Loading AI tools
wojskowy polski i francuski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Sułkowski herbu Sulima (ur. 17 lub 18 stycznia 1773 w Rydzynie, zm. 22 października 1798 w Kairze) – polski oficer, adiutant Napoleona, kawaler maltański[1] i Kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Józef Sułkowski, portret pędzla Antoniego Brodowskiego z około 1812 roku | |
 Sulima | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 lub 18.01.1773 |
| Data i miejsce śmierci |
22.10.1798 |
| Ojciec |
Teodor Sułkowski |
| Matka |
Julia Quelisk |
| Odznaczenia | |
  | |
Syn Teodora Sułkowskiego, pułkownika wojsk cesarskich, i Węgierki Julii Quelisk.
Wychowany przez stryja, ordynata rydzyńskiego księcia Augusta Sułkowskiego. 1 stycznia 1783 roku rozpoczął, jako kadet, służbę w 10 Regimencie Pieszym Koronnym. 1 kwietnia 1784 roku awansował tam na podchorążego, następnie 29 grudnia tegoż roku na chorążego. 15 maja 1786 roku awansował na porucznika, a 16 czerwca 1791 roku na kapitana. Mimo arystokratycznego pochodzenia Konstytucję 3 maja uważał za „nieśmiałą, niepełną, zbyt ustępliwą wobec kastowych uprzedzeń i wstecznych wyobrażeń szlachty”[2].
Uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, jako jeden z pierwszych został odznaczony nowo ustanowionym orderem Virtuti Militari za męstwo okazane podczas obrony przeprawy mostowej podczas bitwy pod Zelwą. Generał Michał Zabiełło tak pisał o nim do króla:
Kapitan Sułkowski na czele strzelców służył... Pełen brawury i zdolności. W ostatniej rozprawie... zatrzymał i odrzucił od mostu więcej niż 400 kozaków trzydziestoma strzelcami. Zawsze się naraża. Oficer ten młody, bardzo świetny na wojnie i daje największe nadzieje.
Po zakończeniu wojny wyjechał do Francji, gdzie od rewolucyjnego rządu francuskiego otrzymał misję dyplomatyczną do Turcji. Misji tej jednak nie wypełnił, gdyż dowiedziawszy się o wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku, przekradł się z powrotem do kraju, aby stanąć do walki. Przybył za późno, gdyż powstanie już upadało. Po krótkim udziale w ostatnich walkach ponownie wyjechał do Francji. Od 1793 r. obywatel Republiki Francuskiej.
We Francji udało mu się wstąpić do armii francuskiej w stopniu kapitana i otrzymać przydział do generała Berthiera w północnych Włoszech. Traktowany z nieufnością, przez pierwsze miesiące służby w Armii Włoch był odsuwany od pracy sztabowej i wysyłany do walki. Wyróżniwszy się walecznością podczas ataku na czele trzystu grenadierów na redutę San Giorgio i zdolnościami taktycznymi w czasie kampanii włoskiej w 1796 roku, Sułkowski został zauważony przez Napoleona, który mianował go swoim adiutantem. W bitwie pod Arcole został poważnie ranny, ratując życie Napoleona[2]. Po zakończeniu kampanii włoskiej powrócił do Paryża, gdzie zajął się organizowaniem biblioteki wojskowej dla Bonapartego. Wszedł w spór z Janem Henrykiem Dąbrowskim na tle listy obsady oficerskiej Legionów Polskich we Włoszech, w którym Napoleon wziął stronę Dąbrowskiego. Chcąc odzyskać utraconą pozycję u Napoleona, odrzucił ofertę nowego wodza Armii Włoch, generała André Massény, który zamierzał mianować go szefem swojego sztabu głównego.
W 1798 roku otrzymał nominację na brygadiera i wyruszył z Napoleonem na wyprawę do Egiptu. Sułkowski jako jeden z pierwszych wdarł się na mury twierdzy na Malcie[2]. Brał udział w kilku bitwach (m.in. podczas oblężenia Aleksandrii i w bitwie pod piramidami), odnosząc rany. Za odwagę wykazaną podczas bitwy pod Salkeyeh Napoleon awansował go z szefa szwadronu na szefa brygady, co oznaczało zamianę szlifów kapitana na dystynkcje pułkownika[2]. Po podleczeniu ran Sułkowski został przydzielony przez Napoleona do zadań cywilnych w Instytucie Egipskim; zajmował się organizacją sądów i oświatą. Zginął 22 października 1798 roku, gdy wracając ze zwiadu, na przedmieściach Kairu został zaatakowany przez oddział powstańczy. Aby uczcić jego pamięć, Napoleon nazwał imieniem Sułkowskiego jeden z fortów pod Kairem. Jego nazwisko też zostało wpisane na kolumnie południowej Łuku Triumfalnego w Paryżu[4]. Nazwę Przylądek Sułkowskiego (ros. Мыс Сулковского, ang. Mys Sulkovskogo) nosi północny cypel Wyspy Miedzianej należącej do Wysp Komandorskich, na wschód od Kamczatki, na Morzu Beringa[5][6].
W swym raporcie dla Dyrektoriatu Bonaparte napisał:
Mój adiutant Sułkowski, przeprowadzając rankiem 1 Brumaire’a rozpoznanie ruchów nieprzyjacielskich w okolicach Kairu, został w drodze powrotnej napadnięty przez całą ludność przedmieścia. Po poślizgnięciu się konia Sułkowski poniósł okrutną śmierć. Był to oficer największych nadziei.
Sułkowski jest tytułowym bohaterem dramatów Stefana Żeromskiego Sułkowski (1910) oraz Romana Brandstaettera Józef Sułkowski (1952).
Jest też główną postacią 3 obrazów batalistycznych, autorstwa Stanisława Eugeniusza Bodes, z serii Chwała Bohaterom – Dzieje Oręża Polskiego:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
