Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grand Prix na żużlu – coroczny cykl turniejów, organizowany przez Międzynarodową Federację Motocyklową (FIM) od 1995 roku, wyłaniający indywidualnego mistrza świata. Zastąpił on rozgrywane w latach 1936–1994 finały jednodniowe[a][b].
2024 | |
Państwo |
Zawody międzynarodowe |
---|---|
Oficjalny skrót | |
Dyscyplina | |
Organizator rozgrywek | |
Data założenia |
1995 |
Partner TV | |
Sponsor tytularny |
Monster Energy |
Rozgrywki | |
Liczba drużyn |
15 stałych uczestników |
Zwycięzca | |
Zwycięzcy | |
Pierwszy zwycięzca |
Hans Nielsen (1995) |
Obecny zwycięzca |
Bartosz Zmarzlik (2024) |
Najwięcej zwycięstw | |
Strona internetowa |
Zasady turniejów cyklu Grand Prix zmieniają się na przestrzeni lat. W latach 1995–1997 rozgrywano tradycyjny turniej dwudziestobiegowy, w którym każdy z szesnastu zawodników spotykał się z każdym, następnie według klasyfikacji przejściowej zawodnicy przydzielani byli do czterech biegów finałowych – od tzw. finału D (o miejsca 13-16) odpowiednio do finału A (o miejsca 1-4). Za każde miejsce zajęte w finałowych biegach przyznawano odpowiednią liczbę punktów do klasyfikacji generalnej cyklu według odgórnie ustalonego klucza.
W roku 1998 wprowadzono formułę wzorowaną na systemach knock-out, w której po dwóch słabych biegach (trzecie lub czwarte miejsce) zawodnik kończył rywalizację. Turniej składał się z 24 biegów, w tym dziesięciobiegowego turnieju eliminacyjnego, dziesięciobiegowego turnieju głównego, dwóch biegów półfinałowych oraz dwóch finałowych, a brało w nim udział 24 zawodników. W turnieju głównym rozstawiano ośmiu najlepszych żużlowców z poprzednich zawodów (w przypadku pierwszej rundy w danym roku była to czołowa ósemka ubiegłorocznej końcowej klasyfikacji Grand Prix), pozostała czternastka rywalizowała o awans do tej fazy zawodów w biegach eliminacyjnych[1]. Końcową kolejność ustalano w biegach finałowych: tzw. finale pocieszenia (o miejsca 5-8, dla zawodników, którzy odpadli w półfinale) oraz wielkim finale (o miejsca 1-4). System ten poddano drobnej modyfikacji w 2002 roku, rezygnując m.in. z finału pocieszenia i wprowadzając dwa tzw. biegi zapoznawcze z udziałem rozstawionej ósemki w fazie eliminacyjnej – tabela biegowa składała się z 25 wyścigów.
Od sezonu 2005 powrócono do tradycyjnej formuły – turnieju dwudziestobiegowego, dla 16 zawodników, znanego z lat 1995-1997. Zamiast finałów A-D organizowało się dwa półfinały dla zawodników zajmujących w klasyfikacji przejściowej miejsca 1-8, z których po dwóch najlepszych zawodników awansowało do wielkiego finału. System punktacji poddano zmianie: czołowa czwórka była premiowana z góry ustaloną liczbą punktów (25, 20, 18 i 16), pozostali zawodnicy otrzymywali tyle punktów ile zdobyli podczas pierwszych pięciu swoich startów (biegi 1-20; bez biegów półfinałowych).
Choć w sezonie 2007 całkowicie zmieniono system punktowania, same zasady przeprowadzania turnieju pozostały niezmienione. Zrezygnowano z premiowania czołowej czwórki punktami za samo miejsce w końcowej klasyfikacji poszczególnego turnieju. Odtąd do klasyfikacji generalnej były zaliczane punkty ze wszystkich biegów, w których zawodnik wziął udział, również z biegów półfinałowych i wielkiego finału. W latach 2007–2012 punkty zdobyte przez zawodników biorących udział w biegu finałowym były mnożone dwukrotnie (6, 4, 2 i 0 punktów). Od sezonu 2014 wprowadzono na wzór Formuły 1 stałe numery startowe dla uczestników cyklu (wcześniej numery były przyznawane zawodnikom odgórnie w zależności od miejsca zajętego w poprzednim sezonie), jednak aktualny mistrz świata może używać numeru 1.
W sezonie 2020 po raz kolejny zmieniono system punktacji, lecz sposób rozgrywania turnieju pozostał taki sam jak dotychczas. Powrócono do zasad opartych na systemie znanym z lat 1995-2004 - do klasyfikacji łącznej nie jest zaliczana suma punktów zdobytych w poszczególnych wyścigach, lecz odgórnie określona ich liczba, uzależniona od końcowej pozycji w danym turnieju. Miało to w założeniu zapobiec sytuacjom, w których zawodnik z drugiego lub trzeciego miejsca miał w swoim dorobku więcej punktów niż zwycięzca całej rundy[2].
Niezależnie od systemu, w którym rozgrywano turnieje Grand Prix, punkty zdobyte w turnieju przekłada się na punkty do klasyfikacji ogólnej cyklu. Suma punktów w klasyfikacji generalnej ze wszystkich turniejów Grand Prix, których liczba co roku waha się od 6 do 12, decyduje o medalach i tytule indywidualnego mistrza świata.
Stawka zawodników, którzy uczestniczą w turniejach cyklu w danym roku jest stała, choć zmieniała się na przestrzenie lat.
W latach 1995–1997 ścigano się według dwudziestobiegówki: stałych uczestników cyklu było 17, w tym 15 pełnoprawnych i 2 rezerwowych. Obowiązywał system rotacyjny: dwóch ostatnich zawodników w klasyfikacji generalnej po danym turnieju zajmowało pozycje rezerwowych w następnym, a na ich miejsce wchodzili dotychczasowi rezerwowi. Stawkę uzupełniał jeden zawodnik z dziką kartą (zwykle był nim zawodnik z kraju organizatora, choć w turniejach, gdzie ów kraj miał już swojego reprezentanta w gronie pełnoprawnych uczestników zawodów nie zawsze przestrzegano tej zasady)[1].
W 1998 program zawodów był nowatorski, oparty na zasadzie knock-out. Ten system pozwalał na uczestniczenie w turnieju aż 24 zawodników (21 stałych uczestników i trzy dzikie karty). Już w następnym roku jednak zwiększono liczbę stałych uczestników do 22, jednocześnie zmniejszając liczbę dzikich kart do 2. Mimo modyfikacji programu zawodów w 2002 (dodatkowe biegi eliminacyjne) liczba uczestników nie zmieniała się.
W 2005 ponownie powrócono do sprawdzonej dwudziestobiegówki (modyfikując jednak w porównaniu do lat 1995-1997 biegi finałowe). Liczba stałych uczestników wynosiła 15, stawkę uzupełniali jeden zawodnik z dziką kartą oraz dwóch rezerwowych (rezerwy toru; także z kraju organizatora). System ten funkcjonuje do dziś.
Stan po sezonie 2024
Lp. | Zawodnik | Państwo | Lata[e] | Złoto | Srebro | Brąz | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Tony Rickardsson | Szwecja | 1995–2005 | 5 | 2 | 2 | 9 |
2. | Bartosz Zmarzlik * | Polska | 2016–2024 | 5 | 2 | 1 | 8 |
3. | Greg Hancock | Stany Zjednoczone | 1996–2016 | 4 | 2 | 3 | 9 |
4. | Jason Crump | Australia | 2001–2010 | 3 | 5 | 2 | 10 |
5. | Tai Woffinden | Wielka Brytania | 2013–2020 | 3 | 2 | 1 | 6 |
6. | Nicki Pedersen | Dania | 2003–2015 | 3 | 1 | 3 | 7 |
7. | Tomasz Gollob | Polska | 1997–2010 | 1 | 2 | 4 | 7 |
8. | Billy Hamill | Stany Zjednoczone | 1996–2000 | 1 | 2 | – | 3 |
9. | Hans Nielsen | Dania | 1995–1999 | 1 | 1 | 1 | 3 |
10. | Mark Loram | Wielka Brytania | 2000 | 1 | – | – | 1 |
Chris Holder | Australia | 2012 | 1 | – | – | 1 | |
Jason Doyle * | Australia | 2017 | 1 | – | – | 1 | |
Artiom Łaguta | Rosja[c] | 2021 | 1 | – | – | 1 | |
14. | Jarosław Hampel | Polska | 2010–2013 | – | 2 | 1 | 3 |
15. | Leon Madsen | Dania | 2019–2022 | – | 2 | – | 2 |
16. | Fredrik Lindgren * | Szwecja | 2018–2024 | – | 1 | 3 | 4 |
17. | Leigh Adams | Australia | 2005–2007 | – | 1 | 1 | 2 |
18. | Jimmy Nilsen | Szwecja | 1998 | – | 1 | – | 1 |
Andreas Jonsson | Szwecja | 2011 | – | 1 | – | 1 | |
Krzysztof Kasprzak | Polska | 2014 | – | 1 | – | 1 | |
Patryk Dudek | Polska | 2017 | – | 1 | – | 1 | |
Robert Lambert * | Wielka Brytania | 2024 | – | 1 | – | 1 | |
23. | Emil Sajfutdinow | Rosja[c] | 2009–2021 | – | – | 3 | 3 |
24. | Sam Ermolenko | Stany Zjednoczone | 1995 | – | – | 1 | 1 |
Ryan Sullivan | Australia | 2002 | – | – | 1 | 1 | |
Niels-Kristian Iversen | Dania | 2013 | – | – | 1 | 1 | |
Maciej Janowski | Polska | 2022 | – | – | 1 | 1 | |
Martin Vaculík * | Słowacja | 2023 | – | – | 1 | 1 |
Pogrubioną czcionką – zostali zaznaczeni zawodnicy, którzy kontynuują karierę żużlową. Dodatkowo przy stałych uczestnikach cyklu Grand Prix w sezonie 2025 postawiono gwiazdkę (*).
Stan po sezonie 2024
Lp. | Państwo | Złoto | Srebro | Brąz | Razem |
---|---|---|---|---|---|
1. | Polska | 6 | 8 | 7 | 21 |
2. | Australia | 5 | 6 | 4 | 15 |
3. | Szwecja | 5 | 5 | 5 | 15 |
4. | Stany Zjednoczone | 5 | 4 | 4 | 13 |
5. | Dania | 4 | 4 | 5 | 13 |
6. | Wielka Brytania | 4 | 3 | 1 | 8 |
7. | Rosja[c] | 1 | – | 3 | 4 |
8. | Słowacja | – | – | 1 | 1 |
Turnieje Grand Prix na żużlu organizowane są głównie w Europie, w państwach, gdzie sport żużlowy jest popularny. Dotychczas rozegrano 7 turniejów poza Europą – 4 w Australii i 3 w Nowej Zelandii.
Lp. | Grand Prix | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Polski | [f] | [f] | [f] | [f] | [f] | [f] | [g] | [g] | [g] | [g] | [g] | [h] | [i] | [j] | [g] | [j] | [g] | ||||||||||||||
2. | Austrii | |||||||||||||||||||||||||||||||
3. | Niemiec | [k] | [h] | [i] | ||||||||||||||||||||||||||||
4. | Szwecji | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
5. | Danii | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
6. | Wielkiej Brytanii | [h] | [i] | [f] | ||||||||||||||||||||||||||||
7. | Włoch | [i] | ||||||||||||||||||||||||||||||
8. | Czech | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
9. | Europy | |||||||||||||||||||||||||||||||
10. | Norwegii | |||||||||||||||||||||||||||||||
11. | Słowenii | |||||||||||||||||||||||||||||||
12. | Skandynawii | [h] | ||||||||||||||||||||||||||||||
13. | Australii | [l] | [m] | |||||||||||||||||||||||||||||
14. | Łotwy | |||||||||||||||||||||||||||||||
15. | Finał | [k] | ||||||||||||||||||||||||||||||
16. | Nordyckie | |||||||||||||||||||||||||||||||
17. | Chorwacji | |||||||||||||||||||||||||||||||
18. | Nowej Zelandii | |||||||||||||||||||||||||||||||
19. | Finlandii | |||||||||||||||||||||||||||||||
20. | Sztokholmu | |||||||||||||||||||||||||||||||
21. | Togliatti | [i] | ||||||||||||||||||||||||||||||
– | Rosji | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
– | MFR | [n] | ||||||||||||||||||||||||||||||
– | Oceanii | [o] | ||||||||||||||||||||||||||||||
Lp. | Grand Prix | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
Pogrubioną czcionką – zostały zaznaczone turnieje, które odbędą się w 2025 roku.
Lp. | Miejscowość | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Wrocław | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
2. | Wiener Neustadt | |||||||||||||||||||||||||||||||
3. | Abensberg | |||||||||||||||||||||||||||||||
4. | Linköping | |||||||||||||||||||||||||||||||
5. | Vojens | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
6. | Londyn | |||||||||||||||||||||||||||||||
7. | Lonigo | |||||||||||||||||||||||||||||||
8. | Pocking | |||||||||||||||||||||||||||||||
9. | Praga | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
10. | Landshut | |||||||||||||||||||||||||||||||
11. | Bradford | |||||||||||||||||||||||||||||||
12. | Brandon (Coventry) | |||||||||||||||||||||||||||||||
13. | Bydgoszcz | [k] | ||||||||||||||||||||||||||||||
14. | Berlin | |||||||||||||||||||||||||||||||
15. | Cardiff | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
16. | Sztokholm | [p] | ||||||||||||||||||||||||||||||
17. | Hamar | |||||||||||||||||||||||||||||||
18. | Krško | |||||||||||||||||||||||||||||||
19. | Göteborg | |||||||||||||||||||||||||||||||
20. | Chorzów | |||||||||||||||||||||||||||||||
21. | Sydney | |||||||||||||||||||||||||||||||
22. | Avesta | [p] | ||||||||||||||||||||||||||||||
23. | Kopenhaga | |||||||||||||||||||||||||||||||
24. | Eskilstuna | |||||||||||||||||||||||||||||||
25. | Målilla | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
26. | Dyneburg | [q] | ||||||||||||||||||||||||||||||
27. | Gelsenkirchen | [k] | ||||||||||||||||||||||||||||||
28. | Leszno | |||||||||||||||||||||||||||||||
29. | Terenzano | [i] | ||||||||||||||||||||||||||||||
30. | Toruń | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
31. | Donji Kraljevec (Goričan) | |||||||||||||||||||||||||||||||
32. | Gorzów Wielkopolski | [h] | ||||||||||||||||||||||||||||||
33. | Auckland | |||||||||||||||||||||||||||||||
34. | Solna (Sztokholm) | |||||||||||||||||||||||||||||||
35. | Tampere | |||||||||||||||||||||||||||||||
36. | Warszawa | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
37. | Horsens | |||||||||||||||||||||||||||||||
38. | Melbourne | [l] | ||||||||||||||||||||||||||||||
39. | Teterow | [h] | [i] | |||||||||||||||||||||||||||||
40. | Hallstavik | [h] | ||||||||||||||||||||||||||||||
41. | Lublin | [i] | ||||||||||||||||||||||||||||||
42. | Togliatti | [h] | [i] | [n] | ||||||||||||||||||||||||||||
43. | Ryga | [q] | ||||||||||||||||||||||||||||||
44. | Manchester | |||||||||||||||||||||||||||||||
Lp. | Miejscowość | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
Pogrubioną czcionką – zostały zaznaczone miejscowości, w których odbędą się zawody w 2025 roku.
Prawa do transmisji Speedway Grand Prix posiada Eurosport. Zawody można oglądać na platformie Max, natomiast Grand Prix Polski dodatkowo na kanale TTV[32].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.