Loading AI tools
ciasto przekładane masą ze zmielonego maku, cukru i bakalii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Makowiec – ciasto przekładane masą ze zmielonego maku, cukru (lub miodu[1]) i bakalii[2]. Wypiek taki najczęściej przybiera formę:
Mak przeznaczony na masę należy odpowiednio przygotować przed zmieleniem (lub utarciem). Jednym ze sposobów jest sparzenie (przelanie wrzątkiem) ziaren na sitku, następnie staranne odsączenie i odparowanie[7]. Inna metoda to zalanie maku zimnym lub gorącym mlekiem[8] lub wodą i odstawienie na pewien czas do namoczenia[8] – czasem po uprzednim zagotowaniu[9]. Według części przepisów, po sparzeniu lub namoczeniu ziaren należy je jeszcze ugotować. W przypadku moczenia ziaren przez całą noc powinno wystarczyć zaledwie kilkuminutowe gotowanie[10]. Według Macieja Kuronia (1960–2008), ziarna przed ugotowaniem należy sparzyć wrzątkiem zawsze – niezależnie od namoczenia[11]. Dawniej maku nie parzono lecz zalewano wodą i czekano, aż zakiełkuje lub zmieni odpowiednio swój smak[6].
Tak przygotowany, starannie odsączony mak mieli się dwukrotnie lub trzykrotnie w maszynce do mięsa przez sitko o najmniejszych okach lub uciera w makutrze. Utarty mak uciera się dalej z cukrem lub miodem[12][13][1], po czym dodaje bakalie takie jak posiekane orzechy włoskie[7], migdały[14], namoczone rodzynki, kandyzowana skórka pomarańczowa lub cytrynowa. W kuchniach regionalnych spotyka się także stosowanie takich dodatków jak orzechy laskowe, suszone śliwki lub gruszki[1]. Według niektórych przepisów, do masy do makowej dodaje się masło[9][14][11], całe jaja[14][10] lub ubitą pianę z białek[9][11][5][7].
Upieczone rolady makowe oblewa się zazwyczaj białym (gotowanym[9]) lukrem[9][5][6] i ozdabia surowymi ziarenkami maku lub kandyzowanej skórki pomarańczowej. W handlu spotyka się także strucle z polewą czekoladową.
Makowce w formie placków to najczęściej gruba warstwa masy makowej na spodzie drożdżowym, kruchym lub półkruchym, przykryta drugim płatem ciasta (np. „Kołocz weselny śląski”[15], „Kołocz weselny cieszyński”[16]), kratką z ciasta (np. placek świąteczny z makiem według Marii Disslowej) lub warstwą kruszonki. „Placek świąteczny z makiem” Marii Disslowej (1870–1936) to gruba warstwa masy makowej (z maku, cukru, masła i jaj) z bakaliami wyłożona na cienką warstwę ciasta drożdżowego, przyozdobiona kratką z ciasta drożdżowego, bakaliami i cukrem[14].
Makowiec jest typowym daniem wigilijnym[17][7][18][13] i wielkanocnym[18][5][12][13] w kuchni polskiej. W niektórych rejonach kraju rozpowszechnił się dopiero po drugiej wojnie światowej[12][13], m.in. za sprawą osiedleńców z Polski wschodniej[13][18]. Regionalnie strucla makowa przybiera formę składanych bułeczek z nadzieniem makowym[19].
Na co dzień makowiec gościł niegdyś tylko na zamożnych stołach. W zwykłych domach pieczony był tylko na wyjątkowe okazje takie jak wspomniana wigilia Bożego Narodzenia i karnawał[12], Wielkanoc, Zielone Świątki[12][1], Środa Popielcowa[6], Wielki Piątek[6] oraz różnego rodzaju uroczystości rodzinne.
Według ludowych wierzeń mak spożywany w wigilię Bożego Narodzenia miał zapewniać szczęście[5][1] i chronić przed działaniem złych sił[1]. Mak – roślina, która zawiera w makówce tysiące nasion – występował na wigilijnym stole także jako symbol urodzaju i płodności[20][19]. Tarcie maku na tę okoliczność miało zapewnić młodym pannom rychłe zamążpójście[21][5][1]. Mak w potrawach wigilijnych, obok miodu i grzybów był też łącznikiem z zaświatami[21].
Makowce znajdujące się na „Liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi” (wybór):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.