Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Juliusz Feliks Starkel, ps. i kr. Alfa, Cef, Grześ i inne[uwaga 1] (ur. 21 maja 1840 w Przeworsku, zm. 13 lipca 1918 we Lwowie) – polski pisarz, publicysta, działacz społeczny[1], zastępca członka Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie w 1867 roku[2].
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Rodzice |
Józef Starkel i Felicja z Sas Jaworskich |
| Małżeństwo |
Klementyna z Wasilewskich |
| Dzieci |
Jadwiga (1864–1951), |
| Krewni i powinowaci |
brat Romuald Starkel, |
Był jednym z dzieci Józefa Starkela[3] (1807–1875), lekarza nadwornego w dobrach Henryka Lubomirskiego w Przeworsku, działacza społecznego, oświatowego i gospodarczego, i Felicji z Sas Jaworskich. W latach 1841–1847 rodzina mieszkała w Tarnowie, w latach 1847–1855 w Rzeszowie, a od roku 1855 ponownie w Tarnowie. Juliusz Starkel naukę rozpoczął w gimnazjum rzeszowskim (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego), a kontynuował ją w Tarnowie (do matury nie przystąpił)[1].
W roku 1860 zamieszkał we Lwowie i rozpoczął współpracę z czasopismami „Dziennik Literacki” i „Dzwonek”. W „Dzienniku” (wcześniej – „Nowiny”, założone przez Jana Dobrzańskiego) opublikował, jako Little Swift, swoje debiutanckie opowiadanie satyryczne Komedia bez aktów. Pismo „Dzwonek”, uznawane za pierwsze polskie pismo dla ludu, założył wspólnie z Walerym Łozińskim i Bernardem Klickim. W roku 1861 opublikował w nim, jako dodatki, pierwsze opowiadania historyczne. Wkrótce potem związał się z grupą „przedburzowców”[4], młodych literatów i publicystów (m.in. Mieczysław Romanowski, Mieczysław Pawlikowski, Ludwik Wolski, Karol Cieszewski[5], Bruno Bielawski, Lucjan Tatomir). W jego kolejnych utworach (m.in. publikowanych w czasopiśmie przedburzowców – „Czytelnia młodzieży”) dominowała tematyka martyrologiczno-wolnościowa; były nacechowane kultem poezji Juliusza Słowackiego, a równocześnie pozytywistyczną ideą pracy u podstaw. Pisał również komedie, które nazywał „ramotkami romantycznymi”[1].
Aby uniknąć spodziewanego aresztowania za działalność narodowo-rewolucyjną w roku 1862 wyjechał do Niemiec, gdzie rozpoczął studia przyrodnicze na Uniwersytecie w Heidelbergu. Zapisał się do Związku Orła Białego, w którym działali wówczas m.in. Adam Asnyk i Stanisław Krzemiński, oraz był prezesem studenckiego Kółka Polskiego. W styczniu 1963r. r., po odebraniu wiadomości o wybuchu powstania w Królestwie Kongresowym, wrócił do kraju. We Lwowie włączył się do działań Komitetu Bratniej Pomocy, do którego należeli m.in. Jan Dobrzański i Kornel Ujejski, przeciwnicy Komitetu Galicji Wschodniej[6][7]. W kwietniu 1963 r. został aresztowany; przebywał w lwowskim więzieniu do końca października. Po zwolnieniu zamierzał przystąpić do powstania, lecz został zatrzymany w czasie próby przekroczenia granicy. Uciekł do Lwowa, skąd jednak został wkrótce wydalony. Zamieszkał w Tarnowie i zajął się popularyzacją nauki, m.in. pisząc artykuły dla prasy lwowskiej i opracowując pierwszy polski przekład rozprawy Johna Stuarta Milla O wolności[1].
Kolejne dziesięciolecie spędził we Lwowie. Współpracował z „Dziennikiem Literackim”, który wkrótce, wspólnie z K. Cieszewskim, odkupił od J. Dobrzańskiego. Po śmierci Cieszewskiego w 1867 r. przez pewien czas prowadził redakcję samodzielnie, lecz wkrótce przekazał redagowanie Władysławowi Łozińskiemu, pozostając właścicielem pisma. Stało się ono organem młodych literatów ze wszystkich zaborów i z emigracji. W „Dzienniku” były też publikowane teksty polityczne (przez pewien czas wychodził pod nazwą „Dziennik Literacki i Polityczny”)[1].
Poza prowadzeniem redakcji Starkel nadal pisał i wydawał – pod różnymi pseudonimami – własne utwory literackie, recenzje i artykuły polityczne (nie zawsze przychylnie przyjmowane)[uwaga 2]. Równocześnie zajmował się dramatopisarstwem. Dodatkowe obszary pracy były związane z funkcją członka lwowskiej Rady Miejskiej (od sierpnia 1867 r.) a od roku 1870 – Rady Szkolnej Krajowej (sekcja do spraw szkolnych i organizacyjnych); zabiegał o uniezależnienie Rady od władz, polonizację szkół oraz o wprowadzenie do programów szkolnych treści związanych z narodowym dziedzictwem kulturowym i rozwój szkolnictwa zawodowego, kursów dla rzemieślników i publicznych czytelni. Należał do grupy inicjatorów założenia Towarzystwa Pedagogicznego i Towarzystwa Naukowo-Literackiego[1].
W roku 1875 Karol Jabłonowski – kurator Fundacji Stanisława hr. Skarbka – polecił Juliusza Starkela na stanowisko dyrektora Zakładem Sierot i Ubogich w Drohowyżu. W czasie 10 lat sprawowania tej funkcji kontynuował działalność literacką – napisał m.in. kilka książek dla czytelników chłopskich i dla młodzieży[1].
Po powrocie do Lwowa zajmował się tłumaczeniem z języka niemieckiego książki Juliusa Stinde, Rodzina Buchholców. Szkice z życia berlińskiego i pisał popularne opowieści dla młodzieży i dla ludu, zgodne z duchem pozytywizmu, zachęcające – bez moralizatorstwa – do uczciwości, pracowitości i oszczędności. W „Gazecie Narodowej” krytykował wpływ francuskiego naturalizmu na twórczość Stefanii Chłędowskiej i Gabrieli Zapolskiej; analizował również problemy integracji społeczności polskiej i żydowskiej[1]. Wydawał tygodnik „Trybuna” (1891–1892) i miesięcznik „Łowiec” (1893–1897); redagował „Przewodnik Przemysłowy” (1896–1898) oraz – wspólnie z Tadeuszem Romanowiczem – dziennik „Słowo Polskie” (wykupiony w roku 1902 przez Narodową Demokrację). W ostatnich latach wydał wiele tekstów o tematyce historycznej. W czasie uroczystości z okazji 50-lecia pracy został nazwany „nestorem dziennikarstwa polskiego”[1].
Miał brata Romualda (1870–1919), pedagoga i publicystę (ps. Sulisław). Ożenił się w roku 1864 z Klementyną de domo Wasilewską. Mieli czworo dzieci: Jadwigę (ur. 1864, później żona inżyniera Bolesława Wasylewskiego), Juliusza (ur. 1870, później sekretarz Izby Rzemieślniczej Lwowskiej i oficer austriacki), Marię (później żona Edmunda Hilczera) i Tadeusza (zmarł w wieku maturalnym).
Juliusz Starkel zmarł we Lwowie po ciężkiej chorobie. Został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim[1].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
