Loading AI tools
miasto na Litwie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Olita (lit. ⓘAlytus) – szóste co do wielkości (70 tys. mieszkańców w 2005) miasto Litwy, położone nad Niemnem, siedziba okręgu olickiego.
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||
| Burmistrz |
Nerijus Cesiulis | ||||
| Powierzchnia |
48 km² | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
315 | ||||
| Kod pocztowy |
LT-62504 | ||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||
 54°23′20″N 24°02′50″E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Siedziba okręgu miejskiego Olita.
Pierwsza wzmianka o Olicie z krzyżackiej kroniki Wiganda z Marburga dotyczy 1377, gdzie na wzgórzu u styku Niemna i Alytupis znajdował się zamek obronny. W dokumentach krzyżackich Olitę określano nazwą Aliten.
Na mocy układu w Mielnie Olita pozostawała po stronie krzyżackiej, jednakże z czasem została odzyskana przez Wielkie Księstwo Litewskie.
W 1392 w rejonie Olity miało dojść do sporu między krzyżowcami z Niemiec i Anglii o prawo niesienia chorągwi św. Jerzego. W momencie gdy rycerstwo opuszczało Olitę i maszerowało w kierunku Lidy chorągiew niósł rycerz niemiecki Ruprecht Sekendorf. Z kolei angielski lord Perey, syn księcia Nordcumberlandu, również rościł sobie prawo do niesienia tej chorągwi. Na tym tle doszło między Niemcami i Anglikami do krwawej bójki, którą uśmierzyli dopiero dostojnicy zakonu krzyżackiego.
W połowie XVI w. na dworze Mikołaja Radziwiłła Czarnego w Olicie przebywał polski drukarz Jan Malecki.
15 czerwca 1581 król Stefan Batory nadał Olicie prawa miejskie (lokacja na prawie magdeburskim). Olita położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie trockim województwa trockiego[1]. W czasach przedrozbiorowych w Olicie znajdowała się ekonomia królewska.
Zasadniczo Olita jest podzielona na dwie części. W przeszłości było nawet tak, że po III rozbiorze Polski zachodnia część Olity wraz z Suwalszczyzną należała do Prus, a wschodnia do Rosji. Po klęsce Napoleona Rosja zajęła obie części Olity, jednakże różnice administracyjne zlikwidowano dopiero upadku powstania styczniowego (1863). Zachodnia część od 1815 należała do Kongresówki. W 1870 pozbawiona praw miejskich. Istniała też wiejska gmina Olita. W XIX wieku w Olicie na lewym brzegu Niemna stał dwór, gorzelnia i drewniany kościółek, a na prawym brzegu murowany kościół. Pod koniec XIX w. Olitę uczyniono miastem obronnym doprowadzono tam kolej i szosę. Z tego czasu zachowały się koszary artyleryjskie, Park Garnizonowy i kościół garnizonowy.
W 1915 Olita została zajęta przez wojska niemieckie i była cała administrowana jako jedno miasto.
12 lutego 1919 w Olicie doszło do pierwszej potyczki litewskiego wojska z bolszewikami, którzy opanowali miasto[potrzebny przypis].
Na mocy rozejmu po walkach polsko-litewskich w 1919 Olita znalazła się po stronie litewskiej. Polacy z Suwalszczyzny domagali się przesunięcia polsko-litewskiej linii demarkacyjnej. W końcu października 1919 delegacja polska na rokowaniach pokojowych w Paryżu złożyła przedstawicielom Ententy memoriał, w którym domagano się wytyczenia linii demarkacyjnej od Wisztyńca do Olity. Na przeszkodzie stanęła sowiecka ofensywa na Warszawę (1920) i zajęcie Suwalszczyzny przez wojska litewskie. Od tego czasu Olita po obydwu brzegach Niemna pozostawała częścią niepodległej Litwy z wyjątkiem okupacji sowieckiej (1940–1941, 1944–1991) i niemieckiej (1941–1944). W grudniu 1927 roku część miasta spłonęła w wyniku wielkiego pożaru[2].
Po wrześniu 1939 w Olicie znajdował się obóz dla polskich żołnierzy internowanych na Litwie. Podczas okupacji niemieckiej (1941–1944) w rejonie Olity hitlerowcy wymordowali między 60 a 70 tysięcy Żydów (w Lesie Vidzgiris, południowo-wschodnie przedmieścia miasta, na lewym brzegu rzeki). Z kolei w obozie dla sowieckich jeńców wojennych (Stalag 343, umiejscowiony w lesie Olita, na wschodnich obrzeżach miasta, w pobliżu koszar) dochodziło do aktów kanibalizmu, w obozie zginęło nie mniej niż 20 tys. sowieckich jeńców wojennych[3] wg niektórych źródeł liczba ofiar to około 35.000[4].
W 1944 w Olicie zatrzymała się eskadra lotnictwa francuskiego (Normandia-Niemen). Po wojnie w rejonie Olity działała do ok. 1952 litewska partyzantka antysowiecka (Okręg Dajnawa).
W Olicie pracował ksiądz katolicki Pranas Račiūnas (1919–1997), którego na początku 1984 komisja administracyjna rejonu Olita (Alytus) ukarała grzywną w wysokości 10 rubli za zorganizowanie na dziedzińcu kościoła uroczystości noworocznych dla dzieci.
Obecnie, według spisu litewskiego, miasto zamieszkane jest w 95% przez Litwinów.[potrzebny przypis]
Od uzyskania praw miejskich Olita znajdowała się pod panowaniem następujących państw:
Rzeczpospolita Obojga Narodów, 
Wielkie Księstwo Litewskie.svg){kind=small}
Królestwo Prus/
Imperium Rosyjskie
Księstwo Warszawskie (protektorat 
Cesarstwa Francuskiego)/ Imperium Rosyjskie Imperium Rosyjskie, .svg){kind=small}
Królestwo Polskie/ziemie zabrane
Rzesza Niemiecka (okupacja wojenna)
Królestwo Litwy (zależne od Rzeszy Niemieckiej) Republika Litewska.svg){kind=small}
ZSRR, .svg){kind=small}
Litewska SRR (okupacja wojenna)
Rzesza Wielkoniemiecka (okupacja wojenna).svg){kind=small}
ZSRR, 
Litewska SRR Republika Litewska
W mieście stacjonuje Batalion Piechoty Zmotoryzowanej im. Wielkiej Księżnej Litewskiej Biruty. Wydzielał on część swoich sił do Litewsko-Polskiego Batalionu Sił Pokojowych, którego polski komponent stacjonował w Orzyszu.
W mieście znajduje się hala sportowa Alytus Sportas Arena. Urodził się tu kulturysta Robert Burneika oraz diva WWE Živilė Raudonienė (Aksana).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg)
