KS Toruń

Klub Sportowy Toruń SA (występuje pod nazwą KS Apator Toruń) – polski klub żużlowy z siedzibą w Toruniu, 4-krotny drużynowy mistrz Polski.

KS Toruń

Pełna nazwa	Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna
Przydomek	Toruńskie Anioły, Krzyżacy
Maskotka	Dymek[1]
Barwy	żółto-niebiesko-białe[2]
Data założenia	21 lutego 1962[3]
Debiut w najwyższej lidze	4 kwietnia 1976
Liga	Ekstraliga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Siedziba	Toruń
Adres	ul. Dąbrowskiego 2 87-100 Toruń
Stadion	Motoarena Toruń im. Mariana Rosego ul. Pera Jonssona 7 87-100 Toruń
Właściciel	Przemysław Termiński[4]
Prezes	Ilona Termińska[5]
Trener	Piotr Baron[6]
Strona internetowa

Za datę jego założenia przyjmuje się rok 1962, kiedy powstał klub sportowy przy PZWANN, niemniej jego historia sięga lat wcześniejszych, a samych tradycji żużlowych w Toruniu, których jest kontynuatorem, lat międzywojennych. W przeszłości funkcjonował jako klub wielosekcyjny, w którym na przestrzeni lat, obok sekcji żużlowej, istniejącej od chwili jego założenia, istniały także sekcje: brydża sportowego, hokeja na lodzie, jazdy szybkiej na lodzie, pływania i szachów.

W 2019 roku „Toruńskie Anioły”, tj. środowisko toruńskich żużlowców, zostały uhonorowane poprzez odsłonięcie „katarzynki” w Piernikowej Alei Gwiazd na toruńskim Rynku Staromiejskim^[7].

Chronologia nazw

• Klub Sportowy „Stal”
  • Sekcja Żużlowa „Apator”
• Klub Sportowy „Stal-Apator”
  • Stal-Apator Toruń
• Klub Sportowy „Apator” (–2005)
  • Apator Toruń (–1993)
  • Apator Elektrim Toruń (1993–1996)
  • Apator DGG Toruń (1996–1998)
  • Apator Netia Toruń (1999–2000)
  • Apator Adriana Toruń (2001–2005)
• Klub Sportowy Toruń (2005–2006)
  • Adriana Toruń (2006)
• Klub Sportowy Toruń Unibax Spółka Akcyjna (2006–2014)
  • Unibax Toruń (2007–2014)
• Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna (2014–)
  • KS Toruń (2015)
  • Get Well Toruń (2016–2019)
  • eWinner Apator Toruń (2020–2021)
  • For Nature Solutions Apator Toruń (2022)
  • For Nature Solutions KS Apator Toruń (2023)
  • KS Apator Toruń (2024–)

Historia

Protoplaści

Pierwsze zawody żużlowe rozegrano w Toruniu w 1930 roku. Ścigano się w kategoriach według pojemności silnika. Czarny sport rozwijał się w grodzie Kopernika aż do wybuchu II wojny światowej. Zaraz po wojnie – w 1946 roku, tradycja toruńskiego żużla odrodziła się w postaci Toruńskiego Klubu Motocyklowego. W tamtym okresie pierwsze kroki na żużlu stawiał między innymi Zbigniew Raniszewski, którego karierę przerwała tragiczna śmierć w trakcie zawodów rozgrywanych w Wiedniu 21 kwietnia 1956 roku.

Od 1957 roku toruński klub działał w ramach Ligi Przyjaciół Żołnierza, a dwa lata później zadebiutował w rozgrywkach III ligi, zajmując 7. miejsce. Do II ligi LPŻ Toruń awansował wskutek reorganizacji rozgrywek w 1960 roku, jednak w swoim debiutanckim drugoligowym sezonie zajął ostatnie miejsce w grupie „zachód”.

Patronat PZWANN

W 1962 roku przy Pomorskich Zakładach Wytwórczych Aparatury Niskiego Napięcia, które pojawiły się w toruńskim żużlu rok wcześniej, powstał Klub Sportowy, który formalnie działał w strukturach Zrzeszenia Sportowego „Stal”. W latach 60. pierwsze medale dla toruńskiego żużla zdobył między innymi Marian Rose. Popularny Maryś osiągnął sukcesy zarówno na krajowym podwórku, jak i na arenie międzynarodowej. Jego największym sukcesem był złoty medal drużynowych mistrzostw świata z 1966 roku. W tym samym sezonie Rose zdobył srebrny medal indywidualnych mistrzostw Polski. Jego karierę przerwał wypadek 19 kwietnia 1970 roku na torze w Rzeszowie, w którym torunianin poniósł śmierć.

W 1973 roku Stal Toruń zajęła 2. miejsce w rozgrywkach II ligi, jednak w spotkaniach barażowych o awans do I ligi lepsza okazała się Polonia Bydgoszcz. Dwa lata później torunianie ponownie zajęli 2. miejsce w II-ligowych rozgrywkach i ponownie przegrali spotkania barażowe z bydgoszczanami, jednak powiększenie liczebności I ligi do 10 zespołów pozwoliło torunianom awansować do najwyższej klasy rozgrywek.

W pierwszym sezonie w I lidze torunianie obronili miejsce w elicie, zajmując 8. miejsce na koniec sezonu. W tym samym 1976 roku w historii klubu miało miejsce kolejne tragiczne wydarzenie – 25 lipca w czasie zawodów w Częstochowie w jednym z wyścigów upadł Kazimierz Araszewicz i kilka minut po dotarciu do szpitala zmarł w wyniku obrażeń odniesionych na torze. W 1979 roku torunianie zajęli w ligowej tabeli 4. miejsce, mając szanse na medal do ostatniego meczu. Liderami drużyny byli Jan Ząbik oraz Wojciech Żabiałowicz.

Pierwsze sukcesy

To, co nie udało się cztery lata wcześniej, udało się w 1983 roku. Liderem drużyny był Żabiałowicz, wspierany przez Jana Woźnickiego i Eugeniusza Miastkowskiego. Zespół prowadzony przez trenera Andrzeja Pogorzelskiego nie przegrał ani jednego meczu na własnym torze, ponadto trzykrotnie triumfował na wyjazdach. 24 punkty zdobyte do ligowej tabeli wystarczyły do zajęcia 3. miejsca w lidze i zdobycia pierwszego, brązowego medalu w rozgrywkach o drużynowe mistrzostwo Polski.

Trzy lata później – w 1986 roku, Apator Toruń świętował jeszcze większy sukces, jakim był złoty medal w rozgrywkach ligowych. Przez niemal cały sezon o prymat najlepszej drużyny w kraju torunianie rywalizowali z rywalem zza miedzy – bydgoską Polonią. Drogę do toruńskiego złota otworzyła porażka bydgoszczan na własnym torze ze Stalą Gorzów Wielkopolski w końcówce sezonu. Po wygranej w ostatnim meczu z Kolejarzem Opole 64:26 – torunianie po raz pierwszy mogli świętować tytuł najlepszej drużyny w kraju. W latach 80. oprócz sukcesów ligowych żużlowcy Apatora odnosili coraz więcej sukcesów w innych rozgrywkach – zdobywali złote medale w indywidualnych mistrzostwach Polski, młodzieżowych drużynowych mistrzostwach Polski, a także mistrzostwach Polski par klubowych.

6 czerwca 1987 roku na torze w Toruniu odbył się półfinał mistrzostw świata par. W zawodach, w czasie których w każdym wyścigu startowało po 6 zawodników, triumfowali Duńczycy – Hans Nielsen i Erik Gundersen, przed parą Nowej Zelandii – Mitchem Shirrą i Davidem Barghem, oraz Polakami – Wojciechem Żabiałowiczem i Romanem Jankowskim.

Złote lata 90.

Podobizna Pera Jonssona

W pierwszej połowie lat 90. torunianie nie schodzili z podium, zdobywając seryjnie medale w lidze, a także w innych rozgrywkach krajowych. Drugi złoty medal ligowy torunianie zdobyli w 1990 roku, już w nieco zmienionym składzie. W klubie pojawił się m.in. Szwed Christer Karlsson, który jako pierwszy zawodnik zagraniczny założył plastron z Aniołem na piersi, oraz trójka młodych muszkieterów: Robert Sawina, Jacek Krzyżaniak, Mirosław Kowalik, która przebojem wdzierała się do krajowej czołówki. Liderem ciągle był jednak Wojciech Żabiałowicz. Tym razem torunianie zapewnili sobie tytuł już kilka ligowych kolejek przed końcem, deklasując w tabeli pozostałych rywali.

W 1991 roku kariery zakończyli Wojciech Żabiałowicz i Eugeniusz Miastkowski, jednak w zespole byli już ich następcy. W polskiej lidze pojawiało się również wielu zawodników zza granicy, wśród których był Szwed Per Jonsson. Indywidualny mistrz świata z 1990 roku trafił rok później do Torunia, zostając jego liderem. Karierę Długiego Pera przerwał jednak upadek w czasie derbów Pomorza w Bydgoszczy w 1994 roku, po którym Jonsson zmuszony został do poruszania się przy pomocy wózka inwalidzkiego. Także na początku lat 90. rozbłysła gwiazda Tomasza Bajerskiego, który mimo młodego wieku zaczął odgrywać coraz poważniejszą role w toruńskim zespole.

W sezonie 1996 torunianie byli bardzo blisko kolejnego złota, jednak musieli zadowolić się srebrnym medalem, po porażce w dwumeczu o złoty medal z Włókniarzem Częstochowa. Po tym sezonie skład Aniołów uległ pewnym zmianom, a zespół osiągał gorszy rezultat przez kilka kolejnych sezonów. W 1999 roku torunianie zmuszeni byli nawet do rozgrywania spotkań barażowych o utrzymanie w najwyższej klasie rozgrywkowej, jednak poradzili sobie wówczas z Polmosem Zielona Góra.

XXI wiek

Wiesław Jaguś

Powrót na ligowe podium miał miejsce w roku 2001, kiedy to w składzie torunian pojawili się Szwedzi: Tony Rickardsson i Andreas Jonsson, a także wrócił po czterech latach spędzonych w Pergo Gorzów Wielkopolski Tomasz Bajerski. Taki zespół, wsparty ponadto Wiesławem Jagusiem, Robertem Kościechą oraz Tomaszem Chrzanowskim do ostatniego meczu, a nawet ostatniego biegu w sezonie, rywalizował o złoto z Atlasem Wrocław. Ostatecznie torunianie wygrali ostatni mecz z ekipą wrocławską 48:42 i zapewnili sobie trzeci tytuł drużynowych mistrzostw Polski.

Kolejnego mistrzostwa nie udało się torunianon zdobyć w 2003 roku, kiedy to zmontowali drużynę, w której startowali m.in. mistrz świata Tony Rickardsson, wicemistrz Jason Crump, ponadto dwaj uczestnicy cyklu Grand Prix: Piotr Protasiewicz i Tomasz Bajerski, a na dokładkę jeszcze Wiesław Jaguś i Robert Sawina. Zespół ten jednak zdołał wywalczyć tylko srebrny medal, po przegraniu finałowego meczu z Włókniarzem w Częstochowie. Po sezonie zespół opuściło kilku czołowych jeźdźców, jednak w latach 2004 i 2005 torunianie plasowali się w górnej części ligowej tabeli.

Przed 2006 rokiem ze sponsoringu toruńskiego klubu wycofała się firma Apator, a dodatkowo drużynę opuścił Jason Crump. W jego miejsce w drużynie pojawili się Duńczycy: Bjarne Pedersen oraz Niels-Kristian Iversen. Pomimo kilku zwycięstw na początku sezonu, torunianie w drugiej jego części mieli problemy finansowe, które odbiły się na wynikach. Ostatecznie KS Toruń zajął 7. miejsce w ekstralidze i musiał spotkać się w barażach o utrzymanie z KM Ostrów. Oba spotkania barażowe torunianie wygrali i zapewnili sobie dalszy ekstraligowy byt.

Era Unibaksu

Ryan Sullivan

Jesienią 2006 roku toruński klub przejął Roman Karkosik, a nazwa klubu zmieniła się na Klub Sportowy Toruń Unibax Spółka Akcyjna. W składzie torunian znaleźli się ponownie Ryan Sullivan i Robert Kościecha, a także Matej Žagar. Żużlowcy Unibaksu wygrali rundę zasadniczą Speedway Ekstraligi, a następnie po wyeliminowaniu Unii Tarnów i Atlasu Wrocław w rundzie play-off dotarli do finału rozgrywek, gdzie spotkali się z Unią Leszno. Tu jednak lepsi okazali się leszczynianie, a torunianom pozostało cieszyć się ze srebrnych medali.

Przed sezonem 2008 torunianie dokonali kolejnych zmian w zespole. Drużynę opuścili Matej Žagar i Aleš Dryml, a ich miejsce zajęli Hans Andersen i Chris Holder. W pierwszych ośmiu spotkaniach Unibax był niepokonany i pewnie zmierzał po czwarty tytuł mistrzowski. Następnie przyszły jednak dwie porażki na własnym torze z Unią Leszno i Włókniarzem Częstochowa, i to właśnie na rzecz częstochowian torunianie stracili pozycje lidera w Speedway Ekstralidze. W rundzie play-off Unibax najpierw wyeliminował gorzowską Stal, a następnie w półfinale okazał się lepszy od ZKŻ Zielona Góra. W finale ponownie spotkały się drużyny Unii Leszno i Unibaksu Toruń. W pierwszym spotkaniu – w Lesznie, lepszy okazał się Unibax, wygrywając 49:41. Także w rewanżu, który był ostatnim w historii pojedynkiem na stadionie przy ul. Broniewskiego 98, Anioły były lepsze, wygrywając tym razem 47:43. To oznaczało, że Unibax Toruń zdobył złoty medal, zostając po raz czwarty w historii drużynowym mistrzem Polski. W całym sezonie torunianie wygrali 17 spotkań (w tym aż dziewięć z dziesięciu spotkań wyjazdowych), przegrywając tylko trzykrotnie. Liderami drużny byli Wiesław Jaguś, Ryan Sullivan i Chris Holder.

Rozgrywki ligowe

Sezony

Sezon	Rozgrywki ligowe				Uwagi
	Liga		Miejsce
1959[a]	III	III liga	7/8		Awans w wyniku reorganizacji rozgrywek – podjęto decyzję o likwidacji III ligi
1960[a]	II	II liga	11/11
1961[a]		II liga	7/11
1962		II liga	3/12
1963		II liga	6/12	7/12
1964		II liga	7/11
1965		II liga	4/9	5/9
1966		II liga	5/9
1967		II liga	6/10	7/10
1968		II liga	7/9
1969		II liga	8/9
1970		II liga	8/8
1971		II liga	4/8
1972		II liga	3/8
1973		II liga	2/8		Przegrane baraże o awans
1974		II liga	5/8
1975		II liga	2/8		Przegrane baraże o awans
					Awans w wyniku reorganizacji rozgrywek – podjęto decyzję o powiększeniu I ligi[b]
1976	I	I liga	8/10
1977[c]		I liga	8/10
1978[c]		I liga	8/10
1979		I liga	4/10
1980		I liga	6/10
1981		I liga	7/10
1982		I liga	6/10
1983		I liga	3/10
1984		I liga	5/10
1985		I liga	5/10
1986		I liga	1/10
1987		I liga	4/10
1988		I liga	7/10
1989		I liga	4/10
1990		I liga	1/8
1991		I liga	3/8
1992		I liga	3/10
1993		I liga	3/10
1994		I liga	3/10
1995		I liga	2/10
1996		I liga	2/10
1997		I liga	4/10
1998		I liga	5/10
1999		I liga	7/10		Wygrane baraże o utrzymanie
2000		Ekstraliga	4/8
2001		Ekstraliga	1/8
2002		Ekstraliga	5/8
2003		Ekstraliga	2/8
2004		Ekstraliga	4/8
2005		Ekstraliga	4/8
2006		Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
2007		Ekstraliga	2/8
2008		Ekstraliga	1/8
2009		Ekstraliga	2/8
2010		Ekstraliga	3/8
2011		Ekstraliga	4/8
2012		Ekstraliga	3/10
2013		Ekstraliga	2/10
2014[d]		Ekstraliga	5/8
2015		Ekstraliga	4/8
2016		Ekstraliga	2/8
2017		Ekstraliga	7/8		Wygrane baraże o utrzymanie
2018		Ekstraliga	5/8
2019		Ekstraliga	8/8
2020	II	I liga	1/8
2021	I	Ekstraliga	6/8
2022		Ekstraliga	4/8
2023		Ekstraliga	3/8
2024		Ekstraliga	3/8

Poziom ligowy	Liczba sezonów	Sezony
I	48	1976–2019, 2021–2024
II	17	1960–1975, 2020
III	1	1959

Bilans spotkań

Stan na 5 października 2024

drużyna przeciwna	mecze	zwycięstwa	remisy	przegrane	bilans
Polonia Bydgoszcz[e]	90	52	2	36	+16
CKS Czeladź	2	–	1	1	-1
Włókniarz Częstochowa[f]	94	46	–	48	-2
Lokomotīve Dyneburg	2	2	–	–	+2
GKS Wybrzeże Gdańsk	54	26	1	27	-1
GKŻ Wybrzeże Gdańsk[g]	10	9	–	1	+8
SKS Start Gniezno	50	31	1	18	+13
Start Gniezno SA	2	1	–	1	–
GTM Start Gniezno	2	1	–	1	–
Stal Gorzów Wielkopolski	112	53	2	57	-4
GKM Grudziądz	6	3	–	3	–
GKM Grudziądz SA	18	10	1	7	+3
Cracovia	2	–	–	2	-2
Wanda Nowa Huta	6	4	–	2	+2
Karpaty Krosno	20	10	1	9	+1
Wilki Krosno	2	1	–	1	–
Unia Leszno	116	47	6	63	-16
RKS Motor Lublin	44	24	–	20	+4
Speedway Lublin	16	4	–	12	-8
Tramwajarz Łódź	8	5	–	3	+2
Gwardia Łódź	18	12	1	5	+7
Orzeł Łódź	2	1	–	1	–
KS Kolejarz Opole	40	22	–	18	+4
KKS Ostrovia	2	2	–	–	+2
Iskra Ostrów Wielkopolski	2	2	–	–	+2
KM Ostrów	2	2	–	–	+2
TŻ Ostrovia	4	3	–	1	+2
KKS Polonia Piła	18	9	2	7	+2
TS Polonia Piła	24	11	4	9	+2
KS ROW Rybnik	34	18	1	15	+3
RKM Rybnik	6	5	–	1	+4
ROW Rybnik SA	4	3	–	1	+2
Stal Rzeszów	60	38	–	22	+16
Sparta Śrem	10[h]	7	–	3	+4
KS Śląsk Świętochłowice	16	8	–	8	–
Unia Tarnów	82	44	6	32	+12
WTS Wrocław	90	49	4	37	+12
ZKŻ Zielona Góra	114	51	4	59	-8
Łącznie	1184	616	37	531	+85

Derby Pomorza

Osobny artykuł: Derby Pomorza na żużlu.

Derby Pomorza to spotkania drużyn żużlowych z Torunia i Bydgoszczy. Dotychczas rozegrano 86 ligowych pojedynków derbowych, podczas których drużyna toruńska odniosła 50 zwycięstw nad bydgoszczanami, zespół z Bydgoszczy 34 razy pokonał drużynę z Torunia, a 2 spotkania zakończyły się remisem. Poza ligowymi potyczkami rozegrano także 4 spotkania w barażach o wejście do I ligi. Spotkania te odbyły się w 1973 i 1975. Bilans tych meczów to 2 zwycięstwa drużyny toruńskiej i 2 bydgoskiej.

Derbami Pomorza nazywana jest także rywalizacja drużyn z Torunia i Grudziądza. Jak dotąd odbyły się 24 pojedynki toruńsko-grudziądzkie. Bilans tych meczów to 13 zwycięstw torunian, 10 grudziądzan i 1 remis.

Stadiony

Stadion KS Apator

Osobny artykuł: Stadion KS Apator im. Mariana Rosego w Toruniu.

Stadion KS Apator

Toruński klub żużlowy nie posiada własnego stadionu, od zawsze korzysta z obiektów miejskich. Pierwszym miejscem w Toruniu, na którym odbywały się wyścigi motocyklowe był Stadion Miejski przy ul. Sportowej.

Następnie żużlowcy przenieśli się na dawny wojskowy stadion przy ulicy Broniewskiego. Tor liczył wówczas około 500 metrów. W 1950 r. odbyły się na nim pierwsze zawody motocyklowe. W kolejnych latach tor dostosowywano do wymogów żużlowych, czego efektem było oficjalne otwarcie zmodernizowanego toru, które przy udziale 10 000 kibiców nastąpiło 20 października 1957 o godz. 14^[8]. Tor otrzymał imię Zbigniewa Raniszewskiego.

Gdy w 1962 r. założono profesjonalny klub żużlowy, stał się on gospodarzem obiektu. W kolejnych latach dodawano ogrodzenie toru, częściowe zadaszenie trybuny głównej, oświetlenie. Na mocy uchwały rady Klubu Sportowego Apator Toruń w 1994 r. tor przy ulicy Broniewskiego otrzymał nazwę Stadion KS Apator im. Mariana Rosego. W sezonie 2006 dodano wymagane dla uzyskania licencji sztuczne oświetlenie o mocy 900 luksów.

Muzeum Sportu Żużlowego w centrum handlowym Toruń Plaza, które powstało w miejscu stadionu

Ostatnimi zawodami toruńskiego klubu na starym stadionie był drugi mecz finałowy drużynowych mistrzostw Polski sezonu 2008 rozegrany 19 października 2008, zakończony zwycięstwem gospodarzy nad Unią Leszno 47:43 i przypieczętowaniem mistrzowskiego tytułu dla toruńskiej drużyny. 25 października 2008 stadion przy ulicy Broniewskiego po raz ostatni oficjalnie gościł żużlowców – był gospodarzem finału Pomorskiej Ligi Młodzieżowej. W związku z budową nowego obiektu, stary miasto sprzedało za 60 270 000 zł.

Po wyburzeniu, na jego miejscu powstało Centrum handlowe Toruń Plaza^[9]. 29 czerwca 2017 w Toruń Plaza otwarto Muzeum Sportu Żużlowego, pierwszy taki obiekt w Polsce i trzeci w Europie^[10]. Muzeum funkcjonowało do 2019 r.

Motoarena Toruń

Osobny artykuł: Motoarena Toruń im. Mariana Rosego.

Motoarena Toruń

1 grudnia 2006 prezydent Torunia ogłosił przetarg na budowę nowego obiektu. Wygrało go konsorcjum Alstal. Obiekt nosi nazwę Motoarena Toruń, a patronem stadionu pozostał Marian Rose. Z powodu nieznacznego opóźnienia stadion oddano do użytku pod koniec kwietnia, a więc już po rozpoczęciu sezonu 2009.

Inauguracyjny mecz odbył się 3 maja 2009. Tego dnia broniący tytułu toruński Unibax podejmował ówczesnego wicemistrza kraju – Unię Leszno. Mecz zakończył się nieznacznym zwycięstwem drużyny gospodarzy, a pierwszym rekordzistą toru został zawodnik Unii – Leigh Adams.

Przed sezonem 2011 zostało przebudowane zadaszenie stadionu – obecnie zasłania nie tylko trybuny, ale także cały tor.

W pobliżu Motoareny istnieją również dwa tory na miejscowym lotnisku – większy, 265-metrowy oraz w środku mniejszy – 125-metrowy^[11].

Toruńska Aleja Sportu Żużlowego

Osobny artykuł: Toruńska Aleja Sportu Żużlowego.

Toruńska Aleja Sportu Żużlowego

W 2019 r. przy Motoarenie powstała Toruńska Aleja Sportu Żużlowego^[12]. Ma ona na celu upamiętnienie zasłużonych dla toruńskiego żużla osób, poprzez umieszczenie pamiątkowej tablicy.

Dotychczas w alei uhonorowani zostali:

• Marian Rose – 5 maja 2019^[12],
• Jan Ząbik – 28 czerwca 2019^[13],
• Per Jonsson – 27 lipca 2019^[14],
• Ryan Sullivan – 23 kwietnia 2023^[15].

Osiągnięcia

Stan na 5 października 2024

Krajowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników w rozgrywkach pod egidą PZM, GKSŻ oraz Ekstraligi.

Mistrzostwa Polski

Drużynowe mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (4): 1986, 1990, 2001, 2008
• 2. miejsce (7): 1995, 1996, 2003, 2007, 2009, 2013, 2016
• 3. miejsce (9): 1983, 1991, 1992, 1993, 1994, 2010, 2012, 2023, 2024

Drużynowe mistrzostwa Polski juniorów

• 1. miejsce (6): 1985, 1990, 1992, 2004, 2005, 2009
• 2. miejsce (3): 1979, 1989, 1993
• 3. miejsce (4): 1988, 1994, 1999, 2017

Mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (4): 1986, 2004, 2008, 2010
• 2. miejsce (5): 1981, 1997, 2002, 2014, 2024
• 3. miejsce (7): 1991, 1992, 1993, 1995, 1996, 2003, 2016^[i]

Młodzieżowe mistrzostwa Polski par klubowych

• 1. miejsce (5): 1990, 1991, 1992, 1993, 2007
• 2. miejsce (3): 1980, 2010, 2013
• 3. miejsce (6): 1994, 1995, 2000, 2004, 2014, 2017

Indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (2):
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1997 – Jacek Krzyżaniak
• 2. miejsce (6):
  • 1966 – Marian Rose
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1993 – Tomasz Świątkiewicz
  • 1994 – Jacek Krzyżaniak
  • 2006 – Wiesław Jaguś
  • 2024 – Patryk Dudek
• 3. miejsce (3):
  • 1992 – Robert Sawina
  • 1998 – Wiesław Jaguś
  • 2023 – Patryk Dudek

Młodzieżowe indywidualne mistrzostwa Polski

• 1. miejsce (5):
  • 1993 – Tomasz Bajerski
  • 1996 – Tomasz Bajerski
  • 2005 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Karol Ząbik
  • 2018 – Daniel Kaczmarek
• 2. miejsce (8):
  • 1969 – Jan Ząbik
  • 1992 – Robert Sawina
  • 2000 – Tomasz Chrzanowski
  • 2003 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Adrian Miedziński
  • 2007 – Karol Ząbik
  • 2013 – Paweł Przedpełski
  • 2016 – Paweł Przedpełski
• 3. miejsce (7):
  • 1967 – Bogdan Szuluk
  • 1971 – Janusz Plewiński
  • 1980 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1991 – Robert Sawina
  • 1993 – Tomasz Świątkiewicz
  • 1999 – Tomasz Chrzanowski
  • 2005 – Karol Ząbik

Pozostałe

Puchar Polskiego Związku Motorowego

• 3. miejsce (1): 1974

Drużynowy Puchar Polski

• 1. miejsce (4): 1993, 1996, 1997, 1998
• 2. miejsce (1): 1999

Indywidualny Puchar Polski

• 1. miejsce (2):
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz

Złoty Kask

• 1. miejsce (3):
  • 1985 – Wojciech Żabiałowicz
  • 2004 – Wiesław Jaguś
  • 2011 – Adrian Miedziński
• 2. miejsce (5):
  • 1982 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1986 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1987 – Wojciech Żabiałowicz
  • 2010 – Adrian Miedziński
  • 2013 – Adrian Miedziński
• 3. miejsce (7):
  • 1981 – Jan Ząbik
  • 1992 – Krzysztof Kuczwalski
  • 1994 – Jacek Krzyżaniak
  • 1995 – Tomasz Bajerski
  • 2008 – Adrian Miedziński
  • 2021 – Paweł Przedpełski
  • 2022 – Patryk Dudek

Srebrny Kask

• 1. miejsce (3):
  • 1996 – Wiesław Jaguś
  • 2004 – Adrian Miedziński
  • 2006 – Karol Ząbik
• 2. miejsce (1):
  • 1992 – Tomasz Bajerski
• 3. miejsce (6):
  • 1967 – Bogdan Szuluk
  • 1980 – Wojciech Żabiałowicz
  • 1991 – Robert Sawina
  • 1992 – Robert Sawina
  • 1994 – Tomasz Świątkiewicz
  • 2000 – Tomasz Chrzanowski

Brązowy Kask

• 1. miejsce (2):
  • 1994 – Waldemar Walczak
  • 2004 – Adrian Miedziński
• 2. miejsce (2):
  • 1993 – Tomasz Bajerski
  • 1999 – Tomasz Chrzanowski
• 3. miejsce (2):
  • 1977 – Krzysztof Kwiatkowski
  • 1988 – Krzysztof Kuczwalski

Liga Juniorów

• 1. miejsce (1): 2013
• 2. miejsce (1): 2011

Indywidualne mistrzostwa Ligi Juniorów

• 1. miejsce (1):
  • 2013 – Paweł Przedpełski
• 2. miejsce (3):
  • 2011 – Emil Pulczyński
  • 2014 – Paweł Przedpełski
  • 2015 – Oskar Fajfer

Indywidualne międzynarodowe mistrzostwa Ekstraligi

• 1. miejsce (2):
  • 2014 – Emil Sajfutdinow
  • 2015 – Grigorij Łaguta
• 2. miejsce (1):
  • 2014 – Darcy Ward

Międzynarodowe

Poniższe zestawienia obejmują osiągnięcia klubu oraz indywidualne osiągnięcia zawodników krajowych (w zawodach drużynowych, par i indywidualnych) i zagranicznych (w zawodach indywidualnych) w rozgrywkach pod egidą FIM oraz FIM Europe.

Mistrzostwa świata

Drużynowe mistrzostwa świata

• 1. miejsce (4):
  • 1966 – Marian Rose
  • 2009 – Adrian Miedziński
  • 2010 – Adrian Miedziński
  • 2023 – Patryk Dudek
• 2. miejsce (2):
  • 1997 – Jacek Krzyżaniak
  • 2008 – Wiesław Jaguś

Drużynowe mistrzostwa świata juniorów

• 1. miejsce (7):
  • 2005 – Karol Ząbik
  • 2006 – Adrian Miedziński i Karol Ząbik
  • 2007 – Karol Ząbik
  • 2014 – Paweł Przedpełski
  • 2015 – Paweł Przedpełski
  • 2016 – Paweł Przedpełski
  • 2018 – Daniel Kaczmarek
• 2. miejsce (1):
  • 2013 – Paweł Przedpełski

Indywidualne mistrzostwa świata

• 1. miejsce (5):
  • 2001 – Tony Rickardsson
  • 2002 – Tony Rickardsson
  • 2004 – Jason Crump
  • 2012 – Chris Holder
  • 2016 – Greg Hancock
• 2. miejsce (4):
  • 1992 – Per Jonsson
  • 2003 – Jason Crump
  • 2005 – Jason Crump
  • 2024 – Robert Lambert
• 3. miejsce (1):
  • 2003 – Tony Rickardsson

Indywidualne mistrzostwa świata juniorów

• 1. miejsce (3):
  • 2006 – Karol Ząbik
  • 2009 – Darcy Ward
  • 2010 – Darcy Ward
• 2. miejsce (2):
  • 1996 – Ryan Sullivan
  • 2008 – Chris Holder

Mistrzostwa Europy

Drużynowe mistrzostwa Europy

• 1. miejsce (2):
  • 2022 – Patryk Dudek
  • 2024 – Patryk Dudek

Drużynowe mistrzostwa Europy juniorów

• 1. miejsce (2):
  • 2013 – Paweł Przedpełski
  • 2014 – Paweł Przedpełski
• 2. miejsce (1):
  • 2018 – Daniel Kaczmarek i Igor Kopeć-Sobczyński

Mistrzostwa Europy par

• 1. miejsce (2):
  • 2006 – Wiesław Jaguś
  • 2008 – Karol Ząbik
• 2. miejsce (1):
  • 2014 – Adrian Miedziński

Indywidualne mistrzostwa Europy

• 1. miejsce (1):
  • 2014 – Emil Sajfutdinow

Indywidualne mistrzostwa Europy juniorów

• 1. miejsce (1):
  • 2005 – Karol Ząbik
• 2. miejsce (3):
  • 2004 – Karol Ząbik
  • 2011 – Michael Jepsen Jensen
  • 2024 – Bastian Pedersen
• 3. miejsce (1):
  • 2022 – Casper Henriksson

Pozostałe

Klubowy Puchar Europy

• 2. miejsce (1): 2009
• 3. miejsce (1): 2002

Zawodnicy

Z tym tematem związana jest kategoria: Żużlowcy KS Toruń.

Obecny skład

Stan na 20 listopada 2024^[16][17]

Kat.	Żużlowiec	DMP (SE)	U24E	DMPJ	Uwagi
S	Patryk Dudek
S	Robert Lambert
S	Mikkel Michelsen
S	Emil Sajfutdinow
U24	Jan Kvěch
U23	Kacper Grzelak				Wypożyczony do Wybrzeża Gdańsk (DMP)[18]
U21	Krzysztof Lewandowski
U19	Mateusz Affelt				Wypożyczony do PSŻ-u Poznań[19]
U19	Jakub Breński
U19	Nicolai Heiselberg[20]
U19	Antoni Kawczyński
U19	Oskar Rumiński
U19	Borys Słomczewski
U19	Ksawery Słomski

Obcokrajowcy

Na przestrzeni lat z toruńskim klubem związało się 74 zawodników zagranicznych z 13 krajów:

Kraj	Liczba	Żużlowcy
Australia	12	Zach Cook, Jason Crump, Ryan Douglas, Jason Doyle, Max Fricke, Chris Holder, Jack Holder, Steve Johnston, Brady Kurtz, Brayden McGuinness[j], Ryan Sullivan, Darcy Ward
Czechy	5	Petr Chlupáč, Aleš Dryml, Matěj Kůs, Jan Kvěch, Tomáš Topinka
Dania	16	Hans Andersen, Kasper Andersen, René Bach, Gert Handberg, Nicolai Heiselberg, Niklas Holm Jakobsen, Niels-Kristian Iversen, Jacob Jensen, Michael Jepsen Jensen, Brian Karger, Mikkel Michelsen, Matias Nielsen, Bastian Pedersen, Bjarne Pedersen, Emil Pørtner, Tim Sørensen
Finlandia	1	Vesa Ylinen
Holandia	1	Mika Meijer
Łotwa	1	Vladimirs Voronkovs
Niemcy	2	Mathias Schultz, Martin Smolinski
Rosja	9[k]	Grigorij Charczenko, Gleb Czugunow, Wiktor Kułakow, Grigorij Łaguta, Pawieł Łaguta, Siergiej Łogaczow, Lenar Nigmatzianow, Jewgienij Sajdullin, Emil Sajfutdinow[l]
Słowacja	1	Martin Vaculík
Słowenia	1	Matej Žagar
Stany Zjednoczone	2	John Cook, Greg Hancock
Szwecja	14	Stefan Andersson, Mikael Blixt, Stefan Dannö, Henrik Gustafsson, Simon Gustafsson, Casper Henriksson, Andreas Jonsson, Per Jonsson, Peter Karlsson, Peter Nahlin, Kenneth Nyström, Tony Rickardsson, Christer Rohlén[m], Robin Törnqvist
Wielka Brytania	9	Kyle Bickley, Freddy Hodder, Edward Kennett, Robert Lambert, Mark Loram, David Norris, Jordan Palin, Anders Rowe, Simon Stead

Ponadto 5 innych zawodników rozpoczynało kariery pod flagą innego państwa, a w toruńskim klubie występowali wyłącznie jako zawodnicy krajowi:

Kraj	Liczba	Żużlowcy
Australia	1	Robert Ksiezak[n]
Kanada	1	Krzysztof Słaboń
Norwegia	1	Rune Holta
Szwecja	1	Maksymilian Bogdanowicz
Wielka Brytania	1	Andy Smith

Kibice

Oprawa toruńskich kibiców podczas meczu finałowego w 2009 roku

Początek tzw. ruchu kibicowskiego na polskich stadionach żużlowych datuje się na drugą połowę lat 70. XX wieku i mecze torunian^[21]. W kolejnych latach ruch ten rozwijał się. Na przestrzeni lat wśród tzw. szalikowców powstało kilka zorganizowanych grup – Skazani na Apator (2001), Ultra Familiares (2008) oraz Młody Apator (2016). Ponadto 29 września 2009 w sądzie zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Sympatyków Sportu Żużlowego „Krzyżacy”. Oprócz tego, wśród pozostałych kibiców, powstały również inne grupy – Fan Club Speedway Apator (1992) i Net F@ns Speedway Toruń (2004). Członkowie tej drugiej 20 marca 2009 zarejestrowali w sądzie Stowarzyszenie Kibiców Sportu Żużlowego „Net Fans Speedway Toruń”, jednak zostało ono wykreślone z rejestrów na początku 2014.

W przeszłości kibiców Apatora dobre relacje łączyły m.in. z kibicami Ruchu Chorzów, z którymi istniała tzw. zgoda w latach 1988–2011. W latach 2005–2006 „Krzyżacy” mieli również zgodę z kibicami Igloopolu Dębica.

Napięte relacje kibice Apatora mają m.in. z kibicami piłkarskiej Elany Toruń. Nieprzychylnie ustosunkowani są także do fanów wielu innych klubów z Polski, przede wszystkim większości innych klubów żużlowych, m.in. Polonii Bydgoszcz i GKM-u Grudziądz.

Zobacz też

• Sport w Toruniu
• GSŻ Grudziądz
• SSSM Stal Toruń
• TSŻ Toruń

Uwagi

1. W latach 1959–1961 w rozgrywkach ligowych występowała sekcja LPŻ, którą w połowie 1961 roku przejął PZWANN, przy którym na początku 1962 roku powstał klub sportowy.
2. 14 grudnia 1975 roku Plenum GKŻ PZM podjęło decyzję o zwiększeniu liczby drużyn w I lidze z 8 do 10. W ten sposób awans uzyskała Stal Toruń (wicemistrz II ligi) i Wybrzeże Gdańsk, które wcześniej zostało z I ligi zdegradowane.
3. W latach 1977–1978 w rozgrywkach ligowych występowała również Grudziądzka Sekcja Żużlowa, która była filią ówczesnej Stali Toruń. W kolejnych latach GSŻ usamodzielniła się i przekształciła w Grudziądzki Klub Motorowy.
4. Zgodnie z decyzją Trybunału PZM klub rozpoczął rozgrywki z 8 punktami ujemnymi. Była to część kary za nieprzystąpienie do drugiego meczu finałowego w sezonie 2013.
5. Uwzględniono sekcję klubu BKS „Polonia”, który został rozwiązany po sezonie 2003, oraz stowarzyszenie BTŻ „Polonia”, które za zgodą władz PZM zajęło miejsce dotychczasowego klubu w rozgrywkach, i wywodzącą się z niego spółkę ŻKS „Polonia Bydgoszcz” SA.
6. Uwzględniono stowarzyszenie CKM „Włókniarz” oraz dwie wywodzące się z niego spółki – CKM „Włókniarz” SA, której władze PZM obebrały licencję po sezonie 2014, i „Włókniarz Częstochowa” SA, która powstała pośrednio po odebraniu licencji tej pierwszej.
7. Uwzględniono stowarzyszenie GKŻ „Wybrzeże” oraz dwie wywodzące się z niego spółki – GKS „Wybrzeże” SA, której władze PZM obebrały licencję po sezonie 2014, i Wybrzeże Gdańsk SA, która powstała pośrednio po odebraniu licencji tej pierwszej.
8. Do statystyki nie wliczono przegranego przez torunian meczu z 1964 roku, ponieważ zespół Sparty Śrem wycofał się w trakcie rozgrywek a mecze z jego udziałem anulowano.
9. Mistrzostwa Polski Par Klubowych 2016 rozegrano 8 kwietnia 2017 roku.
10. Będąc zawodnikiem toruńskiego klubu posługiwał się duńską licencją.
11. W zestawieniu nie uwzględniono Kiriłła Lejmana, ponieważ przed rozpoczęciem sezonu 2022 rosyjscy zawodnicy zostali zawieszeni z powodu inwazji Rosji na Ukrainę, a toruński klub nie potwierdził doniesień Unii Leszno o wypożyczeniu tego zawodnika z tego klubu.
12. Od 2023 r. występuje z polską licencją.
13. Również jako Christer Karlsson.
14. W momencie podpisania kontraktu nie posiadał polskiej licencji, uzyskał ją w barwach toruńskiego klubu.

Przypisy

1. Michał Malinowski: Efcio, Wilczek, Dymek, Piernisław, Józek! Oni muszą być na meczu, bo bez nich nie byłoby już tak samo!. ddtorun.pl. [dostęp 2024-06-13]. (pol.).
2. Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna. speedway.hg.pl. [dostęp 2020-12-27]. (pol.).
3. Przemysław Łuczak: Od Stali do Apatora. Dzieje Klubu Sportowego (1961–1995). Toruń: 1996, s. 5. Cytat: Sekcja żużlowa trafia do PZWANN w 1961 roku. Najpierw, 12 czerwca zgodę na jej przejęcie wyraził ówczesny dyrektor zakładu Jan Koźmiński, a 19 czerwca formalnie zaakceptował to gen. bryg. Józef Turski. Tak doszło do powstania koła LPŻ przy PZWANN, które przejęło sekcję wraz z wyposażeniem nieodpłatnie. 21 lutego 1962 roku koło LPŻ zostało zlikwidowane i powstał Klub Sportowy „Stal” przy PZWANN, który formalnie działał w strukturach Zrzeszenia Sportowego „Stal”.
4. Wojciech Ogonowski: W Toruniu nastąpiło przejęcie klubu. sportowefakty.pl. [dostęp 2014-10-31]. (pol.).
5. Łukasz Witczyk: Ilona Termińska nowym prezesem KS Toruń. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2015-11-06]. (pol.).
6. Żużel. Piotr Baron oficjalnie zaprezentowany przez nowy klub. "Witamy w domu!". sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2023-10-20]. (pol.).
7. Polskie RadioP.R. PiK Polskie RadioP.R., Aktor i żużlowcy w Piernikowej Alei Gwiazd w Toruniu - Polskie Radio PiK [online], www.radiopik.pl [dostęp 2021-03-11] (pol.).
8. Broniewskiego 98. krzyzacy.net. [dostęp 2010-09-13]. (pol.).
9. Broniewskiego 98. speedway.torun.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-28)]. (pol.).
10. Żużel wrócił do korzeni. torun.pl. [dostęp 2017-07-04]. (pol.).
11. Radosław Zieliński: Minitor w Toruniu, czyli szkolimy młodzież. nicesport.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (pol.).
12. Toruń ma swoją Aleję Sportu Żużlowego!. torun.eska.pl. [dostęp 2019-05-05]. (pol.).
13. Jan Ząbik odsłonił swoją tablicę. tylkotorun.pl. [dostęp 2019-06-29]. (pol.).
14. Odsłonięcie tablicy Pera Jonssona w toruńskiej Żużlowej Alei Gwiazd. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.).
15. Toruńska Aleja Sportu Żużlowego z nową tablicą. Pierwsze odsłonięcie od 2019 roku. nowosci.com.pl. [dostęp 2023-04-24]. (pol.).
16. Żużel. Składy drużyn - PGE Ekstraliga 2025. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2024-11-03]. (pol.).
17. Komunikat nr 135/2024 Głównej Komisji Sportu Żużlowego. pzm.pl. [dostęp 2024-11-19]. (pol.).
18. Żużel. Apator ma nowego zawodnika. Związał się niedawno z Wybrzeżem. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2024-11-20]. (pol.).
19. Mateusz Affelt nowym zawodnikiem #ORZECHOWAOSADA PSŻ-u Poznań. ekstraliga.pl. [dostęp 2024-11-20]. (pol.).
20. PGE Ekstraliga: Michelsen i Kvech z nami w sezonie 2025!. speedway.torun.pl. [dostęp 2024-11-20]. (pol.).
21. Historia ruchu kibicowskiego na Stali. stalowcy.pl. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).

Bibliografia

• Przemysław Łuczak: Od Stali do Apatora. Dzieje Klubu Sportowego (1961–1995). Toruń: 1996. Brak numerów stron w książce
• Krzysztof Błażejewski: Anioły na torze. Historia toruńskiego żużla 1930–2001. Bydgoszcz: Baard, 2001. ISBN 83-916654-0-2. Brak numerów stron w książce
• Zbigniew Grochowski: Historia speedwaya w Toruniu i... 1959 zadań i rozwiązań. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018. ISBN 978-83-8019-749-7. Brak numerów stron w książce
• Daniel Ludwiński: Od dirt-tracku do Motoareny. Opowieść o toruńskim żużlu. Toruń: Klanad, 2020. ISBN 978-83-960103-0-8. Brak numerów stron w książce
• Historia toruńskich rozgrywek żużlowych. speedway.hg.pl. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa. speedway.torun.pl. (pol.).