Oksywie

Oksywie (kaszb. Òksëwié, niem. Oxhöft) – nadmorska dzielnica Gdyni granicząca z następującymi dzielnicami tegoż miasta: Babie Doły (od północy), Obłuże (od zachodu) oraz Śródmieście (od południa), a także z Morzem Bałtyckim od wschodu. Granica przebiega od północy ul. Zieloną do skrzyżowania z ul. płk. Dąbka, następnie ul. płk. Dąbka do ul. Benisławskiego, od zachodu ul. Benisławskiego do ul. Śmidowicza, od południa ul. Śmidowicza do brzegu morza, od wschodu brzegiem morza.

Zobacz też: inne hasła o takiej lub podobnej nazwie.

Oksywie

Dzielnica Gdyni
Komenda Portu Wojennego
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miasto	Gdynia
W granicach Gdyni	4 marca 1926[1][2].
Powierzchnia	4,37 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	14 740[3]
• gęstość	3373 os./km²
Położenie na mapie Gdyni

Fragment Kępy Oksywskiej na mapie Gdyni i okolic z 1935.

Wieś duchowna Oksywa położona była w II połowie XVI wieku w powiecie puckim województwa pomorskiego^[4].

Geneza nazwy

Nazwa Oksywie występowała od XII w. Wywodzi się prawdopodobnie od staroskandynawskiego słowa oxihoved, oznaczającego głowę wołu, co mogło być nawiązaniem do kształtu Kępy Oksywskiej. Zachowały się następujące zapisy nazwy: Oxsiua, Oxive, Okciua, Oxue, Oxivia, Oxiuia, Oxiwia, Oxiew, Oxivija.

Inną teorią pochodzenia nazwy jest „okno solne”, z uwagi na występujące pod ziemią pokłady soli domniemuje się, że istnieć tu mogło solne źródło.

Charakterystyka ogólna i historia

Oksywie jest najstarszą osadą mieszczącą się na terenie dzisiejszej Gdyni. Niegdyś jej obszar zajmowały m.in. ciałopalne cmentarzyska pogańskie.

W późniejszych wiekach dzielnica była także świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, bowiem to tu w pierwszych dniach II wojny światowej (10 września–19 września 1939) odbywała się obrona Kępy Oksywskiej. Niemcy zmienili nazwę dzielnicy na Oxhöft^[5]. W dniach 28 marca–5 kwietnia 1945 Oksywie stanowiło ostatni punkt oporu Niemców w znajdującej się pod okupacją Gdyni przed nacierającą Armią Czerwoną. W 2015 wzdłuż wybrzeża morskiego kosztem 19 mln zł zbudowano opaskę brzegową pełniącą również funkcje promenady o długości 1,7 km, z dostępem od Kolonii Rybackiej (wejście nr 5)^[6][7].

W dzielnicy znajdują się lub znajdowały takie obiekty, jak np.:

• poniemiecka torpedownia „Formoza”
• Akademia Marynarki Wojennej mieszcząca się w klasycystycznych budynkach Zespołu Dowództwa Floty (bud. 1924–1930)^[8]
• najstarsza budowla w Trójmieście jaką jest Kościół św. Michała Archanioła. Ufundowany przez Świętopełka, pochodzący z 1224; z najstarszej części świątyni do dziś zachowała się ściana zachodnia. Otoczony cmentarzem wzmiankowanym po raz pierwszy w 1687^[9]
• dwie koleje linowo-terenowe na klifie oksywskim – pierwsza kolej przy zejściu na plażę koło pętli autobusu 152 (z jednym wagonikiem, bez mijanki, na torze szerokości 620 mm, wykorzystywana regularnie do transportu ryb i sprzętu, nie przewozi ludzi), druga kolej znajduje się ok. 1,4 km na północ, na terenie tzw. Kolonii Rybackiej w Babich Dołach (nieczynna)^[10]
• Mauzoleum Gustawa Orlicz-Dreszera
• Centrum Techniki Morskiej
• zabytkowy betonowy schron (bunkier) T-750 z czasów II wojny światowej u zbiegu ulic płk. Dąbka, Dickmana i Bosmańskiej (identyczny znajduje się przy ul. Polskiej, jest własnością Zarządu Morskiego Portu Gdynia i od lat wykorzystywany jest jako strzelnica)^[11].

Imię dzielnicy nosił m.in. polski okręt rakietowy ORP Oksywie.

W 2020 rozpisano przetarg na projekt i wykonanie hali sportowej oraz 2 boisk przy Szkole Podstawowej nr 33 przy ul. Godebskiego^[12].

Zobacz też

• Latarnia Morska Gdynia Oksywie
• Kultura oksywska

Przypisy

1. Dz.U. z 1926 r. nr 21, poz. 127
2. 9 stycznia 1926 zniesiono gminę Oksywie włączając ją do wiejskiej gminy Gdynia (Dz.U. z 1926 r. nr 1, poz. 7), którą 4 marca 1926 przekształcono w miasto Gdynia
3. Biuletyn Informacji Publicznej Gdyni.
4. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.
5. www.gotenhafen.com.pl. gotenhafen.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]..
6. Zobacz, jak powstaje drugi gdyński bulwar.
7. Wolna niedziela. Spacer oksywskim bulwarem.
8. Od rybackiej wsi do nowoczesnego miasta. Migawki z przedwojennej Gdyni
9. Anna, Krzysztof Jakubowscy Pomorskie cmentarze, Gdańsk 2012, s. 54. ISBN 978-83-62129-73-7.
10. Lokalizację obydwu można znaleźć w Wikimapii: 1, 2.
11. Deweloper sprzedaje schron za złotówkę. Ma 500 m kw. powierzchni użytkowej i trzy kondygnacje.
12. Gdynia. Na Oksywiu przy SP 33 powstanie hala sportowa.

Linki zewnętrzne

• Oksywie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 437.