Konarzyny (powiat chojnicki)
wieś w województwie pomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konarzyny (kaszub. Kònarzënë lub też Kònôrzënë, niem. Groß Konarczyn) – wieś kaszubska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Konarzyny[4][5]
| wieś | |
 Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Konarzynach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
702[1] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
89-607[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GCH |
| SIMC |
0746389 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chojnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Konarzyny  | |
 53°49′22″N 17°22′37″E[3] | |
Wieś leży przy drodze powiatowej 2512G (w 2017 przebudowanej do DW nr 212). Siedziba gminy Konarzyny.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Konarzyny. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa słupskiego.
Niedaleko wsi znajduje się byłe lotnisko wojskowe.
Powstanie i okres państwa krzyżackiego
Pierwsza wzmianka o Konarzynach pochodzi z dokumentu z 1275. Dwóch krewnych pochodzących z Konarzyn Myślibór Małowy i Stanoch Małowy, będąc członkami ówczesnego stanu rycerskiego brali udział w ustalaniu granic nadanych dóbr przez Mściwoja II dla augustianów z Swornegaci[a][7].
W 1326 wielki mistrz zakonu krzyżackiego Werner von Orseln poświadczył posiadanie Konarzyn i Sąpolna przez Mirosława i jego braci po śmierci ich ojca (według dokumentu posiadane z dawien dawna „ab antiquo"). Dobra te zostały im nadane na prawie chełmińskim ze zwolnieniem od danin z krów i świń, otrzymali prawo do patronatu nad kościołem i mieli pełnić w czasie wojny służbę z koniem[8].
W posiadaniu Konarskich i kolejnych właścicieli
Możliwe że jeszcze w czasach krzyżackich od nazwy wsi właściciele zaczęli używać nazwiska Konarscy. Według Jacka Knopka Myślibora z roku 1275 i braci z 1326 można utożsamiać z przyszłymi Konarskimi herbu Kolczyk (odmiana herbu Ossoria)[9][10]. W drugiej połowie XVI wieku Konarscy posiadali Konarzynki, połowę Konarzyn oraz większość Sąpolna. Druga połowa Konarzyn należała do Będzimirowskich i Pawłowskich. W 1630 część wsi weszła w posiadanie rodziny Plata którą następnie w 1655 odkupił sędzia tczewski Jan Garczyński. W 1636 Jan Wąglikowski odkupił od Mirosława Konarskiego jego część Konarzyn, Konarzynki i Sapolno. W 1662 Jan Piotr Tuchołka zakupił od Andrzeja Garczyńskiego za 1300 florenów część Konarzyn a w wykazie z 1682 był już właścicielem Konarzyn Wielkich i Małych. W kwietniu 1764 jego wnuk Piotr Tuchołka sprzedał Konarzyny Wielkie, Małe i Sąpolno podkomorzemu poznańskiemu Michałowi Skórzewskiemu[9].
Murowany kościół katolicki pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła został wzniesiony przez podkomorzego malborskiego Piotra Tuchołkę w latach 1731-1744[11]. Poprzedni, drewniany kościół z 1653 r., spalił się na początku XVIII w[12].
Początek XX wieku
W 1896 powstała w miejscowosci powstała jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[13]. W 1909 wybudowano murowaną szkołe[14].
II Rzeczpospolita
1918 - Rada Ludowa
Po zakończeniu I wojny światowej w Konarzynach powstała Rada Ludowa (przybierając status rady parafialnej prawdopodobnie z powodów bezpieczeństwa). 6 grudnia 1918 powstała Rada Ludowa na powiat człuchowski z siedziba w Konarzynach której przewodniczącym został konarzyński proboszcz Alfons Schulz będąc jednocześnie przedstawicielem pozostałych rad Gochów (borzyszkowskiej i brzezińsko-borowiackiej). Na Pomorzu państwo niemieckie nadal działało i w ramach represji od 25 stycznia 1919 do 24 marca ksiądz Schulz przebywał w areszcie sądowym. Nieudaną próbę porwania księdza Schulza podjęli żołnierze Grenzschutz co zmusiło go do ucieczki do Chojnic i ukrycia się[15].
Wytyczenie granicy
W 1919 w przygotowanym traktacie pokojowym Konarzyny znalazły się w ramach terytorium Polski. Na przełomie stycznia i lutego w Konarzynach pojawili się żołnierze Wojska Polskiego (hallerczycy)[16].
W wyniku pracy wojskowej komisji ustalającej tymczasową granicę (dnia 16 lutego 1920) oraz komisji która działała w maju 1920, w okolicy Konarzyn ustalona została nowa polsko-niemiecka granica. W granicach Polski zostały Konarzyny, Żychce i Ciecholewy. Droga z Konarzyn do Chojnic przez 5 kilometrów biegła przez terytorium Niemiec[17]. 16 października 1932 przy kościele na cokole (na którym wcześniej stał pomnik cesarza niemieckiego Wilhelma) uroczyście odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego w uznaniu jego działań w ustaleniu nowej granicy[18].
Inne wydarzenia
W 1921 w gminę wiejską Konarzyny znajdującą się w powiecie chojnickim zamieszkiwało 709 mieszkańców[19]. W 1927 Konarzyny na 638 mieszkańców ok. 21% (135 osób) stanowili Niemcy[20]. Od 1921 do 1939 Komendzie Powiatowej Policji Państwowej w Chojnicach podlegał posterunek obwodowy w Konarzynach[21].
W latach 1928-1939 stacjonowała tu placówka Straży Granicznej Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice” która obsługiwała przejście graniczne w Konarzynach[22].
2 Wojna Światowa
Wiosną 1939 Straż Graniczna zorganizowała stałe punkty do obserwacji terytorium niemieckiego. Komisariat Straży Granicznej „Konarzyny” został podporządkowany dowódcy Zgrupowania Chojnice[23].
Według rejestru zabytków NID[24] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, 1731, nr rej.: JE 25176 z 30.11.1929.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
