Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach

Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach – zabytkowy^[1] kościół w Trzebieszowicach.

Kościół św. Andrzeja

nr rej. 192/2045 z 25.05.1972
Kościół od południa
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Trzebieszowice
Wyznanie	rzymskokatolickie
Wezwanie	św. Andrzej
Historia
Data budowy	przed 1269 1813
Data poświęcenia	przed 1269
Dane świątyni
Architekt	Knappe
Styl	klasycystyczny
Stan obecny	czynny
Położenie na mapie Polski Kościół św. Andrzeja
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół św. Andrzeja
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Kościół św. Andrzeja
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój Kościół św. Andrzeja
50°20′56,305″N 16°46′34,442″E

Kościół od zachodu

Obiekt klasycystyczny, neogotycyzujący jednonawowy. Znajduje się tu siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Apostoła w Trzebieszowicach. Obecną budowlę wystawiono w 1813 r., gotycka wieża to pozostałość wcześniejszej budowli^[2]. Świątynia, jeden z najwcześniejszych przykładów architektury neogotyckiej w regionie, posiada ostrołukowe okna^[3].

Historia

Trzebieszowice po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach z 1264 roku^[4], już w 1269 wzmiankowany jest także kościół we wsi^[3]. W 1530 we wsi osiedlił się pierwszy duchowny protestancki, z czasem wyznanie to zaczęło zdobywać coraz większą popularność, której sprzyjała przychylność ówczesnych właścicieli miejscowości, rodu Reichenbachów. W toku wojny trzydziestoletniej wojska cesarskie próbowały dokonać przymusowej konwersji miejscowej ludności na katolicyzm, jednak wywołało to serię buntów i starć zbrojnych pomiędzy chłopstwem a siłami lojalnymi wobec cesarza^[3]. Ostatecznie, podobnie jak w innych parafiach ziemi kłodzkiej, także w Trzebieszowicach kościół w latach 60. XVII wieku przeszedł we władanie protestantów^[5] (niektóre źródła podają datę 1654)^[6]. W XVIII wieku kościół św. Bartłomieja w Skrzynce (niem. Heinzendorf) stał się filią protestanckiej parafii trzebieszowickiej^[7]. Nową świątynię wystawił w 1813 właściciel miejscowości, Joseph von Fürstenberg. Wybudowano ją na miejscu poprzedniego kościoła. Autorem i wykonawcą robót był mistrz Knappe. W czasie prac między inwestorem a wykonawcą doszło do konfliktu o kształt okien, ostatecznie von Fürstenberg przewalczył wykonanie, niespotykanych ówcześnie, ostrołukowych okien. Dzięki temu kościół zyskał rys neogotycki^[3]. Elementy renesansowej i barokowej kamieniarki zdobiącej wcześniejszy kościół wmurowano w elewację pobliskiego pałacu Schlabrendorfów^[8].

W pobliżu kościoła znajduje się także zabytkowa kostnica, której wejście zdobi motyw chusty świętej Weroniki^[3].

Wyposażenie kościoła jest w większości klasycystyczne i neobarokowe^[3]. Po 1945 do kościoła, wraz z ludnością przesiedleńczą, trafiła część wyposażenia z kościołów św. Mikołaja w Wyżnianach, św. Antoniego w Kurowicach i kościoła filialnego w Sołowej, jednak w kolejnych dekadach uległo ono zniszczeniu^[9]. 25 maja 1972 kościół, wraz z pobliskim budynkiem plebanii z początków XIX wieku, został wpisany do rejestru zabytków jako zespół kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja z plebanią, pocz. XIX (nr. rejestru zabytków 192/2045)^[10].

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
2. HannaH. Faryna-Paszkiewicz HannaH., MałgorzataM. Omilanowska MałgorzataM., RobertR. Pasieczny RobertR., Atlas zabytków architektury w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 404, ISBN 978-83-01-13478-5 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
3. WaldemarW. Brygier WaldemarW., Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Rewasz, 2010, s. 456, ISBN 978-83-89188-95-3 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
4. KazimierzK. Bartkiewicz KazimierzK., Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 79 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
5. UniwersytetU. Opolski UniwersytetU., Polacy w dziejach Europy Środkowej i Rosji: XVI-XX w, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, 2004, s. 13, ISBN 978-83-7395-035-1 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
6. GustavG. Spieker GustavG., Die evangelischen Gastgemeinden Schlesiens. Ein historisch-statistischer Versuch, 1861, s. 110 [dostęp 2017-12-13] (ang.).
7. JulianJ. Janczak JulianJ., KrystynaK. Binek KrystynaK., Polska Akademia Nauk InstytutP.A.N.I. Historii Polska Akademia Nauk InstytutP.A.N.I., Śląsk w końcu XVIII wieku: Komentarz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 72, ISBN 978-83-04-01347-6 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
8. SławomirS. Brzezicki SławomirS., ChristineCh. Nielsen ChristineCh., Śląsk: zabytki sztuki w Polsce, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 882, ISBN 978-83-922906-1-2 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
9. Jan K.J.K. Ostrowski Jan K.J.K., Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 11, Międzynarodowe Centrum Kultury, 2003, s. 326, ISBN 978-83-89273-04-8 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 79 [dostęp 2017-12-13].