Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Olejek brzozowy – olejek eteryczny pozyskiwany z kory brzozy cukrowej (Betula lenta) lub z pączków liściowych brzozy brodawkowatej (Betula pendula) lub brzozy omszonej (Betula pubescens). Brzoza brodawkowata jest też nazywana brzozą zwisłą, brzeziną lub brzozą białą[1]. W Polsce jest pospolita. Występuje i jest uprawiana w wielu krajach świata[2].
Olejki pozyskuje się metodami destylacji z parą wodną. Olejek z kory brzozowej jest podobny do olejku wintergrinowego, lecz tańszy. Ma smak i zapach salicylanu metylu. Był popularną substancją zapachową, stosowaną np. do aromatyzowania past do zębów. Obecnie częściej jest stosowany syntetyczny salicylan metylu. Olejek z pączków jest gęstą cieczą o łagodnym, balsamicznym zapachu. Głównym składnikiem jest betulol[3] (wolny lub pod postacią estrów). Jest stosowany w niektórych kompozycjach perfumeryjnych[4].
Brzoza cukrowa (inaczej: wiśniowa, słodka, czarna) jest drzewem powszechnie występującym w południowej Kanadzie i północnej części Stanów Zjednoczonych. Osiąga wysokość 15–20 m. Olejek jest pozyskiwany z kory (czasami również z gałęzi), gdzie jest związany pod postacią glikozydów. Surowiec rozdrabnia się, a następnie poddaje się maceracji
(ok. 50°, ok. 12 h). Do maceracji jest używana woda podestylacyjna – wodna warstwa kondensatu z procesu destylacji olejku z parą wodną. Zawiera ona znaczne ilości olejku (jest mleczną zawiesiną), który jest w ten sposób zawracany do procesu. Po maceracji przeprowadza się destylację z parą wodną (ok. 5–10 h). Olejek jest cięższy od fazy wodnej. Nie skręca płaszczyzny polaryzacji światła[4].
Olejek brzozowy z pączków uzyskuje się metodą destylacji bezpośrednio po zerwaniu pączków liściowych. Faza olejkowa kondensatu jest lżejsza od fazy wodnej. Oba olejki mają różny skład, właściwości fizyczne i zapach[4].
| Właściwość | Olejek brzozowy z kory | Olejek brzozowy z pączków | Olejek brzozowy z pączków pozbawiony stearoptenu |
| Surowiec | kora brzozy cukrowej | pączki liściowe brzozy brodawkowatej lub brzozy omszonej | pączki liściowe brzozy brodawkowatej lub brzozy omszonej |
| Metoda pozyskiwania olejku | Maceracja rozdrobnionego surowca w wodzie podestylacyjnej (ok. 50°, ok. 12 h), a następnie destylacja z parą wodną | Destylacja (z parą wodną?) | Destylacja (z parą wodną?), a następnie usuwanie stearoptenu |
| Wydajność | 0,1–0,23% | 3,5–8% | |
| Główne składniki | salicylan metylu, parafina C30H62, ester C14H24OH | betulol[3] (ok. 70%), w tym ok. 45% w stanie wolnym, estry betulolu, parafina (stearopten) | |
| Zapach | salicylowy | łagodny, balsamiczny | |
| Temperatura wrzenia (760 mmHg) | 218–221 °C | ||
| Gęstość, d15/15 | a. 1,118–1,189 b. 1,177–1,182 | 0,962–0,979 | 0,9756 |
| Skręcalność αD/20 | nieczynny | −2° do −15° | od −6°20′ |
| Współczynnik załamania światła, nD/20 | a. 1,5360–1,5376 b. 1,5350–1,5370 | 1,5015–1,5045 | 1,50092 |
| Liczba estrowa | 356–365 | 35–37 | 56,9 |
| Liczba estrowa po acetylowaniu | 140–183 | 185 | |
| Zawartość estrów (jako linalol) | a. 97–99% b. nie mniej niż 98,5% | ||
| Rozpuszczalność w alkoholu | a. 1 obj. / 5–8 obj. 70° alkoholu b. 1 obj. / 6,6–7,5 obj. 70° alkoholu lub więcej (czasami lekkie zmętnienie) | 1 obj. / 1–2 obj. 80° i 0,25 obj. 90° alkoholu | z 90° alkoholem miesza się w każdym stosunku |
Biologiczna aktywność olejku brzozowego z kory wiąże się z dużą zawartością salicylanu metylowego (łac. Methylium salicylicum). Jest to główny składnik wielu olejków eterycznych (np. olejki z golterii rozesłanej, korzenia pierwiosnka lub z fiołka trójbarwnego). Różne estry kwasu salicylowego (salicylany) są stosowane np. w postaci maści i roztworów. Ich wcieranie w skórę powoduje przekrwienie chorych tkanek i zniesienie bólu. Estry wchłonięte przez skórę przenikają do krwi. Są wydalane z moczem w postaci rozłożonej. Salicylan metylowy i inne estry kwasu salicylowego działają bakteriobójczo, a produkty ich rozkładu – bakteriostatycznie, co jest wykorzystywane w leczeniu zakażeń jelit i dróg moczowych[5].
Olejek brzozowy (Oleum Betulae) zawiera sekwiterpeny α i β-betulenol i jego octan. Ma działanie antyseptyczne, przeciwzapalne, bakteriobójcze, przeciwobrzękowe, przyspieszające gojenie (ziarninowanie), wybielające, żółciopędne, moczopędne, obniżające gorączkę, antyseptyczne. Stosowany w zapaleniu łojotokowym skóry, owrzodzeniach, trądziku, czyrakach, łuszczycy, egzemie, do usuwania plam pigmentowych i do wybielania piegów, przy łupieżu, uszkodzeniach skóry. Pobudza apetyt. Stosowany jest przy podwyższonej temperaturze ciała, przyspiesza gojenie się zranień, ułatwia gojenie się ropiejących ran. Stosowany jest w płynach do pielęgnacji włosów, nadaje włosom puszystość oraz wpływa na ich porost[6]
.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
