	1,3 tys.
Karkonoska Akademia Nauk Stosowanych w Jeleniej Górze	Jelenia Góra	01.07.1998[10]	0,6 tys.
Akademia Nauk Stosowanych w Koninie	Konin	01.07.1998[11]	1,2 tys.
Collegium Witelona Uczelnia Państwowa	Legnica	01.07.1998[12]	2,5 tys.
Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu	Nowy Sącz	01.07.1998[13]	3,3 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu	Jarosław	01.08.1998[14]	4,0 tys.[15]
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie	Krosno	01.07.1999[16]	2,2 tys.
Akademia Nauk Stosowanych im. Jana Amosa Komeńskiego w Lesznie	Leszno	01.07.1999[17]	1,6 tys.
Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa	Wałbrzych	01.07.1999[18]	1,2 tys.
Akademia Nauk Stosowanych im. Stanisława Staszica w Pile	Piła	01.08.2000[19]	1,2 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie	Nysa	01.06.2001[20]	1,8 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Przemyślu	Przemyśl	01.06.2001[21]	0,9 tys.
Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku	Sanok	01.06.2001[22]	1,2 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu	Tarnobrzeg	01.06.2001[23]	0,8 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie	Ciechanów	01.09.2001[24]	1,3 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Chełmie	Chełm	01.09.2001[25]	1,4 tys.
Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Targu	Nowy Targ	01.09.2001[26]	2,0 tys.
Akademia Nauk Stosowanych w Raciborzu	Racibórz	01.02.2002[27]	1,3 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku	Włocławek	01.02.2002[28]	1,1 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Głogowie	Głogów	01.07.2004[29]	0,7 tys.
Akademia Nauk Stosowanych im. Hipolita Cegielskiego w Gnieźnie Uczelnia Państwowa	Gniezno	01.07.2004[30]	0,4 tys.
Akademia Nauk Stosowanych w Wałczu	Wałcz	01.07.2004[31]	0,5 tys.
Małopolska Uczelnia Państwowa im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu	Oświęcim	01.07.2005[32]	1,8 tys.
Państwowa Uczelnia Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach	Suwałki	15.07.2005[33]	1,4 tys.
Akademia Nauk Stosowanych Stefana Batorego	Skierniewice	01.10.2005[34]	1,1 tys.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Koszalinie	Koszalin	01.10.2009[35]	0,7 tys.
Wyższa Szkoła Straży Granicznej	Koszalin	01.09.2023[36]

Przekształcone publiczne uczelnie zawodowe

Uczelnia	Siedziba	Data utworzenia	Data przekształcenia	Forma przekształcenia
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim	Gorzów Wielkopolski	01.08.1998[37]	01.09.2016[38]	przekształcenie w Akademię im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sandomierzu	Sandomierz	15.09.2007[39]	31.12.2016[40]	włączenie do Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sulechowie	Sulechów	01.09.1998[41]	01.09.2017[42]	włączenie do Uniwersytetu Zielonogórskiego
Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu	Opole	01.05.2003[43]	15.07.2020[44]	włączenie do Uniwersytetu Opolskiego
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu	Kalisz	15.07.1999[45]	04.08.2020[46]	przekształcenie w Akademię Kaliską im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Uczelnia Państwowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu	Zamość	01.07.2005[47]	01.09.2021[48]	przekształcenie w Akademię Zamojską
Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku	Płock	01.07.1999[49]	01.10.2022[50]	przekształcenie w Akademię Mazowiecką w Płocku
Akademia Nauk Stosowanych w Tarnowie	Tarnów	01.07.1998[51]	01.06.2023[52]	przekształcenie w Akademię Tarnowską
Akademia Nauk Stosowanych w Łomży	Łomża	01.07.2004[53]	01.06.2023[54]	przekształcenie w Akademię Łomżyńską
Akademia Bialska Nauk Stosowanych im. Jana Pawła II	Biała Podlaska	01.08.2000[55]	01.06.2023[56]	przekształcenie w Akademię Bialską im. Jana Pawła II

Przypisy

1. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668).
2. Szkolnictwo wyższe i jego finanse w 2020 roku. Warszawa–Gdańsk: Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Gdańsku, 2021, s. tablica 8.
3. Ustawa z dnia 23 lipca 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r. poz. 1630).
4. Rządowy projekt ustawy o wyższych szkołach zawodowych. orka.sejm.gov.pl. [dostęp 2019-12-02].
5. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz.U. z 1997 r. nr 96, poz. 590).
6. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r. poz. 2183).
7. Gowin: Konsolidacja uczelni to proces typu win-win. bip.nauka.gov.pl, 16 grudnia 2016. [dostęp 2019-12-02].
8. Instytucje szkolnictwa wyższego – publiczne uczelnie zawodowe. polon.nauka.gov.pl. [dostęp 2019-12-02].
9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Elblągu (Dz.U. z 1998 r. nr 76, poz. 495).
10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie utworzenia Kolegium Karkonoskiego w Jeleniej Górze (Dz.U. z 1998 r. nr 76, poz. 496).
11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie (Dz.U. z 1998 r. nr 76, poz. 497).
12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy (Dz.U. z 1998 r. nr 76, poz. 498).
13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1998 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu (Dz.U. z 1998 r. nr 76, poz. 499).
14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 1998 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Jarosławiu (Dz.U. z 1998 r. nr 98, poz. 616).
15. Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Inauguracja roku w Państwowej Wyższej Szkole Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2021-10-18] (pol.).
16. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie (Dz.U. z 1999 r. nr 55, poz. 575).
17. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Lesznie (Dz.U. z 1999 r. nr 55, poz. 576).
18. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałbrzychu (Dz.U. z 1999 r. nr 55, poz. 578).
19. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2000 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Pile (Dz.U. z 2000 r. nr 61, poz. 706).
20. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie (Dz.U. z 2001 r. nr 37, poz. 426).
21. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Przemyślu (Dz.U. z 2001 r. nr 37, poz. 427).
22. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sanoku (Dz.U. z 2001 r. nr 37, poz. 428).
23. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnobrzegu (Dz.U. z 2001 r. nr 37, poz. 429).
24. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 838).
25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 839).
26. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2001 r. w sprawie utworzenia Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 840).
27. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 września 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1152).
28. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 września 2001 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej we Włocławku (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1153).
29. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Głogowie (Dz.U. z 2004 r. nr 150, poz. 1571).
30. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie (Dz.U. z 2004 r. nr 150, poz. 1572).
31. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Wałczu (Dz.U. z 2004 r. nr 150, poz. 1573).
32. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 czerwca 2005 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Oświęcimiu (Dz.U. z 2005 r. nr 106, poz. 888).
33. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Suwałkach (Dz.U. z 2005 r. nr 116, poz. 967).
34. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 września 2005 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Skierniewicach (Dz.U. z 2005 r. nr 190, poz. 1605).
35. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 2009 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie (Dz.U. z 2009 r. nr 162, poz. 1288).
36. Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 września 2023 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Straży Granicznej (Dz.U. z 2023 r. poz. 1842).
37. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 1998 r. w sprawie utworzenia Gorzowskiej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim (Dz.U. z 1998 r. nr 98, poz. 618).
38. Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o utworzeniu Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim (Dz.U. z 2016 r. poz. 752).
39. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sandomierzu (Dz.U. z 2007 r. nr 160, poz. 1129).
40. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie połączenia Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sandomierzu (Dz.U. z 2016 r. poz. 2096).
41. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Zawodowej Administracji Publicznej w Sulechowie (Dz.U. z 1998 r. nr 107, poz. 670.
42. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 lipca 2017 r. w sprawie połączenia Uniwersytetu Zielonogórskiego w Zielonej Górze oraz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie (Dz.U. z 2017 r. poz. 1420).
43. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu (Dz.U. z 2003 r. nr 64, poz. 593).
44. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 21 maja 2020 r. w sprawie włączenia Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu do Uniwersytetu Opolskiego (Dz.U. z 2020 r. poz. 938).
45. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie utworzenia Państwowej Szkoły Zawodowej w Kaliszu (Dz.U. z 1999 r. nr 60, poz. 640).
46. Ustawa z dnia 4 sierpnia 2020 r. w sprawie zmiany nazwy Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu (Dz.U. z 2020 r. poz. 1350).
47. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 czerwca 2005 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Zamościu (Dz.U. z 2005 r. nr 106, poz. 889).
48. Ustawa z dnia 8 lipca 2021 r. o utworzeniu Akademii Zamojskiej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1494).
49. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku (Dz.U. z 1999 r. nr 55, poz. 577).
50. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o utworzeniu Akademii Mazowieckiej w Płocku (Dz.U. z 2022 r. poz. 1886).
51. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie (Dz.U. z 1998 r. nr 65, poz. 418).
52. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o utworzeniu Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz zmianie nazw niektórych uczelni akademickich (Dz.U. z 2023 r. poz. 905).
53. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży (Dz.U. z 2004 r. nr 150, poz. 1570).
54. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o utworzeniu Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz zmianie nazw niektórych uczelni akademickich (Dz.U. z 2023 r. poz. 905).
55. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2000 r. w sprawie utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Białej Podlaskiej (Dz.U. z 2000 r. nr 61, poz. 705).
56. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o utworzeniu Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz zmianie nazw niektórych uczelni akademickich (Dz.U. z 2023 r. poz. 905).

Linki zewnętrzne

• Lidia Jastrzębska: 15 lecie PWSZ. perspektywy.pl. [dostęp 2020-05-26].