Len (LinumL.) – rodzajroślin z rodziny lnowatych (Linaceae). Obejmuje ok. 180[5][6]–213[4] gatunków. Występują one na różnych kontynentach w strefie klimatu umiarkowanego i w strefie subtropikalnej, z największym zróżnicowaniem w rejonie Morza Śródziemnego. Przedstawiciele rodzaju spotykani są zwykle w suchych, nasłonecznionych siedliskach w miejscach kamienistych, na klifach, w ciepłolubnych zaroślach[7]. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od łacińskiej nazwy lnu – lin[6]. W Polsce na stanowiskach naturalnych lub zdziczałych spotykanych jest 6 gatunków[8]. W uprawie jest kilka kolejnych, spośród których największe znaczenie ma len zwyczajny, uprawiany jako roślina włóknodajna. Z kilku gatunków ozdobnych największe znaczenie ma północnoafrykański len wielkokwiatowy[7].
Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Antarktydy. Gatunków tych brak jednak na Grenlandii, na rozległych obszarach w strefie równikowej (lny rosną tam tylko w górach). Rodzaj jest z kolei najbardziej zróżnicowany w basenie Morza Śródziemnego[5]. W Europie rośnie 36 gatunków, głównie w jej południowej części[9]. W Ameryce Północnej 37[6].
W Polsce rosną cztery gatunki rodzime, dwa introdukowane i zdziczałe[8].
Skrętoległe lub naprzeciwległe. Pojedyncze, zwykle lancetowate, z wyraźną żyłką centralną[7]. Zwykle całobrzegie, rzadko ząbkowane lub z gruczołowatymi włoskami na brzegu[5].
Obupłciowe, nierzadko okazałe (do 4 cm średnicy), ale krótkotrwałe (zwykle jednodniowe lub szybciej opadające). Rozwijają się na szczytach rozgałęzionych pędów. Działek kielicha jest 5, zwykle wolnych, czasem zrosłych u nasady. Płatków także jest 5 i są one wolne, barwy niebieskiej, żółtej, czerwonej, różowej lub białej. Pręcików jest 5, z nitkami u nasady poszerzonymi i nieco złączonymi, z przemiennie do nich wyrastającymi prątniczkami[7]. Zalążnia z 5 nitkowatymi szyjkami, zwieńczonymi główkowatymi znamionami, pięciokomorowa, ale z fałszywymi przegrodami dodatkowo dzielącymi komory. W każdej komorze dwa zalążki[5].
Torebki podzielone na dziesięć komór. Nasiona spłaszczone, czarne lub brązowe. Silnie śluzowacieją w kontakcie z wodą[7].
Len wielkokwiatowyLen krzewiasty
Pozycja systematyczna
Jeden z 8 rodzajów podrodziny Linoideae w obrębie rodziny lnowate (Linaceae)[10]. W tradycyjnym ujęciu rodzaj nie jest taksonem monofiletycznym – dzieli się na dwa klady, z których jedną tworzą dwie sekcje o niebieskich kwiatach – sect. Linum i Dasylinum, a drugą pozostałe sekcje o kwiatach żółtych – Cathartolinum, Linopsis i Syllinum oraz zagnieżdżone w tej grupie cztery inne tradycyjnie wyróżniane rodzaje: Hesperolinon, Sclerolinon, Clioccoca i Radiola[11][12][13]. Postuluje się włączenie tych rodzajów do Linum[13], aczkolwiek w bazach taksonomicznych zachowują wciąż jeszcze odrębność[14].
Gatunkiem lnu o największym znaczeniu praktycznym jest len zwyczajny (Linum usitatissimum) – roślina włóknodajna i oleista pochodząca z Bliskiego Wschodu, stara roślina użytkowa uprawiana od kilku tysięcy lat, dostarczająca m.in. włókna (które mimo konkurencji tworzyw sztucznych nadal jest bardzo cenione), makuchów na paszę. Nasiona (siemię lniane) używane są w lecznictwie.
Roślina włóknista: Ze środkowej części łodygi pozyskuje się włókno długie, do produkcji wysokiej jakości przędz czesankowych, osnowowych i dalej tkanin. Z części wierzchołkowej i korzeniowej pozyskuje się włókno krótkie, do produkcji przędz zgrzebnych wątkowych.
Roślina ozdobna: sadzona jest na rabatach, w ogrodach skalnych, w runie parkowym oraz w grupach naturalistycznych.
Jako rośliny lecznicze wykorzystywane są także: len przeczyszczającyLinum catharticum, L. lewisii, ten drugi jest także rośliną włóknodajną. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza: len złocistyLinum flavum (kwiaty żółte), len wielkokwiatowyLinum grandiflorum (kwiaty czerwone), len trwałyLinum perenne i len narbońskiLinum narbonense (kwiaty niebieskie)[9].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 109-110, ISBN978-83-62975-45-7.
Ludmiła Karpowiczowa (red.):Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński.Warszawa:Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,1973. Brak numerów stron w książce
.JPG)
