Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Olympe de Gouges, fr. Olympe de Gouges (ur. 7 maja 1748 w Montauban, zm. 3 listopada 1793 na Place de la Revolution w Paryżu) – francuska abolicjonistka, feministka, dramatopisarka.
Portret Olympe de Gouges autorstwa Aleksandra Kucharskiego | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przyczyna śmierci |
egzekucja przez dekapitację |
Zawód, zajęcie |
abolicjonistka, feministka, dramatopisarka |
Narodowość | |
Małżeństwo |
Louis Aubry |
Urodziła się jako Marie Gouze. Jej ojciec był rzeźnikiem, a matka praczką. Olympe uważała, że jest nieślubną córką Jean-Jacques’a Lefranca, markiza Pompignan, ale markiz nigdy nie uznał jej za swe dziecko. To wpłynęło na dalsze życie Olympe i spowodowało, że podjęła walkę o uznanie praw dzieci nieślubnych.
W 1765 poślubiła Louisa Aubry’ego, który przyjechał z Paryża razem z nowym intendentem miasteczka, panem de Gouges. Aubry zmarł kilka lat później, a w 1770 Olympe razem ze swoim synem – Piotrem – przeniosła się do Paryża i zmieniła imię i nazwisko na Olympe de Gouges. W Paryżu napisała inspirowaną własną biografią powieść epistolarną pt. „Wspomnienia pani de Valmont”. Prowadziła też swój salon literacki. Następnie zainteresowała się teatrem – napisała szereg sztuk, z których największy rozgłos przyniosła jej ta pt. „Zamor i Mirza, czyli szczęście zatonięcie” (poprawiona w 1792 i wystawiona w Teatrze Narodowym pt. „Niewolnictwo Murzynów, czyli szczęśliwe zatonięcie”). Sztuka ta, wzbudzająca protesty zwolenników ekspansji zamorskiej, krytykowała niewolnictwo i była pochwałą wolności i równości wszystkich ludzi bez względu na kolor skóry.
W 1791 ogłosiła Deklarację praw kobiety i obywatelki, w której domagała się między innymi przyznania kobietom prawa do edukacji i rozporządzania własnością prywatną, honorów i funkcji równych tym posiadanym przez mężczyzn, uczestnictwa kobiet w siłach zbrojnych oraz równości płci w rodzinie. Manifest był wzorowany na Deklaracji praw człowieka i obywatela. Pierwszy artykuł deklaracji autorstwa de Gouges stanowi: „Kobieta rodzi się i pozostaje wolna i równa w prawach mężczyźnie”. A najsłynniejsze zdanie, które z niej pochodzi to: „Skoro kobieta może zgodnie z prawem zawisnąć na szubienicy, winna również mieć prawo stanąć na mównicy”[1]. Deklaracji tej towarzyszył również projekt cywilnej, laickiej umowy małżeńskiej, zanim jeszcze instytucja małżeństwa cywilnego została wprowadzona we Francji.
Olympe de Gouges została zgilotynowana 3 listopada 1793, gdyż – choć wspierała rewolucję francuską i napisała w jej czasie blisko 30 pamfletów – odnosiła się bardzo krytycznie do radykalnych rządów Robespierre’a. W swojej mowie obronnej wygłoszonej przed Trybunałem Rewolucyjnym tak się o nim wyrażała: „Robespierre zawsze wydawał mi się zarozumiały, pozbawiony geniuszu i serca. Zawsze uważałam go za gotowego poświęcić cały naród, byleby tylko zostać dyktatorem”[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.