Głubczyce
miasto w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Głubczyce (śl. Gubczýcé[1], niem. Leobschütz, cz. Hlubčice) – miasto w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głubczyce. Położone nad rzeką Psiną, na Płaskowyżu Głubczyckim (wchodzącym w skład Niziny Śląskiej). Pod względem historycznym Głubczyce początkowo leżały na Morawach[2][3], zaś od czasu włączenia ich w 1318 do księstwa opawskiego położone są na Górnym Śląsku[4][5]. Uzyskały lokację miejską przed 1253 rokiem[6]. Według danych GUS w 2021 r. zamieszkane przez 12 348 osoby. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].
Ten artykuł należy dopracować
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ratusz miejski i barokowa kolumna maryjna na rynku głubczyckim. | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
przed 1253 | ||||
| Burmistrz |
Adam Krupa (od 2014) | ||||
| Powierzchnia |
12,52 km² | ||||
| Wysokość |
266 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
77 | ||||
| Kod pocztowy |
48-100 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
OGL | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu głubczyckiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Głubczyce  | |||||
 50°12′00″N 17°50′03″E | |||||
| TERC (TERYT) |
1602034 | ||||
| SIMC |
0965329 | ||||
| Hasło promocyjne: Głubczyce miastem dobrego życia! | |||||
Urząd miejski ul. Niepodległości 1448-100 Głubczyce | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Znaczenie nazwy miejscowości nie jest jasne. Istnieje kilka teorii jej pochodzenia. Etymolodzy wywodzą je od słów „lubić”, „głęboki”, „głupi” lub „gołąb”.
Pierwsza historyczna wzmianka o mieście pojawiła się w 1107 r.[9] W tamtym czasie była to mała morawska osada nazywana Glubcici, która składała się w większości z grodu. W 1131 r. wymieniona jako Glupcicih, w 1183 r. Glubcice, a w latach: 1224, 1281, 1354 i 1434 Lubschicz[10]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Leobschucium[11].
W 1750 roku polska nazwa „Leobszyce” została wspomniana przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[12]. Nazwę „Głupczyce” w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 r. wymienił śląski pisarz Józef Lompa[13]. W roku 1945 używano jej już urzędowo[14].
Średniowiecze
Osada znajdowała się na prawym brzegu rzeki Psiny. Prawdopodobną datą założenia miasta założenia jest rok 1224, kiedy nastąpiło osiedlenie w mieście Lubschicz (informacja o komorze celnej w „Lubschicz”, wcześniejsze okazały się falsyfikatami) za panowania Ottokara I. W roku 1270 miejscowość otrzymała prawa miejskie nadane przez Przemysła Ottokara II.
XVI wiek – początki XX wieku
W roku 1523 ruch protestancki dotarł do miasta. W roku 1558 został wzniesiony luterański zbór i szkoła. W odpowiedzi na te wydarzenia ojcowie Franciszkanie i Żydzi zostali wygnani z miasta.
W czasie wojny trzydziestoletniej miasto zostało całkowicie zniszczone, większość zniszczeń zostało dokonanych przez nacierających Szwedów w roku 1645. W XVIII wieku Głubczyce podlegały inspekcji podatkowej w Prudniku[15].
W wyniku I wojny śląskiej (1740–1742), toczonej między Austrią i Prusami, miasto przeszło pod panowanie Prus. W 1746 w Głubczycach znajdowała się wartownia pocztowa, podlegająca pod urząd pocztowy w Prudniku[16].
W latach 1753–1770 w Głubczycach został wzniesiony zespół klasztorny według projektu architekta Jana Innocentego Töppera z Prudnika[17]. W roku 1781 populacja miasta wynosiła tylko 2637. W trakcie rozrastania się miasta jego populacja stopniowo wzrastała. W 1792 roku oddano do użytku kościół ewangelicki[18]. W roku 1825 miasto zamieszkiwało 4565 mieszkańców, a w 1870 już 9546. W końcu XIX w. ważnym ośrodkiem spotkań miejscowych Polaków był dom profesora miejscowego gimnazjum i polskiego historyka Stanisława Karwowskiego[19].
Wedle postanowień traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową, na terytorium Górnego Śląska odbył się plebiscyt, w którym miano opowiedzieć się za przynależnością do państwa polskiego lub niemieckiego. W mieście 99,5% mieszkańców zagłosowało za Niemcami, w tym ponad 35% tzw. „emigrantów plebiscytowych” (ściągniętych na tereny plebiscytowe w celu podniesienia końcowego rezultatu[20]).
1933–1945
Na początku 1945 r. – w czasie przemarszu więźniów obozów koncentracyjnych przez teren miasta, Niemcy z eskorty zamordowali 21 więźniów niezdolnych do dalszego marszu. Ciała pogrzebano na tzw. cmentarzu żydowskim[21].
18 marca 1945 roku miasto zostało otoczone przez wojska radzieckie. Broniły go 18 SS Panzergrenadierdivision (grenadierzy pancerni) i 371 Dywizja Wehrmachtu. Po stronie radzieckiej walczyły oddziały 314 dywizji piechoty z 59 armii, 28 korpus piechoty 60 armii i 5 korpusu zmechanizowanego z 4 armii pancernej gwardii 1 Frontu Ukraińskiego (po 1945 roku w parku miejskim i na ul. Skłodowskiej-Curie postawiono Pomniki Wdzięczności Armii Czerwonej)[22]. Pomnik w parku miejskim staraniem mieszkańców został w 2022 roku zlikwidowany[23]. W wyniku trwającego do 24 marca 1945 r. oblężenia oraz grabieży, dokonywanych przez żołnierzy radzieckich, w pierwszym tygodniu po jego zakończeniu zniszczeniu uległo około 40% miasta. Decyzją postanowień wielkiej trójki Głubczyce zostały przyłączone do Polski.
Po 1945 r.
Po 1945 r. miasto nosiło przejściową nazwę Głąbczyce, którą w 1946 r. zastąpiono urzędową nazwą Głubczyce[24]. 6 kwietnia 1945 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło Centralne Obozy Pracy. W mieście funkcjonował obóz pracy nr 101[25]. Miasto stało się siedzibą powiatu i gminy. Utraciło status siedziby powiatu w 1975, a w roku 1998 otrzymało go powtórnie.
Z Głubczyc i powiatu głubczyckiego w latach 1945–1948 wysiedlono ludność niemiecką do Niemiec, a w zamian osiedlali się tu Polacy wysiedleni z Kresów Wschodnich. Ziemię głubczycką zasiedlali także osadnicy z centralnej Polski[26].
W 1982 r. działacze prudnickiej opozycji demokratycznej Jan Naskręt i Eugeniusz Wyspiański wykonali około 2,5 tysiąca ulotek z napisem „Solidarność zwycięży”, które zostały rozwieszone przez Stanisława Żądło m.in. w Głubczycach, Niemodlinie i na murach ZPB „Frotex” w Prudniku[27]. W 2016 roku Głubczyce przystąpiły do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Dobrego Życia „Cittaslow”[28].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[29]:
- układ urbanistyczny Starego Miasta, z rynkiem o unikatowym w Europie kształcie ćwierci koła (podobny znajduje się w Nysie) oraz siatką ulic, z których do najstarszych należą Wodna i Kościelna. Dzisiejsza ul. Kozielska na odcinku od rynku do studni św. Floriana nosiła nazwę Targu Końskiego[30].
- kościół pw. Narodzenia NMP, gotycki z XIII w., rozbudowany w XIV w., a następnie w latach 1579, 1903–1907 według projektu M. Hasaka.
- kościół św. Anny (dawniej Św. Trójcy) z 1776, po II wojnie światowej kościół polsko-kat. pw. św. Józefa (w 1991 przekazany rzymskim katolikom) przy ulicy Sobieskiego, na miejscu poprzedniego wzniesionego za murami miasta w XVI w., zniszczonego przez Szwedów w 1654.
- kaplica pw. śś. Fabiana i Sebastiana, z 1501 r.
- zespół klasztorny franciszkanów. Cały kompleks zbudowany został w latach 1753–1770 według projektu J.I. Töppera. Do klasztoru przylega budynek wzniesiony w 1752 roku, w którym niegdyś mieściło się gimnazjum, ul. Zakonna 3
- kościół pw. śś. Idziego i Bernarda, barokowy z 1756 r., wystrój barokowo-rokokowy
- klasztor, charakterystyczny czteroskrzydłowy z wirydarzem pośrodku
- cmentarz żydowski, ul. Wrocławska, z l. 1890–1939
- zbiorowa mogiła strażników i celników czeskich na cmentarzu komunalnym, z 1938 r.
- mury obronne i baszty z II połowy XIII wieku, a wśród nich baszta koło poczty (ul. Pocztowa/pl. Wiosenny)
- ratusz miejski zniszczony w 1945 roku i stopniowo rozbierany w późniejszych czasach, został odbudowany w latach 2006–2008.
- sąd, ul. Kochanowskiego 1, z 1850 r.
- więzienie Kochanowskiego 3, z poł. XIX w.,
- domy, pl. Kościelny 1 (d. 5), 4, z XVI-XVIII w., XIX w.
- domy, ul. Jana Pawła II (d. Sobieskiego 10), 7 (d. Sobieskiego 11), 9 (d. Sobieskiego 12), z XVI-XVII w., XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Ratuszowa 10, 12 (d. 30), z XVIII w., XIX w./XX w.
inne zabytki:
- budynek przy ul. Niepodległości 14 wybudowany w drugiej poł. XIX w. w stylu eklektycznym. Obecnie siedziba władz gminy oraz Urzędu Miejskiego
- dworzec kolejowy (obecnie nieczynny) wybudowany w 2 połowie XIX w.[31]
- zabudowania na stacji Głubczyce
- peron z wiatą,
- parowozownia wachlarzowa,
- magazyn spedycji kolejowej,
- wodociągowa wieża ciśnień,
- tory kolejowe w obrębie stacji kolejowej
- barokowa kolumna maryjna na rynku dłuta A. Jörga z 1732 roku
Głubczyce podlegają pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[32].
[33].
Panorama Głubczyc (zachód-północ-wschód)
Największe przedsiębiorstwa
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska
Jest to przedsiębiorstwo spółdzielcze zrzeszające producentów mleka z Głubczyc oraz okolicznych miast z województwa opolskiego i śląskiego. Spółdzielnia rocznie przerabia 20 milionów litrów mleka i daje zatrudnienie 100 osobom. Do produktów OSM Głubczyce należą różne rodzaje mleka, śmietany, jogurtów, maślanki, kefirów i twarogów, które są dostępne także w większych wersjach dla gastronomii[34].
Galmet
Przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją wyrobów z branży grzewczej. Przedsiębiorstwo zatrudnia ponad 700 osób a produkcja odbywa się w halach o powierzchni ponad 22 000 m². Firma produkuje wyroby takie jak: elektryczne ogrzewacze wody, bojlery z wężownicą do centralnego ogrzewania, wymienniki biwalentne, kombinowane zbiorniki akumulacji ciepła, zbiorniki buforowe, ekologiczne kotły c.o. na ekogroszek z zasobnikiem paliwa, kotły c.o. bez zasobnika, kolektory słoneczne czy pompy ciepła[35].
Głubczyce są jedynym miastem powiatowym w woj. opolskim, które nie ma obecnie pasażerskich połączeń kolejowych (zawieszone 3 kwietnia 2000 r.[31]). O przywrócenie linii kolejowej Racibórz-Racławice Śląskie przez Głubczyce od lat aktywnie zabiegają samorządy wzdłuż tego połączenia: powiat prudnicki, głubczycki i raciborski (jesienią 2020 roku, wniosek o rewitalizację tej linii został zakwalifikowany do II etapu rządowego Programu Kolej Plus)[36]. Transport zbiorowy jest realizowany głównie poprzez miejscowy PKS. Brak komunikacji miejskiej, można skorzystać z przewozów oferowanych przez taksówki.
W 1855 r. otwarto połączenie kolejowe Głubczyc z Raciborzem w ramach prywatnej Kolei Wilhelma (Wilhelmsbahn), następnie w 1873 połączenie z Karniowem (dalej do Głuchołaz) i w 1876 z Racławicami Śląskimi (dalej do Prudnika i Kędzierzyna-Koźla)[31].
Przedszkola:
- Przedszkole nr 1 im. Marii Konopnickiej
- Przedszkole nr 2 im. Kubusia Puchatka
- Przedszkole nr 3
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Janusza Korczaka
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Skłodowskiej-Curie
Szkoły średnie:
- Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Adama Mickiewicza
- Zespół Szkół Mechanicznych
- Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Władysława Szafera
Placówki wychowawcze:
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
Inne:
- Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego
- Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego
- Franciszkański Ośrodek Pomocy Dzieciom
Instytucje kultury
- Miejski Ośrodek Kultury
- Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna, siedziba w ratuszu (II piętro)
- Muzeum Ziemi Głubczyckiej, siedziba w ratuszu (I piętro)
Wydarzenia cykliczne
- Międzynarodowy Festiwal Młodych Pianistów – Festiwal promujący młodych pianistów organizowany przez Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia im. I.J. Paderewskiego w Głubczycach od 1994 r. W ramach imprezy, w której udział biorą młodzi artyści z Polski oraz z zagranicy odbywa się konkurs główny, a także liczne warsztaty, koncerty i seminaria tematyczne[37].
- Głubczyckie Dni Kultury – Szereg imprez kulturalnych takich jak koncerty, wystawy, przedstawienia teatralne, recitale, pokazy, wieczory autorskie itp. odbywających się co roku w Głubczycach. Wydarzenie ma miejsce jesienią w miesiącach październik-listopad w obiektach na terenie Głubczyc oraz okolicznych wsi. W 2015 r. miała miejsce 25 edycja tej imprezy[38].
- Licealia – Impreza młodzieżowa organizowana przez Zespół Szkół Ogólnokształcących w Głubczycach. Odbywa się ona przed zakończeniem roku szkolnego, a uczniowie idą przez miasto w barwnym korowodzie, a następnie organizowane są dla nich oraz mieszkańców miasta liczne atrakcje takiej jak koncerty, zawody sportowe czy przedstawienia[39].
- Dni Głubczyc – Impreza odbywająca się od 2008 r. i zapoczątkowana świętowaniem oddania do użytku wyremontowanego ratusza miejskiego. Odbywa się w sezonie letnim i trwa 2–3 dni. W tym czasie mają miejsce liczne koncerty, zawody sportowe, przedstawienia oraz wiele różnych wydarzeń towarzyszących[40].
Prasa lokalna, portale informacyjne i telewizja
- Głos Głubczyc – samorządowy biuletyn informacyjny gminy Głubczyce (miesięcznik)
- Rzecz Powiatowa – samorządowy biuletyn informacyjny powiatu głubczyckiego
- TV Głubczyce – prywatna telewizja nadająca w ramach sieci kablowej oraz w Internecie[41]
- twojeglubczyce.pl – portal informacyjny
- Super Senior – miesięcznik dedykowany grupie docelowej 50+
- Gazeta Prudnik24 z wkładką „Głubczyce 24"[42]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościół Zielonoświątkowy:
- zbór w Głubczycach[43]
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Głubczyce[44]
Klub Polonia Głubczyce został założony w 1945 roku[45]. Klub awansował do III ligi w sezonach 1982/83 oraz 1985/86, a także brał udział w Pucharze Polski w sezonach: 1961/62, 1963/64 (1/16 finału) oraz 2018/19.
| Miasto | Kraj | Data podpisania umowy lub uchwały w sprawie rozpoczęcia współpracy |
|---|---|---|
| Město Albrechtice |  Czechy | 2001 |
| Krnov | Czechy | 2001 |
| Rusín | Czechy | 2000 |
| Rockenhausen |  Niemcy | 2003 |
| Saint-Rémy-sur-Avre |  Francja | 2002 |
| Zbaraż |  Ukraina | 2005 |
- Jan Kramarz
- Józef Piłka
- Zygmunt Niemczyk
- Marian Jaworski
- Józef Smyczyński
- Jan Jankowski
- Ludwik Kędzierski
- Bolesław Chmura
- Bolesław Zazulewicz
- Jan Uhryn
- Tadeusz Wasil
- Henryk Kozak
- Stanisław Gacek
- Stefan Stobryła
- Zygmunt Kowalski
- Roman Werner
- Kazimierz Bemacki
- Józef Pich
- Dariusz Kaśków
- Adam Krupa
- Kazimierz Jurkowski
- Jan Krówka
- Adam Krupa
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
